ondersteunen bij maaltijden 3.7

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Wat is de schijf van 5 en hoeveel schijven weet je nog?

Wat heb je onthouden van de vorige les?

Welke voedingsstoffen zijn er? (6)

voorkomen van verbranding en ongelukken, een droge keukenvloer zijn voorbeelden van:

1. hygiënisch werken
2. milieubewust werken
3. veilig werken
4. ergonomisch werken

Koolydraten

Koolhydraten

Vetten

Koolhydraten

eiwitten

eiwitten

Noem een functie van een voedingsstof

Wat is geen rol van verzorgende bij eten? meerdere antwoorden mogelijk

1. Observeren
2. Dieet voorschrijven
3. Ondersteunen bij voeding
4. voorlichting geven

Een ander woord voor eiwit is proteine en het is een bouwstof

juist

onjuist

Onverzadigde vetzuren zijn goede vetzuren

juist

onjuist

Noem voorbeelden van mineralen

welke vitamines zijn oplosbaar in water?

3.7 Adviezen geven over voeding en diëten 

leerdoelen:

• Je bent bekend met de verschillende diëten en je kunt hiermee bij het bereiden van de maaltijd rekening houden.
• Je kunt adviezen geven over voeding, diëten,  en over hulpmiddelen, en zo nodig doorverwijzen naar deskundigen.
  
• Je kunt signaleren of de indicatie van de zorgvrager toereikend is en stemt dit af met naastbetrokkenen.

Opdracht (in kooklokaal)

Gaat over 1 van onderstaande diëten:

• energieverrijkt
• energiebeperkt
• natriumbeperkt
• glutenvrij
• vegetarisch

Voedingsadviezen geven

= een advies over het gebruik van een gezonde voeding die afgestemd is op een bepaalde situatie.

• kauwproblemen
• mond- en slokdarmaandoeningen
• kaakfracturen en kaakoperaties
• opstartproblemen na operaties onder volledige narcose
• verlammingen aan de kauwspieren
• verschillende aandoeningen aan het spijsverteringskanaal

Voeding met een andere consistentie

• gemalen voeding: fijn of grof
• vloeibare voeding: glad of dikglad
• maaltijdvervangers: shakes
• sondevoeding: dun, naspoelen met water
• intraveneuze voeding

Voeding voor de zieke

Werk tijdens de bereiding van de maaltijd extra hygiënisch. De zieke is namelijk erg vatbaar voor infecties van buitenaf.

Zorg ervoor dat de maaltijd aangepast is aan het ziektebeeld of het dieet dat de zorgvrager heeft.

Geef niet te grote porties.

Maak dingen klaar die de zorgvrager erg lekker vindt.

Zorg ervoor dat de zorgvrager gemakkelijk kan eten, evt hulpmiddelen

Opdracht hulpmiddelen

werk in twee- of drietallen:

Welke hulpmiddelen voor eten/drinken worden er op de afdeling gebruikt?

wat kun je vinden op internet? 

Neem een ziektebeeld als voorbeeld en zoek passende hulpmiddelen

Adviezen over diëten

Dieet altijd op advies van arts of diëtist.

Soorten diëten:

• verrijkt 
•  beperkt
• eliminerend
• constant
• onderzoeksdieet

Verrijkt of beperkt

verrijkt: +

= meer van een bepaalde voedingsstof in de voeding

vb: vezel+

beperkt:-

= minder van een bepaalde voedingsstof in de voeding

vb: E-

eliminerend

0

= bepaalde voedingsstof mag helemaal niet aanwezig zijn in de voeding

vb: Glut0

Constant

c

= elke dag dezelfde hoeveelheid van een bepaalde voedingsstof in de voeding

vb: Khc

Opdracht

Bekijk het schema in zorgpad (3.9 afkortingen dieetleer)

wat betekent:

• Chol-
• V-
• E+
• En+
• Khc
• Lac0

Wat betekent: Na-?

Lac0 betekent:

1. lactosevrij
2. lactoseverrijkt
3. cholesterolvrij
4. lactosebeperkt

Soorten diëten:

energieverrijkt dieet

eiwitverrijkt dieet

energiebeperkt dieet

eiwitbeperkt dieet

natriumbeperkt dieet

dieet bij een verhoogd cholesterolgehalte

voedingsvezelbeperkt dieet

voedingsvezelverrijkt dieet

diabetesdieet (koolhydratenconstant)

glutenvrij dieet

onderzoeksdieet voor voedselintolerantie

Braindump

Schrijf alles op wat je van de vorige les hebt onthouden.

Bespreek dit met je buurman/buurvrouw

Opdracht (in kooklokaal)

Gaat over 1 van onderstaande diëten:

• energieverrijkt
• energiebeperkt
• natriumbeperkt
• glutenvrij
• vegetarisch

Energieverrijkt dieet

Wanneer?

• bij ondervoeding
• na een zware operatie
• bij ernstige brandwonden
• bij behandeling van kanker met geneesmiddelen of bestraling

Energieverrijkt dieet

grotere porties is geen oplossing!

in kleinere porties moeten meer voedingsstoffen toegevoegd worden.

Wat doen:

• Gebruik meermaals per dag een kleine maaltijd.
• Vermijd inspannende bezigheden vlak voor en vlak na de maaltijd.
• Neem de grootste maaltijd op het moment dat u zich het fitst voelt.

Energieverrijkt dieet

Toevoegen aan kleine porties:

• vet (boter, room)
• eiwitten (uit pot)
• voedingsmiddelen met hoog eiwitgehalte
• koolhydraten (glucose)
• bijvoeden: dessert, drinkvoeding, vruchtenmoes

Energiebeperkt dieet

= je beperkt de hoeveelheid energie die je per dag opneemt,

bij overgewicht.

gevolgen overgewicht:

hart- en vaatziekten, gewrichtsklachten, suikerziekte

galstenen, te hoge bloeddruk, problemen bij operaties

geestelijke en maatschappelijke problemen

Energiebeperkt dieet

richtlijnen:

• beperk de hoeveelheid vet
• meervoudige koolhydraten (zetmeel, vezels)
• meer rauwe dan gekookte groente
• normale hoeveelheden eiwitten, minderalen, vitamines

Energiebeperkt dieet

richtlijnen (vervolg)

• 5 maaltijden per dag i.p.v. 3
• gebruik dieetproducten (beperkt)
• drink voldoende water (1,5-2l)
• gebruik goede bereidingstechnieken (wok, grill)

Natriumbeperkt dieet

ook wel natriumarm genoemd

wanneer?

• te hoge bloeddruk
  
• hart- en vaatziekten
  
• bepaalde leverziekten
  
• zwangerschap, wanneer te veel vocht wordt vastgehouden
  
• nierziekten

Natriumbeperkt dieet

indeling:

• licht natriumbeperkt: toegestaan is 2000 mg natrium per dag
• matig natriumbeperkt: toegestaan is 1000 mg natrium per dag
• streng natriumbeperkt: toegestaan is 500 mg natrium per dag

normaal: 2400 mg per dag

Natriumbeperkt dieet

richtlijnen:

• matig gebruik van zout, gezouten/gerookte produkten
• matig gebruik van zeezout
• matig gebruik van strooiaroma's, ketjap, sojasaus, augurken, atjar
• matig gebruik kant-en-klare produkten
• matig gebruik chips, snacks, gezouten noten

natriumarm: herkenbaar aan blauwe streep

Natriumbeperkt dieet

smaak verbeteren door:

• kook het eten niet te gaar
• gebruik rauwkost i.p.v. gekookte groente
• gebruik voedingsmiddelen met een sterke smaak (ui, prei)
• gebruik specerijen en kruiden
• veel variatie
• bouillon met minder zout

Glutenvrij dieet

gluten= mengsel van eiwitten dat voorkomt in bepaalde granen zoals tarwe, haver, rogge, gerst.

Coeliakie= allergie voor gluten>diarree

wat kun je eten?

rijst, mais, boekweit

Glutenvrij dieet

www.voedingscentrum.nl

Vegetarisch eten

opdracht:

zoek op www.voedingscentrum.nl op:

• wat is vegetarisch eten?
• welke voedingsstoffen moet je voldoende binnenkrijgen en in welke voedingsmiddelen zit dit?
• zoek een vegetarisch recept

vegetarisch eten, antwoorden

vegetarisch= geen vlees eten

veganistisch= geen dierlijke produkten

flexitarier= gedeeltelijk vegetarisch

voedingsstoffen waar je op moet letten:

eiwitten, vitamines (B1, B12), mineralen (ijzer)

Vegetarisch eten, antwoorden

eiwitten: o.a. eieren, melk, kaas, vlees, kip, vleesvervangers

vitamine B1, b12: o.a. peulvruchten. noten/pinda's, kaas, melk

ijzer: o.a. groene bladgroenten, volkoren producten, aardappelen

Welk recept heb je gevonden?

Opdracht

Zoek een hoofdgerecht bij:

1. energieverrijkt
2. energiebeperkt
3. natriumbeperkt
4. glutenvrij

Zorgpad

Maken opdracht  3.9 integratie

Wat heb jij vandaag geleerd?

Opdracht

andijviestamppot met gehaktbal en jus

hoe kun je deze:
energieverrijkt maken?

energiebeperkt?

natriumbeperkt?

glutenvrij?

vegetarisch?

op een A4 de antwoorden schrijven en verzamelen.

Heb je tips en tops voor mij over deze les?

Volgende keer

eiwitverrijkt dieet

eiwitbeperkt dieet

dieet bij verhoogd cholesterol

voedingsvezelbeperkt dieet

voedingsvezelverrijkt dieet

diabetesdieet

onderzoeksdieet