3.1 Water in beweging

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Par. 2: Water in beweging

Hoofdstuk 3

Water

3.1 Water in beweging

Leerdoelen

• Je weet hoe water verdeeld is over de aarde en hoe de waterkringloop werkt.
• Je begrijpt waardoor er soms veel en soms weinig water beschikbaar is. 
• Je kunt een grafiek van de waterbalans lezen en begrijpen.

Waterkringloop

Sluit al je boeken.

Pak het witte blad voor jullie

Teken samen de waterkringloop zoals jij denkt dat deze is.

Tijd: 5 minuten

Hoe: samenwerken

Check waterkringloop

Korte Waterkringloop

1) Water verdampt uit de zee

2) Water stijgt op en koelt af in de wolken

3) Water valt als neerslag terug in de zee

Lange Waterkringloop

1) Water verdampt uit de zee
2) Water stijgt op en koelt af in de wolken
3) Water valt als neerslag (regen/sneeuw) boven land
4) Water komt in ijskappen, grondwater of meren terecht
5) Water stroomt langzaam (duizenden/miljoenen jaren) terug naar zee

Damp

Bevriezen

Vloeibaar

Condenseren

Vast

Smelten

Verdampen

De waterkringloop begint door...

1. Rivieren
2. Gletsjers
3. Verdamping
4. De zon

Wat is de korte waterkringloop?

1. Al het water dat van land naar zee stroomt
2. De waterkringloop op een berg
3. De waterkringloop boven zee
4. De waterkringloop in de wolken

De overgang van vloeibaar water naar water in de vorm van gas, noemen we ...

1. Verdamping
2. Infiltratie
3. Condensatie
4. Destilleren

De spiegel in de badkamer beslaat, dit is een vorm van..

1. Destilleren
2. Infiltratie
3. Verdampen
4. Condenseren

1

2

3

4

5

6

7

De zon verwarmt de oceaan

Er ontstaan wolken

Er ontstaat neerslag 

Oceaanwater verdampt 

Water valt terug in de oceaan

Waterdamp koelt af

Waterdamp stijgt op

Verschillende "omwegen" die het water maakt bij de lange kringloop van het water.

• Via het oppervlaktewater
• Infiltratie (via grondwater)
• Opgeslagen in ijskappen op polen en in bergen.
• Evapotranspiratie = Evaporatie + Transpiratie   Evaporatie = verdamping (oppervlaktewater) Transpiratie = Planten en bomen geven water via bladeren af aan de lucht. 

Oppervlaktewater: ''Water dat je kan zien, zoals meren, rivieren, sloten en zeeën.''

Grondwater: ''Water dat niet zichtbaar is omdat het in de grond en in gesteenten getrokken is.''

Bekijk de afbeelding over de verdeling van het water.

Wat wordt met de 97,5% aangegeven?

1. grondwater
2. zoet water
3. zout water
4. water in meren

Regenrivier: Regenwater voed de rivier.

Gemengde rivier: Regen en smeltwater (van sneeuw en ijs) voedt de rivier

Gletsjerrivier: smeltwater van de gletsjer voedt de rivier

regiem- Schommelingen in de waterafvoer van een rivier tijdens het jaar.

1. Regenrivier (Maas)

• Onregelmatig regiem
• Laagste afvoer in de zomer

2. Gletsjerrivier:

• Vrij regelmatig regiem
• Laagste afvoer in winter

3. Gemengde rivier (Rijn)

• Regelmatig regiem

Water balans

Def; De hoeveelheid water die een gebied binnenkomt en uitgaat.

4 manieren hoe je aan water komt

- neerslag

- uit andere gebieden halen

- Uit fossiel water halen

Neerslag is oneerlijk verdeeld

Nuttige neerslag

Def: Het verschil tussen neerslag en verdamping 

In warmere gebieden verdampt het water snel --> weinig nuttige neerslag.

In koudere gebieden verdampt het water minder snel --> veel nuttige neerslag

Wat betekent nuttige neerslag?

1. De hoeveelheid water die is er in een gebied
2. De hoeveelheid water die verdampt
3. Het verschil tussen de neerslag en de verdamping
4. De hoeveelheid water die beschikbaar is om te drinken

Infiltratie

Water dat in de bodem zakt. 

Midden-Oosten

Droog gebied maakt gebruik van fossiel water. Dit is goedkoper dan water importeren.

Het gebruiken van fossiel water is een voorbeeld van duurzaam waterbeheer.

1. Waar
2. Niet waar

Fossiel water in een aquifer kan vaak.....door de natuur weer snel worden aangevuld.

1. wel
2. niet

Droogte

Betekenis: een lange periode waarin geen neerslag valt. 

3 criteria:

* Lange tijd geen neerslag

* minder water in rivieren en meren

* Onvoldoende vocht in de bodem voor planten om te groeien.

Schaarste

Water te kort wordt bepaald door de waterbalans. 

Het balans is in evenwicht als er evenveel (schoon) water binnenkomt als uitgaat. 

Er is een tekort als er te weinig (schoon) water binnenkomt. Of teveel water uitgaat.

Water komt binnen in de vorm van neerslag. Water gaat weg als wij het gebruiken, maar ook als er teveel verdampt!

Waar gebruik jij dagelijks water voor?

Gebruik van water in een huishouden. Per dag verbruik je als volwassen persoon ongeveer 120 liter kraanwater. Een gemiddeld douchebeurt kost 70 liter water.

De vraag is, hoe komen we aan al dat water?

Tropisch regenwoud

Nederland

Himalaya

Stijgingsregen

Stuwingsregen

Frontale regen

Stijgingsneerslag

Door de warmte stijgt de warme lucht op.

Boven in koelt het af. De waterdamp in de lucht worden druppels gevolg: er valt regen

Stuwingsregen

Vochtige lucht van zee waait tegen de bergen. 

De lucht wordt omhoog geduwd. De waterdamp koelt af en wordt druppels, het regent aan de ene kant van de berg (loefzijde) andere kant blijft droog (lijzijde).

Frontale neerslag

Warme lucht uit het zuiden botst met koude lucht uit het noorden.

Warme lucht wordt omhoog geduwd, waterdamp koelt af. Gevolg: het gaat regenen.

Loefzijde

Lijzijde

Regenschaduw

Aanlandige wind

Herhaling

Death Valley

Bij welke letter ligt Death Valley?

A of B.

Ligt Death Valley aan de loef- of lijzijde?

1. Loefzijde
2. Lijzijde

*zoom in:

Wat is de juiste volgorde van de waterkringloop?

1. Zon-condensatie-neerslag-verdamping
2. Zon-verdamping-afstroming-stuwingsregen
3. Zon-verdamping-condensatie-neerslag
4. Zon-condensatie-korte waterkringloop- lange waterkringloop

verdampen

condenseren

grondwater

neerslag

zout water

zoet water

infiltreren

rivier

Warme en koude lucht botsen met elkaar

Warme lucht stijgt op. Daarboven koelt hij ook weer af. Door de afkoeling ontstaan druppels/regen 

De lucht wordt omhoog gestuwd, 

Door de afkoeling ontstaan druppels/regen 

Stijgingsneerslag

Frontale neerslag

Stuwingsneerslag