Les 1 - 19.2

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Welkom

Telefoon in telefoontas

Tas van tafel

Laptop pakken en opstarten

Binas pakken

00:00

2008

00:00

2013

Doping

EPO

Cortisonen

BINAS 89A

Wat doen EPO en hydrocortison ? Hoe zou dat kunnen leiden tot prestatieverbetering

Doel thema

Je kunt interactieschema's met hormoonklieren, hormonen en doelorganen opstellen en interpreteren.

Je kunt aan de hand van deze schema's beredeneren hoe onder invloed van omgevingsfactoren of medisch ingrijpen homeostase beïnvloedt wordt.

Je kunt de begrippen positieve en negatieve terugkoppeling gebruiken.

Wat is volgens jou homeostase?

Welke grootheden moet een lichaam constant houden?

Homeostase

Je lichaam is in evenwicht

lichaamsprocessen verlopen alleen maar goed als de omstandigheden in je lichaam zo veel mogelijk constant zijn. Je lichaam probeert veranderingen dan ook zo snel mogelijk op te heffen.

• Stoffen waarvan er te veel in je bloed komen, worden verwijderd. Dat heet uitscheiding. 
• Stoffen waarvan er te weinig zijn, worden aangevuld.

Dit wordt aangestuurd door je zenuwstelsel en door je hormoonstelsel

hormoonklier

bloed

doelwitorgaan

een orgaan dat een hormoon produceert en secreteert. Hormoon=signaalstof

een hormoon wordt ALTIJD afgegeven aan het bloed. Via het bloed wordt het hormoon vervoerd

het doelwitorgaan is opgebouwd uit cellen die specifiek reageren op het hormoon. Dit hormoon beïnvloedt zo de werking van dit orgaan. De doelwitcellen hebben speciale receptoren waaraan hormonen kunnen binden

Klieren

1) Endocriene klier - geeft hormoon direct aan bloed af

2) Exocriene klier = zweet-/ speekselklier en geeft af aan de omgeving

Hormoonklieren produceren hormonen. Hormonen kunnen zich niet aan alle cellen binden en dus een reactie veroorzaken. Geen hormoonreceptor = geen reactie.

Productie door hormoonklieren

Afbraak/ verwijderen door lever/nier

Hormoonklieren

Hypothalamus

Hypofyse

Schildklier

Alvleesklier

Bijnier

Eierstok/Testis

Bedenk minimaal twee verschillen tussen het hormoonstelsel en het zenuwstelsel.

Doel hormonen

Signaalstof die genexpressie 

in doelwitcellen beïnvloed

Door hormonen kunnen genen aan of uit worden gezet. Hierbij wordt dus meer of minder van een eiwit geproduceerd. 

Welke type stoffen kan ongehinderd de celmembraan passeren?

BINAS 89

Steroidhormoon

- Transport door bloed mbv bloedeiwitten
- Kan door de celmembraan
- Vormt hormoon-receptor-complex

- Dit complex bindt aan DNA en beïnvloed DNA-expressie (en dus eiwitsynthese)

Peptidehormoon

- Transport zelf door bloed doordat het hydrofiel is

- Kan niet door celmembraan

- Bindt aan receptoreiwit
- Cascade van reacties leidt tot vorming cAMP uit ATP

- cAMP beïnvloed celfunctie zelf

Beschrijf voor EPO het type hormoon, wat de hormoonklier is, een voorbeeld van een doelorgaan én via welke bloedvaten EPO het snelst bij dat doelorgaan aankomt.

Huiswerk

Maak thema 7 opdracht 2 (voorkennistoets)