H5 Rusland een Bricland?

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

H5 Rusland een Bric-land?

De afbeelding op de achtergrond is van Moscow City. Het past niet bij het beeld dat de meeste Europeanen hebben van de Russische hoofdstad. Moskou is het politieke en economische centrum van Rusland. 

Rusland vormt de R van de BRIC-landen. In hoeverre past Rusland bij de andere BRIC-landen of verschilt het daarvan? 

H5 Rusland een Bric-land?

Na het uiteenvallen van de Sovjetunie stortte de Russische economie in. Van de ene

op de andere dag werd het communisme vervangen door een zeer rauwe vorm van

kapitalisme. Enkelen – zij met de juiste contacten in het oude en het nieuwe regime -

wisten daarvan te profiteren. Ze kochten olie op de Russische markt (waar de prijs

kunstmatig laag gehouden werd) en verkochten deze in het buitenland door. Met het

verdiende geld kochten deze oligarchen vervolgens oude staatsbedrijven op die olie

en gas exploïteerden.

De Russische rijkdom kwam dus in handen van een handjevol

mensen. Het westen steunde het regime van Jeltsin die dit toestond uit angst voor

een terugkeer van het communisme. 

H5 Rusland een Bric-land?

Voor de grote massa betekende de omschakeling naar het kapitalisme vooral een verarming. Oude zekerheden vielen weg.

Onder Jeltsin konden de Oligarchen hun gang gaan, maar zijn opvolger Poetin

probeerde ze aan te pakken. Eén van de oliemagnaten, Chohorkovski, werd

gearresteerd en veroordeeld tot gevangenisstraf. Of Poetin dit liet doen om

Chohorkoviski als politieke concurrent onschadelijk te maken of om de

grondstoffenrijkdom weer terug te brengen bij de Russische staat is niet helemaal

duidelijk. De westerse visie is hier anders dan die van de meeste Russen.

Op de vorige dia wordt gesteld dat er in het westen een andere visie is op de aanpak van de oligarchen door Poetin dan in Rusland zelf. Leg beide visies kort uit.

Waarom heeft de aanpak van de oligarchen in Rusland bijgedragen aan de populariteit van Poetin?

H5 Rusland een Bric-land?

Vladimir Poetin (president van Rusland van 2000-2008, premier van

2008-2012 en weer president vanaf 2012)

H5 Rusland een Bric-land?

Poetin probeerde de oligarchen ook aan te stellen als gouverneur van perifere

gebieden. Hij hoopte hiermee dat zij hun geld in deze gebieden zouden investeren.

Bovendien werden potentiële politieke concurrenten daarmee uit het machtscentrum

in Moskou geweerd. Dit gebeurde bijvoorbeeld met de steenrijke Abromovitsj, in

West-Europa vooral bekend als eigenaar van voetbalclub Chelsea.

H5 Rusland een Bric-land?

Poetin zette in op belastingverlaging en hernationalisatie van voormalige

staatsbedrijven (vooral de olie- en gasproducenten). Na een forse financiële crisis in

1998, groeide de economie van Rusland jarenlang met ongeveer 6,5% per jaar. Na

een nieuwe dip in 2009 groeit de economie nu weer een aantal jaar met 3 a 4 %. Dit

wordt voor een groot deel veroorzaakt door de hoge olie- en gasprijzen waar

Rusland als grote exporteur veel van profiteert. Maar liefst 19% van het BNP van

Rusland wordt geleverd oor de olie- en gasproducenten. 

Wat is hernationalisatie?

H5 Rusland een Bric-land?

Aan de economische groei zal volgens sommigen wel eens een einde kunnen

komen. De eenvoudigst winbare olie- en gasvoorraden raken uitgeput. Het aanboren

van nieuwe voorraden vraagt om moderne technieken en forse investeringen.

Rusland is pas sinds kort toegetreden tot de WTO. Dit betekent dat het Russische

bedrijfsleven de concurrentie met buitenlandse bedrijven aan moet gaan. Erg

concurrentiekrachtig zijn de Russische bedrijven, die voorheen beschermd werden

tegen buitenlandse concurrentie, niet. 

Waar is WTO de afkorting van?

Wat is het belangrijkste doel van de WTO?

Leg uit dat de Russische toetreding tot de WTO het Russische bedrijfsleven
voor grote uitdagingen stelt.
Je uitleg moet een oorzaak-gevolgrelatie bevatten.

H5 Rusland een Bric-land?

Daarnaast zijn er grote problemen in de vorm

van corruptie, een slecht onderhouden infrastructuur en een gezondheidszorg die

sinds de communistische tijd alleen maar is verslechterd. Daarbovenop komen dan

nog de demografische problemen: een bevolking die lang aan krimp onderhevig is

geweest en een zeer lage levensverwachting voor Russische mannen.

H5 Rusland een Bric-land?

Aanvakelijk leek Poetin een andere richting in te gaan slaan, waarschijnlijk

mede onder druk van de bevolking. Er wordt meer werk gemaakt van hervorming

van de economie. Er leek ook meer toenadering gezocht te worden tot de Europese Unie.

Een jarenlange krimp van de bevolking is, onder andere als gevolg van geboortestimuleringsmaatregelen, inmiddels een halt toe geroepen. Toch klinkt de kritiek op

Poetin – ook onder Russen – luider dan voorheen. Een aantal incidenten speelt

hierbij een rol. Zo is er de moord op Olga Politovskaja, een journaliste die veel kritiek

uitte op het beleid van Poetin, de veroodeling van de Punk-band Pussy Riot en de

Russiche wetgeving ten aanzien van homoseksuelen. Met een nieuwe ambtsperiode

als president lijkt Poetin de macht in Rusland nog voor een lange periode te willen

vasthouden

H5 Rusland een Bric-land?

Toch blijkt met name de politieke relatie met het westen moeizaam. Vooral de Russiesche annexatie van het schiereiland Krim in 2014, dat voorheen bij Oekraïne hoorde ligt zeer gevoelig en leidde tot heftige spanningen tussen pro- en anti-Russische groepen in Oekraïne. 

Nederland raakte direct betrokken bij dit conflict door het neerstorten van vlucht MH17 boven de Oekraïne. Dit vliegtuig was, vooral gevuld met Nederlandse vakantiegangers, op weg van Schiphol naar Maleisië toen het boven Oekraïne explodeerde door een van de grond afgevuurde BUK-raket. Tot op de dag van vandaag ontkend Rusland schuld te hebben aan het ongeluk, al wijst Westers onderzoek wel in die richting. 

H5 Rusland een Bric-land?

Op de afbeelding wordt Rusland 

op een aantal kenmerken 

vergeleken met andere 

BRIC landen

Geef met behulp van de afbeelding op de vorige pagina aan hoe Rusland verschilt van
de andere BRIC-landen op de getoonde kenmerken.

Geef aan wat de grafiek op de vorige dia aangeeft en in hoeverre dit past bij een BRIC land

H5 Rusland een Bric-land?

Op de volgende dia's zie je steeds een cartoon. Probeer aan de hand van beelden van die cartoon uit te leggen wat de bedoeling van de tekenaar van deze cartoon is.. 

Betekenis cartoon

Betekenis cartoon

Betekenis cartoon

Documentaire Grensland

Je gaat een aantal fragmenten kijken van de documentaire Beleefde Mensen. De documentaire gaat over het annexeren van de Krim door Rusland. 

De link naar de documentaire vind je op de volgende dia. 

Daarna volgen de vragen waarbij steeds is aangegeven welk fragment je moet kijken. 

https:

Bekijk de documentaire van 1:00 tot 10:30 voor vraag 1 t/m 5
1. Waaruit blijkt voor de documentaire maker concreet dat er in Rusland meer wantrouwen is tegen het westen?

2. Waarom zouden er bij de opening van de eerste Mc Donald’s in Rusland zulke lange rijen hebben gestaan?

3. Beschrijf waarom de jonge vrouwen in de ‘Poetin fanshop’ het goed vinden dat de Krim weer bij Rusland hoort

4. Geef twee voorbeelden waarin het beeld dat de vrouwen in de Poetin-fanshop hebben van de president op ‘andere feiten’ lijkt te zijn gebaseerd dan wij in het westen gangbaar vinden.

5. De documentairemaker legt uit waarom het annexeren van de Krim in Rusland zo belangrijk wordt gevonden. Geef kort weer hoe de bezetting de populariteit van Poetin beïnvloed.

Bekijk de documentaire van 14:35 tot 20:45 voor vraag 6 t/m 9
6. Je ziet een uitvoering van een lied dat gaat over het Russische leger en de bezetting van de Krim. Welk beeld wordt er neergezet van het Russische leger?

7. Welk tegenargument kun je bij de vorige vraag geven?

8. Welke normen en waarden worden volgens de leider van de filmproductie in Rusland belangrijk gevonden?

9. Leg uit hoe deze normen en waarden tot uitsluiting van minderheden kunnen leiden

Bekijk de documentaire van 26:00 tot 38:00 voor vraag 10 t/m 13
10. Waarom houdt Moskou sinds de Krim de afgelegen gebieden zoals Siberië nauw in de gaten?

11. Waarom wil de groep zich afsplitsen van Rusland

12. Hoe blijkt dat dit soort groepen tegengewerkt door de overheid?

13. De gevoelens in Siberië lijken wel een beetje op die in het aardbevingsgebied van Groningen. Leg deze vergelijking uit.