Bijeenkomst 2 - professionele taalvaardigheid 1 - redekundig ontleden

• Taal
• HBO
• Studiejaar 1

Professionele taalvaardigheid

Bijeenkomst 2 - redekundig ontleden

Wat gaan we vandaag doen?

• Redekundig ontleden 
• Herhaling werkwoordspelling

Redekundig ontleden - stappenplan

1. Zoek de persoonsvorm.
   
2. Verdeel de zin in zinsdelen.
   
3. Zoek het onderwerp.
   
4. Zoek het naamwoordelijk of werkwoordelijk gezegde.
   
5. Zoek het lijdend voorwerp.
   
6. Zoek het meewerkend voorwerp.

Hoe vind je een lijdend voorwerp in een zin?

Hoe vind je een meewerkend voorwerp in een zin?

Wat is het verschil tussen een werkwoordelijk en naamwoordelijk gezegde?

Werkwoordelijk en naamwoordelijk gezegde 

• Naamwoordelijk gezegde:
  Koppelwerkwoord + naamwoorden
  Zijn / worden / lijken / blijven / blijken / schijnen / heten / dunken / voorkomen 
  
•   Werkwoordelijk gezegde:
  Alleen werkwoorden (zww en hww)!

Werkwoordelijk gezegde

Gezegde: alle werkwoorden uit de zin (dus ook pv)

Marjolein eet aardbeien.

• Werkwoordelijk gezegde: eet
  
  

Ik heb deze oefeningen met plezier gemaakt.

• Werkwoordelijk gezegde: heb gemaakt
  

Naamwoordelijk gezegde

Bij een naamwoordelijk gezegde wordt een eigenschap aan het onderwerp gekoppeld:

• De docente was gisteren ziek.
  

Voorwaarden:

• Belangrijkste werkwoord = koppelwerkwoord
  
• In de zin staat een naamwoord: een zelfstandig naamwoord of bijvoeglijk naamwoord
  

Koppeling tussen onderwerp en het naamwoord

Naamwoordelijk gezegde

• Pieter is blij met het goede nieuws.
  
• De vloer lijkt schoon.
  
• De dokter blijkt een goede man.

Maar:

De zon schijnt door de ramen naar binnen.
=werkwoordelijk gezegde: schijnt

Redekundig ontleden

• Socrative

Voorbereidingsblad

Wissel je voorbereiding uit met je buurman/buurvrouw. Bespreek samen de antwoorden.

Verder oefenen...

• ItsLearning >  materiaal taalcoaches
• Meedoen met herhaling werkwoordspelling

Werkwoordspelling stappenplan

Stap 1: Soort werkwoord:

1. Persoonsvorm

2. Voltooid deelwoord

3. Infinitief (hele werkwoord)

4. Deelwoord bijvoeglijk gebruikt
5. Tegenwoordig deelwoord

Het is de gewoonte dat moeder op zondag de boodschappen ... (bestellen). Bestellen is een...

1. Persoonsvorm
2. Infinitief
3. Voltooid deelwoord
4. Deelwoord bijvoeglijk gebruikt

Nadat we een tijdje stevig gelopen hadden, ... (rusten) we goed uit. Rusten is een...

1. Persoonsvorm
2. Infinitief
3. Voltooid deelwoord
4. Deelwoord bijvoeglijk gebruikt

Terwijl de bus wegreed, keken de kinderen .... (lachen) uit de ramen. Lachen is een...

1. Persoonsvorm
2. Infinitief
3. Voltooid deelwoord
4. Tegenwoordig deelwoord

De gevangenen wilden met behulp van vrienden .... (vluchten). Vluchten is een...

1. Persoonsvorm
2. Infinitief
3. Voltooid deelwoord
4. Deelwoord bijvoeglijk gebruikt

Dat de Graafschap won, was toch iets wat een aantal fans ... (verrassen). Verrassen is een...

1. Persoonsvorm
2. Infinitief
3. Voltooid deelwoord
4. Tegenwoordig deelwoord

De .... (onbenutten) tijd moest door de studenten worden ingehaald. Onbenutten is een...

1. Persoonsvorm
2. Infinitief
3. Voltooid deelwoord
4. Deelwoord bijvoeglijk gebruikt

Stap 2a - De persoonsvorm 

• Tegenwoordige tijd: stam, stam + t, hele werkwoord -> afhankelijk van onderwerp zin.
• Verleden tijd: 
  Zwak: stam + te(n), stam + de(n) ('t ex kofschip)
  -> onderwerp meervoud: met n. (wij speelden)
  Sterk: klinkerverandering (lopen > liepen)

Stap 2b - Het voltooid deelwoord

• Sterk werkwoord: voltooid deelwoord eindigt op -en.
  > Wij zijn naar huis gelopen.  
  
• Zwak werkwoord: met -d of -t
  > Kijk naar het hele werkwoord -en (ruwe stam)
  > Laatste letter in 't ex kofschip? > -t 
  > Laatste letter niet in 't ex kofschip? > -d

Stap 2c - Het bijvoeglijk gebruikt voltooid deelwoord

• Sterk werkwoord: deelwoord op -en
  > de gelopen afstand, de gewogen producten 
• Zwak werkwoord: zo kort mogelijk > indien mogelijk met uitspraak
  > de verlichte straten, de verlote spullen
  > de geredde dieren (2x d, want uitspraak)
  
  

Stap 2d - Het tegenwoordig deelwoord

• Hele werkwoord + d 
  

Het is de gewoonte dat moeder op zondag de boodschappen ... (bestellen).

Nadat we een tijdje stevig gelopen hadden, ... (rusten) we goed uit.

Terwijl de bus wegreed, keken de kinderen .... (lachen) uit de ramen.

De gevangenen wilden met behulp van vrienden .... (vluchten).

Dat de Graafschap won, was toch iets wat een aantal fans ... (verrassen).

De .... (onbenutten) tijd moest door de studenten worden ingehaald.

Twee (of meer) persoonsvormen

• Bij voegwoorden ->
• Bij bijzinnen

Of kijk naar deze pagina: https://www.bruuttaal.nl/leerling/ontleden/samengestelde-zinnen

(Klik op geef les om de linkjes aan te kunnen klikken)

https://www.taal-oefenen.nl/instruction/taal/woordsoorten/voegwoorden

https://onzetaal.nl/taaladvies/nevenschikking-en-onderschikking

Volgende keer

• Taalkundig ontleden