Marktgedrag H3 Oligopolie

• Economie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Marktgedrag H3 Oligopolie

leerdoelen:

• Je kunt de begrippen marktaandeel, oligopolie, duopolie en schaalvoordelen in eigen woorden omschrijven.
• Je kunt voorbeelden noemen van markten van oligopolie
• Je kunt onderscheid maken tussen een homogeen en een heterogeen oligopolie.
• Je kent de kenmerken van een oligopolie
• Kan je uitleggen hoe speltheorie een rol speelt bij het evenwicht dat uiteindelijk ontstaat bij een duopolie en kun je (weer) een situatie speltheoretisch analyseren
• Je kunt met behulp van de speltheorie bepalen of zelfbinding geloofwaardig is.
• Je kunt een Nash-evenwicht in een speltheoretische situatie achterhalen met de best response methode.
• Je kunt een (herhaald) simultaan spel onderscheiden van een sequentieel spel.
• Je kunt met behulp van een spelboom vaststellen welke keuze de spelers maken.

Kenmerken oligopolie

• Beperkt aantal aanbieders
  - vier grootste aanbieders samen 70% of hoger
  - duopolie (2 aanbieders)
• Kan homogeen of heterogeen product zijn
• Toetredingsdrempels hoog
  
• Transparatie (hangt af van homogeen of heterogeen product). Hoe groter de verschillen > minder transparant.

Marktaandeel

• wordt weergegeven als een percentage van het totale verkochte aantallen (afzet) of in een percentage van de totale omzet.
• Markleider= grootste marktaandeel

Oligopolie kan ontstaan door

• Schaalvoordelen en kostenvoordelen bij productie op grote schaal
  
• Verzonken kosten door hoge startinvesteringen

Oligopolie

Homogeen oligopolie

(klanten letten vooral op de prijs, er kan een prijsoorlog ontstaan)

Heterogeen oligopolie

(producenten moeten met elkaar concurreren)

Energie

Brandstof

Homogeen oligopolie 

Moeilijke toetreding tot de markt

Toetredingsbarrières:

• hoge aanvangsinvesteringen --> schaalvoordelen
• verzonken kosten = vaste gemaakte kosten die bij sluiting van de onderneming niet meer terugverdiend kunnen worden
• octrooien = bewijs van uitvinding, geeft alleenrecht op commercieel gebruik van uitvinding. 

Marktgedrag oligopolie

• Prijszetter
• Door hoge toetredingsdrempel zal winst niet zo snel nieuwe toetreders opleveren.
• Prijzenoorlog gevaarlijk instrument in deze markt
• Productdifferentiatie en marketing betere instrumenten om de omzet te verhogen.

> bij onderlinge concurrentie houden ze rekening met elkaars strategie omdat de keuze van de een het resultaat van de ander beïnvloed.

Concurrentie vs. samenwerken

• Concurrentie --> kans op prijzenoorlog
• Samenwerken --> kartelvorming = strafbaar

Kartel

Verboden prijsafspraken = kartel

Reden → onderlinge concurrentie beperken

Speltheorie

Simultaan: gelijktijdig beslissen 

uitkomsten in een matrix

Sequentieel: spelers kiezen na elkaar 

Uitkomsten in een spelboom

Speltheorie stappenplan

Matrix/spelboom overnemen + onderstrepen

Strategie speler 1

Strategie speler 2

Conclusie

--> Let op getallen benoemen!

Gevangendilemma

• simultaan spel (dus tegelijk keuze maken)
• beide dominante strategie
• Nash-evenwicht
  sub optimaal 
• Zelfbinding, waarbij speler zich openlijk uitspreekt zich niet aan dominante strategie te houden > resultaat betere pay-off 

Voorbeeld van gevangendilemma bij oligopolie

Avanti = rijspeler

Smash= kolomspeler

Dominante strategie Smash is reclame maken want:

• Als Avanti reclame maakt, maakt Smash ook reclame want 300 > 0.
• Als Avanti geen reclame maakt, maakt Smash wel reclame want 600 > 100.
• Dus reclame maken levert Smash de hoogste opbrengst op, ongeacht de gekozen strategie van Avanti.

Neem de tabel over en onderstreep de keuzes. 

Bedrijf 2 heeft uitgesproken dat ze de prijs gelijk houden. Is dit geloofwaardig? 

Antwoord voor bedrijf 1

Als bedrijf 2 de prijs verlaagt, dan verlaagt bedrijf 1 de prijs, want 310 is meer dan 300. Als bedrijf 2 de prijs gelijk houdt, dan verlaagt bedrijf 1 de prijs want 420 is meer dan 330. 

Ongeacht wat bedrijf 2 

doen, bedrijf 1 verlaagt

 de prijs (dominante 

strategie). 

Antwoord voor bedrijf 2

Als bedrijf 1 de prijs verlaagt, dan verlaagt bedrijf 2 de prijs, want 410 is meer dan 400.  Als bedrijf 1 de prijs gelijk houdt, dan verlaagt bedrijf 2 de prijs, want 520 is meer dan 450.

Ongeacht wat bedrijf 1 

doet, bedrijf 2 verlaagt

 de prijs (dominante 

strategie). 

Conclusie

Bedrijf 1 en bedrijf 2 verlagen de prijs en zij komen in het evenwicht (320 ; 410)

Bewering van bedrijf 2 is ongeloofwaardig. 

Sequentieel spel

• Spelers nemen na elkaar de beslissing
• Te analyseren met spelboom of beslisboom.
• Toelichting in volgende video
• Volgende les via best response methode

Spelboom, sequentieel spel

tit-for-tatstrategie

Het vaststellen van de verkoopprijzen kan worden gezien als een simultaan spel dat voortdurend wordt herhaald.  De kans is groot dat een van hen kiest voor de tit-for-tatstrategie. Deze aanbieder probeert voorzichtig een iets hogere prijs. Als de andere bedrijven deze prijsverhoging volgen, komt de prijs voor alle aanbieders op een hoger niveau. Volgen de anderen niet, dan zal de ondernemer die de prijs verhoogde, de verhoging zo snel mogelijk weer ongedaan maken. 

Wat is de dominante strategie

1. Samenwerken
2. Niet samenwerken

Opdracht 3.7 maken

Hoe: stil en zelfstandig

Tijd: 7 minuten

Klaar: ga verder met opdracht 3.8

Gaan kort klassikaal bespreken

Uitwerking opdracht 3.7

Opdracht 3.8 maken

Hoe: stil en zelfstandig

Tijd: 7 minuten

Klaar: ga verder met opdracht 3.9

Gaan kort klassikaal bespreken

Uitwerking opdracht 3.8