vwo 6 literatuurgeschiedenis 1940-nu

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

literatuurgeschiedenis 

1945-1970

• voorkennis / voorgeschiedenis
  
• existentialisme
  
• naoorlogse literatuur
  

voorkennis / voorgeschiedenis

WO I --> morele paniek --> cultuurkritiek

desillusie in Europa: nieuwe visie op wat kunst en literatuur is 

tot WO I: representeren schoonheid, waarheid, goedheid

na WO I: kunst als reactie op de maatschappij

voorkennis / voorgeschiedenis

WO II --> desillusie --> pessimisme

1945-1970

naoorlogse literatuur, 1945-1970

wederopbouw: vooruitzien --> optimisme

tegencultuur: teleurstelling in mensheid --> pessimisme

literatuurgeschiedenis 1945-1970

• existentialisme 
  
• Vijftigers 
  
• neorealisme 
  
• ‘losse schrijvers’ 
  

existentialisme

filosofische en literaire stroming met invloed van 1945-1975

existentalisme - centrale idee

existentie gaat vooraf aan essentie: 

de mens bestaat (existentie) en bepaalt vervolgens door zijn daden wie hij is (identiteit)

existentialisme - inhoud

- angst is de grond in ieders leven

- ieder mens is ten diepste eenzaam 

- het leven is absurd: de werkelijkheid om de mens heen is niet rationeel, je kunt door ratio geen grip op het leven krijgen –> het leven heeft geen betekenis

 het bestaan is perspectiefloos

Waarom ontstond deze stroming eind jaren veertig / begin jaren vijftig?

Jean Paul Sartre (1905-1980)

Je bent wat je doet;

verantwoordelijkheden

niet afschuiven want mens  

is vrij om te kiezen.

'L'enfer, c'est les autres.'

existentialisme in de literatuur

Vooral in Frankrijk een literaire stroming: Sartre, De Beauvoir, Camus.

 

In Nederland niet zozeer een stroming als wel een invloed:

W.F. Hermans, Jan Wolkers, Reve: het leven is zinloos, zit vol mislukkingen en toevalligheden.

existentialisme in de literatuur

• menselijke relaties zijn gebrekkig 
  
• personages ervaren sterk gevoel van eenzaamheid 
  
• mens wordt bedreigd door massale gevaren (honger, techniek, oorlog) 
  
• het leven is absurd en chaotisch (onlogisch) 
  
• er is geen perspectief in het menselijk bestaan 
  

existentialisme in de literatuur

- ontbreekt hoofdfiguren aan idealen (anti-held) (zie ook Hermans). Weinig bewonderenswaardig

- anti-intellectueel. Goede gesprekken over verheven zaken ontbreken

- in plaats daarvan nadruk op lichamelijkheid. De mens wordt ‘van onderaf’ bezien.

- weinig verheven visie op liefde. Onmogeljik, levert niks op.

De avonden (Reve)

Het boek beeldt uit wat de tijd (oorlog) met de jeugd heeft gedaan. Slaat aan bij generatiegenoten. Dáárna mensen die de humor en aparte gedachten van Frits waarderen.

Troosteloosheid, eentonigheid, verveling.

 

De avonden (Reve)

Tijd verstrijkt, levert niks op

Verval en verderf (kaalheid, dood)

relatie met familie

inhoud gesprekken vrienden: dood, ziekte, lugubere geschiedenissen

(angst)dromen

Welke kenmerken van het existentialisme vind je terug in het openingsfragment van De Avonden?

https://lesned.files.wordpress.com/2019/12/reve-de-avonden.pdf