VEI 5.1 Genotype en fenotype M2 2022 2023

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

5.1 Genotype en fenotype

Leerdoelen

Aan het einde van de les kun je:

• benoemen dat alle cellen in het lichaam dezelfde informatie bevat
• omschrijven wat het genotype en het fenotype is.

Begrippen bij 5.1 Genotype en fenotype

lichaamscellen      cellen waaruit je lichaam is opgebouwd

chromosomen       lange dunne draden in de celkern

DNA                             stof die informatie bevat voor erfelijke eigenschappen

celdeling                   vorming van nieuwe cellen

dochtercel               cel die ontstaat uit een moedercel tijdens celdeling

gen                              stukjes DNA die samen de informatie bevatten voor een                                                                                       erfelijke eigenschap

genotype                  informatie voor de erfelijke eigenschappen van een                                                                                                organisme

fenotype                   eigenschappen van een organisme, waaronder het uiterlijk

Uiterlijk

Aan allerlei dingen kun je merken dat een kind bij een bepaalde familie hoort.

Je kunt aan het uiterlijk van het kind zien welke eigenschappen het heeft geërfd van de ouders.

                                  Welke bijvoorbeeld? 

Kleur van de ogen, kleur van het haar, vorm van het gezicht .....

Welke eigenschap heb jij van je vader of moeder geërfd?

Menselijke lichaamscellen (dierlijke cellen)

Erfelijke informatie in celkern

• In de kern van cellen  zit de informatie voor al je erfelijke eigenschappen opgeslagen in 46 chromosomen.
• Chromosomen zijn lange draden in de celkern die bestaan uit DNA

Celdeling

- Ontstaan van nieuwe cellen uit bevruchte eicel. 

- Dochtercel krijgt een compleet dezelfde set chromosomen als de moedercel.

Maak nu opdracht 1 op blz. 106!  

Gen

- Bestaat uit stukjes DNA 

- Informatie voor één eigenschap

Fenotype

Dit is het uiterlijk (de waarneembare eigenschappen) van een organisme.

Je uiterlijk wordt niet alleen door het genotype bepaald. Het fenotype speelt ook een grote rol.

Het fenotype kan veranderen zonder dat het genotype verandert.            

De oorzaken van de veranderingen noemen we 'invloeden uit het milieu'.  

Blank persoon: In de winter is de huid vaak blanker dan in de zomer.

Het genotype blijft gelijk maar het fenotype verandert (bruin in de zomer).

1

Met het milieu wordt bedoeld: Je leefomgeving

Fenotype

                                                alle info voor de

                                                erfelijke eigenschappen

                                                 van een organisme  

   het uiterlijk, wat je ziet

   de waarneembare  eigenschappen                      

  van een organisme

Blank persoon: In de winter is de huid vaak blanker dan in de zomer.

Het genotype blijft gelijk maar het fenotype verandert (bruin in de zomer).

1

Met het milieu wordt bedoeld: Je leefomgeving

Het fenotype = genotype + invloed uit milieu

genotype= complete informatie voor al de erfelijke eigenschappen

fenotype = zichtbare eigenschappen 

(erfelijke eigenschappen + invloeden uit het milieu)

Genotype en fenotype

- Genotype: informatie voor alle erfelijke eigenschappen 

van een organisme (staat vast in DNA) dus alle genen bij elkaar.

Je wordt ermee geboren.

---> voorbeeld:  bruin haar

- Fenotype: alle waarneembare eigenschappen van een organisme, dus hoe je eruit ziet. 

(staat NIET vast in DNA)

---> blonde highlights in je haar

Maak nu opdracht 2 en 3 op blz. 107

Klaar? Dan ook opdr. 5, 6 en 7, 8 en 9 (= Huiswerk)

                          Genen

Genen zijn opgebouwd uit DNA. 

Genen liggen achter elkaar op de chromosomen. 

Genen bepalen al onze erfelijke eigenschappen.

Chromosomen

Chromosomen bestaan uit lange DNA strengen die in elkaar gedraaid zijn.

Het DNA bevat alle erfelijke eigenschappen.

De code van alle erfelijke eigenschappen zit in het DNA. 

Herhaling

Wat ga je nu doen?

- Opdrachten afmaken van hoofdstuk 5.1!

- Heb je dat af? Lezen hoofdstuk 5.2!