H5.1

• Economie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Welkom

4 MAVO ||  2022-2023

Hoofdstuk 5 - Hoe werkt de overheid?

Programma

• Periode 2
• Periode 3
• Lesdoelen
• Theorie
• Aan de slag
• Evaluatie

Wat kan ik voor jullie betekenen?

Wat kan jezelf doen?

Toetsweek 3

Hoofdstuk 5

Hoe werkt de overheid?

Hoofdstuk 7

Nederland en het buitenland

Hoofdstuk 8

Ontwikkelingslanden

Exameneenheid Overheid en bestuur & Internationale ontwikkelingen

In dit lesuur leer je

• wat  collectieve goederen zijn en wat de collectieve sector is
  
• over de particuliere sector en marktwerking
  
• wat voor- en nadelen zijn van privatisering
  
• op welke manier de overheid het gedrag van burgers beïnvloedt
  

Wat doet de overheid eigenlijk?

Wat doet de overheid?

De overheid levert en betaalt voorzieningen waarvan iedereen gebruik kan maken.

Collectieve voorzieningen

voorzieningen waarvan iedereen gebruik kan maken

en die betaald en geleverd worden door de overheid

Voorzieningen van de overheid

Collectieve goederen

Voorzieningen waar alle burgers gebruik van kunnen maken en die worden geleverd en betaald door de overheid.

Waarom levert de overheid goederen en diensten?

• Ze zijn voor iedereen van belang
  
• De overheid wil zelf de kwaliteit ervan bewaken
  
• Je kunt mensen er niet apart voor laten betalen
  
• Ze moeten voor iedereen betaalbaar blijven
  

Collectieve sector

• Publieke sector
• De overheid en instellingen voor sociale zekerheid
• Levert de collectieve goederen
• Hoeft geen winst te maken

Aanmoedigen

Subsidie maakt bepaalde producten goedkoper.

Met subsidie moedigt de overheid aan.

Bijvoorbeeld:

 - aanschaf elektrische auto’s

 - aanschaf zonnepanelen

Ontmoedigen

Accijns maakt bepaalde producten duurder.

Met accijns ontmoedigt de overheid

Bijvoorbeeld:

 - brandstofgebruik

 - consumptie van alcohol en sigaretten

Wat was ook alweer de particuliere sector?

Particuliere sector

• Marktsector
  
• Burgers en bedrijven
  
• Verkoop goederen en diensten
  
• Doel is: winst maken
  

Hoe kan het dat er zoveel geld is betaald voor Antony?

Marktwerking

• Aanbieders in de particuliere markt van producten moeten met elkaar concurreren om klanten te krijgen.

• Zij concurreren door de prijzen laag te houden en/of door goede kwaliteit te leveren. Daarom moeten ze hun kosten zo laag mogelijk houden.

• Om de kwaliteit te verhogen, moeten ze hun product telkens weer verbeteren en goede service bieden.

Privatiseren

• Privatiseren is het uitbesteden van taken van de overheid aan bedrijven uit de particuliere sector.
• De overheid doet dit, omdat ze denkt dat particuliere bedrijven dit goedkoper of beter kunnen doen dan de overheid zelf.

Waarom privatiseren?

Het idee achter privatisering is dat door marktwerking er efficiënter gewerkt gaat worden. Concurrentie zou bedrijven moeten dwingen betere producten tegen een lagere prijs te leveren. 

Dat is gunstig voor de consumenten.

Voorbeelden van bedrijven die geprivatiseerd zijn:

treinvervoer

telefonie

post

Nationaliseren

Het tegenovergestelde is nationaliseren:

de overheid neemt dan een particulier bedrijf over.

Voorbeeld:

In 2008 nationaliseerde de overheid ABN AMRO-bank om de financiële dienstverlening veilig te stellen.

Aan de slag

Maken H5.1

Zachtjes overleggen! / Aan docent vragen

Klaar? Nakijken

Niet af? Huiswerk!

Tot 5 minuten voor tijd

Wat is het verschil tussen de collectieve en particuliere sector?