BVJ, Basisstof 5: gezonde luchtwegen

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Gezonde

luchtwegen

Basisstof 5

Havo 2                                                                                                                        

20 november 2024                                                                                                       

Lesprogramma 2b

1. Herkansing of zelfstandig werken
2. Theorie: gezonde luchtwegen
   
3. Aan de slag
4. Afsluiten

Lesprogramma 2e

1. Wat weten we nog van vorige week?
2. Huiswerk bespreken.
3. B5: Gezonde luchtwegen
   
4. Aan de slag
5. Afsluiten

Gaswisseling

= opname en afgifte van zuurstof en koolstofdioxide via de longblaasjes.

• Zuurstof (ingeademde lucht)            via longblaasjes         bloed.

• Koolstofdioxide (uitademen)         vanuit het bloed via longblaasjes                                de lucht.

Huiswerk bespreken (blz. 30 t/m 33)

Wat: bespreek je huiswerk samen met je buur en help elkaar met de vragen die de ander lastig vond. Vinden jullie dezelfde vragen lastig en kom je er samen niet uit. Schrijf deze op!

Hoe: samen, met je buur.

Tijd: 10 minuten

Uitkomst: je begrijpt je huiswerk beter en begrijpt 

lastige opgaven nu dankzij je buur! ;).

Klaar: lees basisstof 4 door (borst- en buikademhaling).

Huiswerk bespreken

Blz. 30 t/m 33

Alleen lastige opgaven, waar ll echt niet uitkwamen.

Borstademhaling

Borstbeen, ribben, tussenribspieren

Inademen: 

tussenribspieren spannen aan           

          rib + borstbeen gaan omhoog           

grotere borstholte          meer ruimte voor 

lucht (inademen).

2c: kan je kort herhalen, hoeft niet persé.

2e: snel uitleggen en laten voelen. Niet te lang bij stilstaan, maar wel belangrijk dat ze dit weten.

Borstademhaling

Borstbeen, ribben, tussenribspieren

Uitademen:

tussenribspieren ontspannen             rib + 

borstbeen gaan omlaag            kleinere 

borstholte         minder ruimte voor l

ucht (uitademen).

2c: kan je kort herhalen, hoeft niet persé.

2e: snel uitleggen en laten voelen. Niet te lang bij stilstaan, maar wel belangrijk dat ze dit weten.

Buikademhaling

Middenrif = scheidt je borstholte van je buikholte.

Inademen: 

middenrifspieren trekken samen          

            middenrif omlaag          borstholte 

groter         lucht in.

Middenrif omlaag = kleinere buikholte 

           organen duwen buik naar voren.

2c: kan je kort herhalen, hoeft niet persé.

2e: snel uitleggen en laten voelen. Niet te lang bij stilstaan, maar wel belangrijk dat ze dit weten.

Buikademhaling

Middenrif = scheidt je borstholte van je buikholte.

Uitademen: 

middenrifspieren ontspannen           

         middenrif omhoog            borstholte 

kleiner           lucht uit.

Middenrif omhoog = grotere buikholte 

           buik terug.

2c: kan je kort herhalen, hoeft niet persé.

2e: snel uitleggen en laten voelen. Niet te lang bij stilstaan, maar wel belangrijk dat ze dit weten.

Basisstof 5

Noteer aantekeningen in 

je schrift!

Aan het einde van de les....

• Kan je uitleggen wat je zelf kunt doen om je luchtwegen gezond te houden.
  
  
• Kan je beschrijven wat hooikoorts, astma en COPD is. 

Gezonde longen 

Het belangrijkste wat je zelf kunt doen om je longen gezond te houden, is niet gaat roken. Hier zitten veel schadelijke stoffen in.

Wat wel goed is voor je longen:

- Door je neus ademen 

-  Veel bewegen/sporten

-  Zingen of een blaasinstrument bespelen

-  Goede ventilatie.

Oorzaken voor ongezonde longen

• Roken
• Longaandoening(astma)
• Allergie (hooikoorts)
• Luchtvervuiling

Wat doet roken met onze luchtwegen?

In rook van tabak zitten allemaal schadelijke stoffen voor je longen:

• Teer: beschadigd de trilhaarcellen.
• Nicotine: zorgt voor verslaving en hogere bloeddruk en hartslag.
• Koolstofmonoxide: zorgt voor minder zuurstof in de cellen.

Meer dan 40 stoffen die kanker kunnen veroorzaken.

Dus naast dat roken schade brengt aan je luchtweg, brengt het ook ander gezondheidsrisico's met zich mee.

Wat doet roken met onze luchtwegen?

Smog

Smog = luchtvervuiling dat bestaat uit fijnstof: kleine schadelijke stofdeeltjes.

• Smog kan schadelijke gevolgen hebben voor
  de gezondheid van de longen en zorgen voor
  hart- en vaatproblemen.

Maar hoe ontstaat smog nu eigenlijk?

Luchtweg aandoeningen

COPD = een Chronische bronchitus en longemfyseem, waarbij het slijmvlies opzwelt en meer slijm vormt en zorgt voor permanente schade.

• Wordt veroorzaakt door schadelijke stoffen
• Meer dan 80% van de mensen met COPD, hebben een geschiedenis met roken.

Astma =  chronische aandoening waarbij de luchtwegen overgevoelig zijn en snel  vernauwd en ontstoken raken.

• Wordt veroorzaakt door overgevoeligheid voor bepaalde prikkels.

astma: Medicatie:

Luchtwegverwijders (inhalatoren): Voor directe verlichting van symptomen tijdens een aanval.

Ontstekingsremmers (zoals corticosteroïden): Om de luchtwegen minder gevoelig te maken en aanvallen te voorkomen.

Hoe verschilt COPD van astma?

Leeftijd van begin: Astma begint vaak in de kinderjaren, COPD meestal na het 40e levensjaar.

Oorzaak: Astma wordt meestal veroorzaakt door allergieën of genetische factoren, COPD door rook- of milieuschade.

Omkeerbaarheid: Bij astma kunnen luchtwegvernauwingen vaak worden teruggedraaid met medicijnen, terwijl de schade bij COPD blijvend is.

Progressie: COPD wordt na verloop van tijd erger, terwijl astma met goede controle stabiel kan blijven.

Astma: Binnenkant raakt ontstoken --> overmatige slijmproductie --> vernauwing van luchtweg --> minder zuurstof + spierverkramping (bronchospasme) --> nog meer versmallen van luchtweg.

Hooikoorts

Allergie: overgevoelig voor bepaalde stoffen.

Bij hooikoorts ben je overgevoelig voor 

stuifmeelkorrels (pollen) die door de wind worden 

weggeblazen.

De pollen kleven aan je slijmvlies, wat zorgt voor het activeren van de hooikoorts.

- Niezen, branderig gevoel in de ogen/neus/keel, opgezwollen slijmvlies.

Je kunt nu....

• Uitleggen wat je zelf kunt doen om je luchtwegen gezond te houden.

• Beschrijven wat hooikoorts is en wat COPS en astma is. 

Aan de slag

Wat: lees het kopje over hooikoorts en ga daarna aan de slag met opdracht 

1 t/m 8 (blz. 42 t/m 47).

Hoe: alleen en in stilte.

Hulp: voor vragen steek je je hand op.

Tijd: 15 minuten

Uitkomst: je hebt een begin gemaakt aan je huiswerk, dat is fijn :)

Klaar: Maak een samenvatting van deze basisstof.

Opgaven bespreken

Opdracht 1 t/m 4

Huiswerk

Afmaken t/m opdracht 8

blz. 42 t/m 47

+

Lees eens door: basisstof 7