Le Réalisme et Le Naturalisme (1850-1900)

• Frans
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Le réalisme et le naturalisme

Cette vidéo n'est plus disponible

Waar denk je aan bij 'réalisme' en 'naturalisme'?

Les transformations de Paris sous le Second Empire, ou travaux haussmanniens, constituent une modernisation d'ensemble de la capitale française menée à bien de 1853 à 1870 par Napoléon III et le préfet de la Seine, le baron Haussmann.

02:34

Wat heeft baron Haussmann laten bouwen/aanleggen?

05:23

Waarom werd Haussmann (rond 1870) minder populair?

La chute du Second Empire

De Frans-Duitse oorlog maakt een einde aan het autoritaire bewind van keizer Napoleon III.

Daarmee begint de derde Republiek die stand zal houden tot 1940.

Dat betekent echter niet dat de rust is wedergekeerd. In 1871 breekt een opstand uit in Parijs : de Commune de Paris. De opstand duurt maar kort. De opstandelingen bedreigen het heersend regime met hun revolutionaire ideeen en de opstand wordt dan ook op bloedige wijze neergeslagen.  

03:39

Le Réalisme 1850-1870

Het realisme en het naturalisme zijn twee stromingen binnen de Franse literatuurgeschiedenis die de werkelijkheid van hun tijd zo objectief mogelijk proberen weer te geven.

Schrijvers documenteren zich uitgebreid om een zo betrouwbaar en compleet mogelijk beeld te kunnen geven van het alledaagse leven en de alledaagse realiteit.

03:39

Wat is er bijzonder aan de aanleg van de straten?

01:51

Waarom vindt Napoléon III dat Parijs gemoderniseerd moet worden?

De standenmaatschappij

De Bourgeoisie ( de gegoede burgerij of sociale middenklasse ) krijgt in de loop van de 19e eeuw steeds meer maatschappelijke, economische en politieke macht, ten koste van de adel.

De burgerij ontwikkelt en emancipeert zich dankzij het onderwijs en de industriële revolutie.

Het leven en het straatbeeld veranderen ingrijpend met de komst van de eerste auto’s en treinen, grote warenhuizen en bioscopen.

Tegelijkertijd bestaat er ook nog steeds een grote onderklasse die leeft in erbarmelijke omstandigheden. Fabrieksarbeiders worden uitgebuit en kinderarbeid is de gewoonste zaak van de wereld.

De opkomst van Het Socialisme laat zich gemakkelijk verklaren.

De socialisten blazen de idealen van de Franse Revolutie nieuw leven in. Deze radicaal politieke beweging wil dat er een einde komt aan de klassenmaatschappij waarin alle macht en rijkdom in handen is van een kleine elitaire groep.

 

Veel realistische en naturalistische schrijvers sympathiseren met deze ideeën. Ze geven in hun werk een stem aan de armen en laten lezers inzien hoe onrechtvaardig de maatschappij in elkaar zit.  

Tegen welke ziekte heeft Pasteur een vaccin uitgevonden?

De ontwikkeling van de wetenschap

Ontwikkelingen volgen elkaar in rap tempo op. 

Nieuwe takken van wetenschap richten zich op het bestuderen van de menselijke geest. 

Charles Darwin legt met  zijn On The Origin of Species in 1859  een bom onder het Bijbelse Scheppingsverhaal.  

Nieuwe takken van wetenschap richten zich op het bestuderen van de menselijke geest (ontstaan van de moderne psychologie) en op de relaties tussen mensen (ontstaan van de sociologie.

Sigmund Freud, geboren in 1856 in Oostenrijk, wordt beschouwd als de grondlegger van de psychoanalyse. Veel ideeën uit deze nieuwe vakgebieden zijn terug te vinden in de literatuur.

Stendhal - Le Rouge et le Noir

Belangrijkste thema in het werk van Stendhal is de liefde en de individuele zoektocht naar geluk.

Qua thematiek past het werk van Stendhal beter in de Romantiek dan in het Realisme. Echter, de methodes die hij hanteert bij het schrijven zijn een voorbode van het realisme. Hij ziet een roman als een spiegel van de werkelijkheid en een instrument om herkenbare personages psychologisch te kunnen analyseren. 

Madame Bovary

Gustave Flaubert - Madame Bovary

Flaubert wordt vanwege dit werk voor de rechter gedaagd vanwege de overspelige hoofdpersoon uit zijn roman : Madame Bovary. Madame Bovary zoekt haar geluk in buitenechtelijke relaties, raakt financieel aan de grond en pleegt uiteindelijk zelfmoord.

 

Het schokkende aan dit werk is dat een verteller ontbreekt die de daden van Madame Bovary afkeurt. De lezer wordt meegenomen in die belevingswereld van Madame Bovary zelf. 

Flaubert doet dit door middel van het principe van de vrije indirecte rede :

Een vertelvorm waarbij de verteller de woorden en gedachten van een personage weergeeft in de derde persoon (hij/zij).

 Lezers raken hiervan in de war. Het zou net zo goed kunnen dat in dit werk de visie van de schrijver wordt verwoord. 

Dit maakt van Madame Bovary een interessant en modern werk.

Bovarysme

Is een medische term die wijst op de vernietigende kracht die resulteert uit fantasiebeelden en verlangens – vaak gevoed vanuit de literatuur – die niet stroken met de werkelijkheid.

Le Naturalisme (1870-1900)

Het Naturalisme is eigenlijk een verhevigde vorm van realisme.

Deze literaire stroming beschrijft de problemen van de laagste sociale klasse.

De uitgangspunten worden door Émile Zola verwoord in  

Le Roman expérimental :

Een romanschrijver moet zich gedragen als een wetenschapper die een experiment uitvoert. Hij moet personages met een bepaalde sociale en erfelijke achtergrond in een omgeving plaatsen en de omstandigheden laten bepalen wat er vervolgens gebeurt. We noemen dit determinisme : de opvatting dat gedrag van mensen wordt bepaald door hun genen én door hun omgeving. 

Naturalisten vragen zich af in hoeverre mensen verantwoordelijk zijn voor hun daden. Ze bestuderen de ellende van de allerarmsten en maken hun problemen en daden begrijpelijk (misdaad, prostitutie, alcoholisme ...)

Maar hun doel is niet alleen om te bestuderen, ze willen de werkelijkheid ook graag veranderen.

Het Naturalisme is een geëngageerde stroming binnen de literatuur die sterk beïnvloed is door de idealen van het socialisme.

Welke vragen kun je verwachten op de toets? Bedenk er minimaal 3.

Wat is het verschil tussen het réalisme en het naturalisme?

Wat is het verschil tussen de romantiek en het realisme?

Waar denk je nu aan bij 'réalisme' en 'naturalisme'?

Leerdoelen literatuurgeschiedenis

• Politieke, religieuze, economische en sociale omstandigheden per periode kunnen beschrijven en kunnen aangeven hoe die omstandigheden van invloed waren op de literatuur uit die tijd
  
• ontwikkeling van de taal in de loop der tijd kunnen beschrijven en de invloed van die ontwikkeling op de literatuur
  
• literaire genres met bijbehorende kenmerken kunnen noemen 
  
• belangrijkste schrijvers en hun werken kunnen benoemen   
  
• bronteksten kunnen herkennen aan specifieke kenmerken en kunnen plaatsen in een historisch literaire periode of een literaire stroming