9.4-2 Stoffentransport 5V 2122

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

Paragraaf 9.4: Stoffentransport (CO2)

Herhaling transport O2

Bohr effect

De eigenschappen van hemoglobine veranderen onder invloed van temperatuur, CO2 concentratie en zuurgraad waardoor de zuurstofafgifte in de spieren nog hoger wordt.

Hardwerkende spieren hebben een hogere temperatuur, meer CO2 en een lagere pH (hogere zuurgraad). 

Temperatuur

Bij hogere temperaturen wordt 

makkelijker zuurstof afgegeven.

De verzadinging bij dezelfde 

pO₂ is namelijk lager.

0% Hb

100% HbO2

100% Hb

0% HbO2

pCO2

Bij meer CO₂ wordt makkelijker 

zuurstof afgegeven bij dezelfde 

zuurstofdruk.

0% Hb

100% HbO2

100% Hb

0% HbO2

pH

In een zuurder milieu wordt makkelijker

zuurstof afgegeven bij dezelfde

zuurstofdruk.

0% Hb

100% HbO2

100% Hb

0% HbO2

Het Bohr effect

In beenspieren van een mens heersen de volgende omstandigheden:

- in rust: pO2 = 5,0 kPa, pCO2 = 5,3 kPa

- in actie: pO2 = 3,0 kPa, pCO2 = 8,0 kPa

In de haarvaten van deze spieren komt bloed binnen waarvan de pO2 = 14 kPa en de pCO2 = 2,7 kPa. 

Bereken hoeveel ml O2 per 100 mL bloed in actie meer wordt afgegeven door het Bohr effect dan in rust.

Het Bohr effect

Bloed: verzadigingspercentage: 98% 

Spieren in rust: verzadigingspercentage 70%

Afgifte in rust: 98-70=28% 

Spieren in actie: verzadigingspercentage 32%

Afgifte in actie: 98-32=66%

66-28=32% *20 mL/100mL = 7,6 mL/ 100mL

Bloedarmoede

Wietske gaat ondanks haar bloedarmoede joggen. Door haar bloedarmoede in het hemoglobinegehalte van haar bloed gedaald van 8,5 mmol/L naar 5 mmol/L. Bij een hemoglobinegehalte van 8,5 mmol/L bevatte haar bloed bij 100% verzadiging 205 mL O2 per liter.

In haar longen is de pO2 13 kPa en de pCO2 8,0 kPa.

Tijdens het joggen is de pO2 in haar beenspieren 3,0 kPa en de pCO2 10,7 kPa. Bereken hoeveel mL O2/L haar bloed door bloedarmoede minder aan haar beenspieren tijdens het joggen kan afgeven.

Doel 9.4

Je leert hoe het het bloed koolstofdioxide vervoert

CO2 transport BINAS 83E

1

CO2 afgifte (weefsel) BINAS 83E

Stap 1 

De CO2 die in de weefsels wordt geproduceert diffundeert naar het bloed. 

5% daarvan lost op in het bloedplasma, 95% diffundeert de rode bloedcellen in

1

CO2 afgifte (weefsel)

Stap 2 

1/3 bindt aan Hb tot HbCO2 (kost een H+).

De eventueel gebonden zuurstof laat los en diffundeert de rode bloedcel uit.

2

CO2 afgifte (weefsel)

Stap 3 

2/3 reageert met H2O met behulp van het enzym koolzuurhydrase tot H2CO3.

3

CO2 afgifte (weefsel)

Stap 4

H2CO3 lost op in water en splitst naar H+ en HCO3-.

HCO3- diffundeert de rode bloedcel uit.

Cl^- diffundeert de rode bloedcel in om het spanningsverschil op te heffen.

4

CO2 afgifte (weefsel)

Stap 5

H+ bindt aan hemoglobine tot HbH.

De eventueel gebonden zuurstof laat los en diffundeert de rode bloedcel uit.

5

CO2 afgifte (longen)

Beschrijf de stappen die in de longen plaatsvinden. 'Lees' de tekening in BINAS tabel 83E.

CO2 afgifte (longen)

1. O2, Cl- en HCO3- diffunderen de rode bloedcel in.

2. O2 bindt aan Hb, H+ en CO2 komen vrij.

3. H+ en HCO3- vormen H2CO3

4. H2CO3 valt uiteen in H2O en CO2

5. CO2 diffundeert de cel uit, het bloedplasma in en richting het longblaasje.

Zuurgraad bloed

De zuurgraad van de omgeving heeft invloed op de werking van enzymen en andere eiwitten. Daarom is het belangrijk dat de zuurgraad van bloed zo constant mogelijk blijft (pH 7,36-7,4).

Hoge zuurgraad

Lage pH

Veel H⁺ ionen

Lage zuurgraad

Hoge pH

Weinig H+ ionen

Zuurgraad bloed

CO₂ komt vrij in je lichaam door dissimilatie en verzuurt het bloed.

Dissimilatie is verbranding (mbv zuurstof/ O₂) van energierijke stoffen (zoals glucose). Hierbij komt energie vrij en CO₂ (en water).

CO₂ + H₂O -> H₂CO₃ -> H⁺ en HCO₃^-

Zuurgraad bloed

Veel van de CO₂ en H⁺ ionen worden afgevangen door hemoglobine maar ook ander eiwitten fungeren als buffers.

Deze stoffen heten bufferende stoffen/ pH buffer.

Doel en begrippen 9.4

Je hebt geleerd hoe het het bloed koolstofdioxide vervoert

Je hebt geleerd de verzadigingskrommen toe te passen

koolstofdioxidestransport, HCO3-, bufferende stoffen, pH-buffer

Huiswerk

In de online methode.

Leerweg B.

9.4: alle vragen

Bloedarmoede

Bloed: verzadigingspercentage: 94% 

Spieren: verzadigingspercentage 24%

Afgifte: 94-24=70%

Normaal 70%*205mL/L = 143,5 mL/L

Hb gehalte is 5/8,5 van normaal dus 143,5*5/8,5= 84,4 mL/L

143,5-84,4 = 59,1 mL/L minder zuurstof afgifte.

Doel 9.4

Je hebt geleerd hoe het het bloed koolstofdioxide vervoert

Je hebt de verzadigingskrommen geleerd toe te passen

Begrippen 9.4

koolstofdioxidestransport, HCO3-, bufferende stoffen, pH-buffer

Huiswerk

In de online methode.

9.4 Leerweg B.