Hoofdstuk 3.1 Krachten herkennen

• Natuurkunde
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

H3: Krachten 

Introductie

§ 3.1 Krachten herkennen

§ 3.2 Krachten meten

§ 3.3 Nettokracht

§ 3.4 Krachten in werktuigen

Boek

VMBO Basis: boek 3-vmbo-b ed. MAX hoofdstuk 4

VMBO Kader: boek 3-vmbo-k ed. MAX hoofdstuk 3
VMBO TL: boek 3-vmbo-gt ed. MAX hoofdstuk 3
Havo: 3-havo ed. MAX hoofdstuk 2

3.1 Krachten herkennen

Eigenschappen:

   * Zijn niet zichtbaar

   * De gevolgen zijn soms zichtbaar

Gevolgen van krachten:

   *  Snelheid

   *  Richting

   *  Vormverandering  

        => Tijdelijk (elastisch)

        => Blijvend (plastisch)

Leerdoelen 3.1 Krachten herkennen

1. Je kunt de effecten van een kracht benoemen.
   
2. Je kunt verschillende soorten krachten beschrijven.
   
3. Je kunt de drie eigenschappen van een krachtenpijl benoemen.
4. Je kunt een kracht tekenen als een pijl met het juiste aangrijpingspunt en de juiste richting.

Krachten

De wind kan een kracht op je uitoefenen. 

Die kracht is niet altijd even groot en werkt ook niet steeds in dezelfde richting. 

Hoe merk je dat?

Krachten herkennen

Krachten zie je niet, wel (vaak) het gevolg.

Er kan een bewegingsverandering zijn (snelheid, richting) of vormsverandering.

Krachten in je omgeving

Overal om je heen werken krachten. 

De volleyballer in figuur 1 slaat met kracht tegen de bal.

Die kracht kun je niet zien. 

Je ziet wel de effecten van de kracht:

1. door de kracht verandert de richting van de bal, 
2. door de kracht verandert ook de snelheid van de bal.
3. ook de vorm van de bal verandert, want de kracht maakt een deuk in de bal.   

Door een kracht verandert een voorwerp van richting, van snelheid of van vorm.

• 
  

Krachten in je omgeving

Overal om je heen werken krachten. 

Een touwtrekwedstrijd is een goed voorbeeld.

• Spierkracht waarmee de touwtrekkers zich afzetten.
• Spankracht in het touw. 

Soorten krachten

Er zijn verschillende soorten krachten. 

Om ze van elkaar te onderscheiden, geef je ze een naam zoals  zwaartekracht, spierkracht en veerkracht. 

Spierkracht:

Kracht die je uitoefent door je spieren in je lichaam aan te spannen, bijvoorbeeld om iets op te tillen.

Veerkracht:

Kracht die een veerkrachtig voorwerp uitoefent op een ander voorwerp, als het wordt uitgerekt of ingedrukt.

Soorten krachten

Spankracht:

Kracht die een touw, kabel of ketting uitoefent op een ander voorwerp, als het touw, de kabel of de ketting strak wordt gespannen.

Zwaartekracht:

Kracht waarmee de aarde (of een ander hemellichaam) een voorwerp naar zich toe trekt. De zwaartekracht is ervoor verantwoordelijk dat voorwerpen naar beneden vallen.

Soorten krachten

Magnetische kracht:

Aantrekkende of afstotende kracht die een magneet uitoefent doordat hij magnetisch is.

Soorten krachten

Spierkracht (Fspier)

Veerkracht (Fv)

Zwaartekracht (Fz)

Magnetische kracht (Fm)

Spankracht (Fspan)

 

Soorten vervorming

Een voorwerp kan blijvend vervormd raken. Dit is plastisch, zoals een botsende auto.

Ook kan een voorwerp elastisch vervormen, 

 zoals bij een bal of elastiek. Dan keert het 

zonder de kracht terug naar 

de oorspronkelijke toestand.

Massa

Massa is niet hetzelfde als gewicht!

Oefenopgaven

Oefenopgaven maken

Krachten tekenen

Een kracht heeft ...

• een richting;
• een grootte;
• een aangrijpingspunt.

Aangrijppunt is het contactpunt tussen twee voorwerpen (waar de voorwerpen elkaar raken).

Als er geen contactpunt tussen twee voorwerpen is dan is het aangrijppunt het midden van het voorwerp (bij de zwaartekracht is dit bijvoorbeeld het geval). 

Krachten tekenen

Een kracht heeft een grootte, een richting en een aangrijpingspunt. 

Een kracht teken je als een pijl. 

Voor het tekenen van krachten gelden drie regels:

• de lengte van de pijl geeft de grootte van de kracht aan;

• de richting van de pijl geeft de richting van de kracht aan;

• het beginpunt van de pijl geeft het aangrijpingspunt van de kracht aan.

Krachten tekenen

Wil je de zwaartekracht tekenen, dan moet je alle massa van een voorwerp samengebald in één punt denken: het zwaartepunt. 

Meestal ligt het zwaartepunt midden in het voorwerp. 

De pijl van de zwaartekracht grijpt aan in 

het zwaartepunt en wijst altijd naar beneden. 

Het zwaartepunt wordt in een tekening aangegeven met een bolletje.

Zwaartekracht

Fz = m x g

Fz = zwaartekracht in Newton

m = de massa in kilogram

g = 10 of 9,8 N/kg

Natuurkunde boek

VMBO Basis: paragraaf 4.2

VMBO Kader: paragraaf 3.1 opdracht 1 t/m 15 (11 dus tekenen)

VMBO TL: paragraaf 3.1 opdracht 1 t/m 12 (6 dus tekenen)

Havo: paragraaf 2.1 opdracht 1 t/m 9

Waar wil je nog extra uitleg over?

Afsluiting: we weten.................

1. Je kunt de effecten van een kracht benoemen.
   
2. Je kunt verschillende soorten krachten beschrijven.
   
3. Je kunt de drie eigenschappen van een krachtenpijl benoemen.
   
4. Je kunt een kracht tekenen als een pijl met het juiste aangrijpingspunt en de juiste richting.

Ik snap de leerdoelen:
Je kunt met behulp van een grafiek bepalen hoe hoog het dauwpunt is.
Je kunt uitleggen van welke factor de hoogte van het dauwpunt afhangt.
Je kunt stap voor stap beschrijven op welke manier stapelwolken ontstaan.
Je kunt het verschil beschrijven tussen mooi weerwolken en buienwolken.
Je kunt beschrijven op welke manier de bliksem en de donder ontstaan.

1. Ja
2. Nee
3. Een beetje....