§3.1 Formules van stoffen (les 3)

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

§3.1 - Moleculen en atomen (les 3)

Benodigheden

- Schrift

- Pen, potlood

- Laptop

LessonUp: 

JA!

Telefoons in de telefoontas!

Si

Zn

goud

fosfor

Leerdoelen deze les:

L3-6 Ik kan uitleggen wat het verschil is tussen een ontleedbare en niet-ontleebare stof en kan hier enkele voorbeelden van noemen.

L3-7 Ik ken alle belangrijke formules van stoffen uit tabel 3.2 uit mijn hoofd.

L3-8 Ik ken de Griekse telwoorden 1 t/m 6 uit mijn hoofd.

L3-9 Ik kan de systematische naam van een stof opstellen door gebruik te maken van de kennis uit de leerdoelen L3-1 t/m L3-8.

L3-10 Je kunt vanuit een molecuulformule de systematische naam maken en vanuit de systematische naam de molecuulformule achterhalen.

• Moleculen van ontleedbare stoffen zijn opgebouwd uit meerdere atoomsoorten, zoals de moleculen van water, H₂O.
• Niet-ontleedbare stoffen zijn opgebouwd uit één atoomsoort. Je schrijft dan achter het symbool tussen haakjes de fase van de stof, bijvoorbeeld Cu (s) of He (g).

• Er zijn zeven niet-ontleedbare stoffen die uit moleculen bestaan. Deze moleculen bestaan uit twee dezelfde atomen. Die noem je ook wel de diatomaire moleculen.
• De formule van een niet-ontleedbare stof is het symbool van die stof met de fase.

Formule taal

Claartje Fietst Niet In Haar OnderBroek

De letters in hoofdletters zijn de niet-ontleedbare stoffen waarvan de moleculen uit 2 atomenbestaan.

Claire Fiets Naar Haar Oma In Brussel

Tip: https://www.ezelsbruggetje.nl/scheikunde

Ezelsbruggetjes 

Er zijn zeven niet-ontleedbare stoffen die uit moleculen bestaan. Deze moleculen bestaan uit twee dezelfde atomen. Die noem je ook wel de diatomaire moleculen. Hieronder staan 3 ezelsbruggetjes om ze te onthouden.

ClBrINHOF

• Je kunt onmogelijk de naam leren van alle moleculen die uit twee of meer atoomsoorten bestaan. 
• Dat hoeft niet scheikundigen over de hele wereld gebruiken daar dezelfde regels voor, die jij ook gaat leren.
• Je kunt zo de molecuulformule van difosforpentaoxide afleiden.
• Daarvoor moet je de eerste zes Griekse telwoorden kennen:

1	2	3	4	5	6
mono	di	tri	tetra	penta	hexa

Systematisch naamgeven (1)

Stappenplan systematisch naamgeven (2)

Elke lettergreep van de systematische naam zegt iets over de formule van het molecuul. Je leidt de formule stapsgewijs af.

1. Noteer de symbolen van de atoomsoorten in de naam en laat ruimte leeg achter symbool voor index.

difosforpentaoxide 

2. Zet de nummers van de Griekse telwoorden achter het symbool van de atoomsoort. Let op: difosfor, dan zegt die di iets over fosfor.

3. De laatste lettergreep is altijd -de. Dit geeft aan dat wat ervoor staat de naam is van een molecuul. 

4. Schrijft de fase achter de formule. 

tristikstofhexafluoride

Wat is de formule van diwaterstofbromide?

Wat is de formule van zwaveldichloride?

Wat is de systematische naamgeving van MgBr?

Wat is de systematische naamgeving van PF₃?

opdracht 1a. Si₂O₅

opdracht 1b. N₂O₄

opdracht 1c. PCl₃

Geef de systematische naamgeving van de volgende 

3 opdrachten. 

Naast de systematische naam, heb je ook een aantal triviale namen.

Triviale namen

Enkele stoffen hebben een niet-systematische naam.

  

Zo noem je H₂O water en niet diwaterstofoxide. Leer de stoffen en formules van tabel 3.5 uit je hoofd.

Koolstoftetrabromide

Siliciumdichloride

Butaan

Geef de molecuulformule van de 4 stoffen hiernaast. 

Ik beheers de volgende leerdoelen:

L3-9 Ik kan de systematische naam van een stof opstellen door gebruik te maken van de kennis uit de leerdoelen L3-1 t/m L3-8.

L3-10 Je kunt vanuit een molecuulformule de systematische naam maken en vanuit de systematische naam de molecuulformule achterhalen.

0100

Huiswerk

Zie ook planner in de studiewijzer op Magister.

• Tabel 3.1, 3.2, 3.3, 3.4 en 3.5 uit je hoofd leren!
  

Huiswerk

Zie ook planner in de studiewijzer op Magister.

• Maken opdracht 10 t/m 16 en 17 of 18 van §3.1.
• Tabel 3.1, 3.2, 3.3, 3.4 en 3.5 uit je hoofd leren!