H6 Welke rechten heb ik als burger?

• Burgerschap
• MBO
• Studiejaar 4

H6 Welke rechten heb ik als burger?

Intro

6.1 Wat staat er in de Grondwet?

6.2 Hoe rechtvaardig is de rechtsstaat?

6.3 Waar haal ik mijn recht?

6.4 Welke straf is rechtvaardig?

Rechten

6.1 Wat staat er in de grondwet?

Nederland is een rechtstaat, voordelen? Iedereen moet zich in Nederland aan de wet houden. 

De grondwet is de basis van de rechtstaat -> er zijn 23 grondrechten.

Grondrechten worden ook wel vrijheidsrechten genoemd. 

Doel: de grondrechten beschermen de burger (tegen de overheid). 

Voorbeelden grondrechten

Artikel	Vrijheidsrecht	Wat mag je door dit recht?
1.	gelijke behandeling	iedereen heeft recht op een gelijke behandeling en mag niet gediscrimineerd worden
7.	vrijheid van meningstuiting	je mag zeggen en schrijven wat je denkt
6.	vrijheid van godsdienst of levensovertuiging	je mag geloven wat je wilt en leven volgens je geloofsovertuiging

Sociale grondrechten

In de Grondwet staan niet alleen vrijheidsrechten maar ook sociale grondrechten. De belangrijkste staan op blz. 188

Voorbeelden:

Werkgelegenheid	de overheid moet ervoor zorgen dat iedereen heeft kans op werk en kan werken
Woongelegenheid	de overheid moet ervoor zorgen dat mensen een woning hebben

Vind jij dat je alles mag schrijven/zeggen? Ook als dit discriminerend is? Neem een standpunt in en leg je antwoord uit.

https://www.bd.nl/werk/hoe-mirjam-vrouwen-inspireert-na-strijd-met-wehkamp-allemaal-herkenbare-schrijnende-verhalen~a60adee0/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F

6.2 Hoe rechtvaardig is de rechtsstaat?

In een rechtsstaat heeft de rechterlijke macht (rechters) het laatste woord.

De rechter streeft naar rechtvaardigheid: de overtreding van een regel en de straf voor die overtreding moeten met elkaar in verhouding zijn. 

De rechtvaardigheid neemt toe als een rechter objectief kan oordelen over een zaak. 

De rechters in Nederland zijn:

- onafhankelijk

- onpartijdig 

- van onbesproken gedrag 

Als een verdachte vindt dat de rechter niet objectief is kan hij deze wraken: de rechter moet dan vervangen worden voor een andere rechter.

De rechters in Nederland zijn:

- onafhankelijk

- onpartijdig

- van onbesproken gedrag

Als een verdachte vindt dat de rechter niet objectief is kan hij deze wraken: de rechter moet dan vervangen worden voor een andere rechter.

Rechtspraak in Nederland

de rechtbank

het gerechtshof

de Hoge raad der Nederlanden

Hier worden in principe alle rechtszaken behandeld door de rechter. De rechter spreekt een vonnis uit

Als je het niet eens bent met het vonnis van de rechtbank, kun je in hoger beroep gaan. Het gerechtshof doet de rechtszaak opnieuw en een nieuwe uitspraak 

Als je het ook niet eens bent met de uitspraak van het gerechtshof, kan de verdachte de Hoge raad inschakelen. De Hoge raad doet de zaak niet over, maar controleert de uitspraak van de vorige rechters

rechtvaardigheid

Burgers kunnen een advocaat in de arm nemen als ze met een rechtszaak te maken krijgen. Heb je hier geen geld voor? Dan kun je een pro-Deoadvocaat inschakelen. 

Hoe komt een rechter tot zijn oordeel?

Een rechter gebruikt rechtsbronnen om te komen tot zijn oordeel. De volgende bronnen worden hiervoor gebruikt:

- wetten: deze zijn opgeschreven in het wetboek. In Nederland kennen we er meer dan 2000. 

- verdragen: de rechter baseert zich op internationale afspraken en wetten (universele verklaring rechten van de mens). 

- jurisprudentie: de rechter gaat na welke beslissingen rechters in een vergelijkbare rechtszaak zijn genomen. 

- gewoonte: gewoonten kunnen zo ingeburgerd zijn dat mensen ze als  'recht' beschouwen zonder dat het ergens opgeschreven is. 

De rechter gaat na welke beslissingen rechters in een vergelijkbare rechtszaak zijn genomen.

1. Wetten
2. Verdragen
3. Jurisprudentie
4. Gewoonte

De rechter baseert zich op internationale afspraken en wetten

1. Wetten
2. Verdragen
3. Jurisprudentie
4. Gewoonte

Normen en waarden kunnen zo ingeburgerd zijn dat mensen ze als 'recht' beschouwen zonder dat het ergens opgeschreven is

1. Wetten
2. Verdragen
3. Jurisprudentie
4. Gewoonte

Deze zijn opgeschreven in het wetboek. In Nederland kennen we er meer dan 2000

1. Wetten
2. Verdragen
3. Jurisprudentie
4. Gewoonte

6.3 Waar haal ik mijn recht?

Iedere burger kan een beroep doen op de wet en op het recht.  Vier rechtsgebieden:

1. burgerlijk recht: gaat over zaken tussen burgers onderling en tussen burgers en rechtspersonen.
2. bestuursrecht: gaat over hoe de overheid het land moet besturen.
3. strafrecht: gaat over wat burgers in Nederland wel en niet mogen doen.
   4.staatsrecht: gaat over de organisatie van de Nederlandse staat.

Niet eens met een beslissing van een overheidsinstantie?

 regeling bezwaar en beroep  

 bezwaarschrift indienen bij de overheidsinstelling

Als iemand nieuw is in Nederland, heeft hij een inburgeringsplicht.

1. burgerlijk recht
2. bestuursrecht
3. strafrecht
4. staatsrecht

Als iemand getrouwd is en wil scheiden

1. burgerlijk recht
2. bestuursrecht
3. strafrecht
4. staatsrecht

Iedere Nederlander van 18 jaar en ouder mag stemmen.

1. burgerlijk recht
2. bestuursrecht
3. strafrecht
4. staatsrecht

Als iemand beroofd is, kan hij aangifte doen bij de politie.

1. burgerlijk recht
2. bestuursrecht
3. strafrecht
4. staatsrecht

6.4. Welke straf is rechtvaardig?

Bij een wetsovertreding krijgt iemand te maken met het strafrecht. In het Wetboek van Strafrecht staan alle strafbare feiten beschreven. Ook wordt de strafmaat beschreven: soort straf en de hoogte van de straf. 

Strafbare feiten

Overtredingen

lichte strafbare feiten

Misdrijven

zwaardere strafbare feiten

• Strafblad 
• Haltstraf
• Bureau halt 

Overtredingen worden vaak afgedaan met een schikking: een geldboete.

Voor ieder strafbaar feit staat er in het wetboek een maximumstraf. 

Het OM heeft bij een strafbaar feit de leiding over een strafrechtelijk onderzoek. Een officier van justitie leidt namens het OM het onderzoek. 

Casus: er is een winkel overvallen.

verdachte wordt opgepakt door de politie

de verdachte wordt overgedragen aan de officier van justitie

de officier van justitie bepaalt of de verdachte vervolgd zal worden en welke straf de verdachte zou moeten krijgen

de verdachte wordt gedagvaard en moet voor de rechter verschijnen 

na veroordeling is verdachte de dader

Wie bepaalt of de verdachte vervolgd zal worden en welke straf de verdachte zou moeten krijgen?

1. Openbaar Ministerie (OM)
2. Officier van justitie

Leidt namens het OM het onderzoek

1. Openbaar Ministerie (OM)
2. Officier van justitie

Heeft bij een strafbaar feit de leiding over het strafrechtelijk onderzoek

1. Openbaar Ministerie (OM)
2. Officier van justitie

doorrijden na een aanrijding

1. overtreding
2. misdrijf

openbare dronkenschap

1. overtreding
2. misdrijf

wildplassen

1. overtreding
2. misdrijf

handel in drugs, kweken van hennep

1. overtreding
2. misdrijf

aantekening op het strafblad en geldboete, taakstraf of gevangenisstraf

1. overtreding
2. misdrijf

Rechtsgang in Nederland