Les 02 - Leven in de middeleeuwen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Het leven in de middeleeuwen

500 - 1500 na Christus

Lesdoelen

Als het goed is, weet je aan het eind van deze les: 

- hoe de middeleeuwse samenleving was ingericht.

De val van het Romeinse Rijk

Halverwege de vijfde eeuw na Christus raakte het ooit zo machtige Romeinse Rijk in verval. 

Er ontstonden Germaanse Koninkrijken, die nogal eens in omvang konden verschillen. 

Als snel werd het Frankische Rijk, dat geleid werd door Karel de Grote (768-814) een dominante partij. Binnen dit Rijk werd overgegaan op een schriftcultuur en werd Latijn de officiële taal.

Samenleven in het Frankische Rijk

Binnen het Frankische Rijk waren drie standen: 

De geestelijkheid 

De adel

De derde stand
(eerst boeren, later burgerij) 

Ook wel aangeduid als bidders, strijders en werkers

De geestelijkheid

- Bezat veel grond. 

- Hief belasting, maar hoefde het niet te betalen.  

- Hoefde niet in krijgsdienst.

- Hielp de koning met het besturen van het land, omdat ze konden lezen en schrijven. 

De adel

- Hoefde niet te werken. 

- Betaalde geen belasting. 

- Had veel luxe en aanzien. 

- Was verantwoordelijk voor  rechtspraak, bestuur en  oorlogsvoering. 

De derde stand

De derde stand is in twee groepen onder te verdelen: 

Vrije boeren: hadden eigen land en pachtten een deel van de leenheer. Daarnaast hadden ze dienstplicht. 

Horigen: hadden geen dienstplicht, maar ook geen eigen land. Waren eigendom van en werden beschermd door hun leenheer. Dat gold ook voor hun kinderen. 

Het feodale stelsel (ook wel leenstelsel) 

Karel de Grote had het Frankische Rijk van God te leen gekregen. Dat maakte God de leenheer en Karel tot leenman. 

Het Rijk was te groot om er volledige controle over te houden, daardoor stelde hij leenmannen of vazallen aan, die in ruil voor eeuwige trouw en bescherming het bestuur over de gebieden voerde.

Ook de leenmannen (vazallen) verdeelden het gebied onder hun leenmannen, wat hen tot leenheren maakte. 

Invullen literaire begrippenlijst

Afgelopen donderdag zijn jullie begonnen met het invullen van de literaire begrippenlijst. Zijn hier tot nu toe vragen over? Donderdag moet de gehele lijst ingevuld zijn. 

Oorsprong middeleeuwse literatuur

- In het begin van de middeleeuwen vielen scholen onder de Geestelijkheid; de enige vakken waren godsdienst en Latijn. 

- Monniken stelden in een scriptorium verhalen op schrift. 

- Ook in de volkstalen waren er verhalen, maar die werden mondeling overgeleverd.

-Toen er stadsscholen kwamen, werd deze literatuur ook op schrift gesteld. Dit betekende het begin van de West-Europese literatuur. 

Europese literatuur in de vroege middeleeuwen

- Aanvankelijk was de middeleeuwse letterkunde om te beluisteren. 

- Troubadours schreven de teksten en componeerden de muziek. 

- Minstrelen presenteerden deze teksten aan het publiek. 

- De teksten waren rijmende poëzie; dat is makkelijk te onthouden. 

Literatuur

Omdat de samenleving theocentrisch was, stond alle kunst in het teken van God. De auteur deed er dus niet toe (=gemeenschapskunst). 

In de 12e en 13e eeuw is de literatuur ridderlijk en theocentrisch. 

Vanaf de 13e eeuw is de literatuur steeds didactischer van aard en gericht op de 'weetgierige burgerij'.

Huiswerk donderdag

Lees tijdens de kwt bladzijde 4 tot en met 7 van de reader literatuurgeschiedenis en maak de opdrachten 1.1 en 1.2. Vul verder de literaire begrippenlijst aan.