Thema 14 Gaswisseling en uitscheiding

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 4

Thema 14 Gaswisseling en uitscheiding

Een constant inwendig milieu

Uitwendig milieu

• De omgeving om je heen
• De lucht in je longen
• De inhoud in de darmkanaal

Inwendig milieu

• Weefselvloeistof
• Bloedplasma

De huid en slijmvliezen in je luchtwegen en darmen zijn een barrière/grens tussen het uitwendige en inwendige milieu.

Een constant inwendig milieu

• Je lichaam probeert het inwendig milieu hetzelfde te houden.
• Het (min of meer) constant houden van het inwendig milieu vindt plaats     door opname, opslag en uitscheiding van stoffen.
• Zintuigen, zenuwcellen en hormonenspelen hierbij een belangrijke rol. 
• Zintuigen registreren of het inwendig milieu te veel of te weinig van een   stof bevat.
• Zenuwcellen geven signalen door.
• Hormonen geven instructies aan organen om stoffen op te slaan of uit te   scheiden.

Een constant inwendig milieu

• Opname: een tekort aan bepaalde stoffen   wordt voorkomen door opnemen van   stoffen uit het uitwendige milieu.
• Opslag: bruikbare stoffen waarvan te veel   aanwezig is uit het inwendige milieu   worden in organen opgeslagen worden en   bij tekorten weer in inwendige milieu   gebracht worden.
• Uitscheiding: schadelijke en/of overtollige   stoffen worden aan het inwendige milieu   onttrokken en uit lichaam verwijderd.

Regeling bloedsuikerspiegel

Wat is je inwendige milieu

1. weefselvloeistof
2. bloedplasma
3. weefselvloeistof + bloedplasma
4. alles in je darmen

Wat is GEEN inwendig milieu?

1. Bloed
2. Lymfe
3. Weefselvloeistof
4. Blaas

Het onderhuids bindweefsel speelt een rol bij de ...

1. Opslag
2. Uitscheiding
3. Bescherming
4. Opname

De longen houden het inwendig milieu constant door

1. Opslag
2. Uitscheiding
3. Bescherming
4. Opname

Welke 2 stoffen worden uitgescheiden door de longen?

1. Water
2. Zuurstof
3. Koolstofdioxide
4. Waterdamp

Het gele beenmerg houdt het inwendige milieu constant door

1. Opslag
2. Uitscheiding
3. Bescherming
4. Opname

Welke rol hebben de spieren bij het instant houden van het inwendig milieu?

1. Opslag
2. Uitscheiding
3. Bescherming

Welke rol heeft de lever bij het instant houden van een constant inwendig milieu?

1. Opslag
2. Uitscheiding
3. Bescherming
4. Opname

Welke rol spelen de nieren bij het constant houden van het inwendig milieu?

1. Opslag
2. Uitscheiding
3. Bescherming
4. Opname

Functie huid

De huid is het grootste orgaan van je lichaam.

De huid heeft veel functies onder andere:

• beschermen tegen ziekteverwekkers.
• Voorkomen van uitdroging.

Huid en onderhuids bindweefsel

• De huid bestaat uit opperhuid   en lederhuid.
• In onderhuids bindweefsel   wordt vet (warmte-isolerende   werking) in vetcellen   opgeslagen.

Opperhuid

De opperhuid bestaat:

• Hoornlaag: dode huidcellen (beschermt   tegen beschadigingen, uitdroging en   infecties).
  
• Kiemlaag: groei nieuwe cellen en bevat   pigment (beschermt tegen Uv-straling).
• Haar met haarzakje en talgklieren. Talg   houdt de huid en het haar soepel. Talg   voorkomt aantasting van de huid door   ziekteverwekkers.

Lederhuid

De lederhuid bevat:

• gevoelszintuigen (druk-, tast-   warmte, koude zintuig en   pijnpunten)
• zweetklieren met zweetkanaaltjes
• bloedvaten
• haarspiertjes
• zenuwen

Regeling lichaamstemperatuur

Bescherming tegen daling lichaamstemperatuur:

• Bloedvaten in de huid worden nauwer (minder warmteverlies).
• Zweetklieren geven minder zweet af.
• Door verbranding neemt warmteproductie toe.

Bescherming tegen stijging lichaamstemperatuur

• Bloedvaten in de huid worden wijder (meer warmteverlies).
• Zweetklieren geven meer zweet af.

Met welk zintuig voel je
een insect op je huid lopen?

1. Drukzintuig
2. Tastzintuig
3. Koudezintuig
4. Warmtezintuig

In welk deel van de huid
liggen alle zintuigcellen?

1. Opperhuid
2. Lederhuid
3. Kiemlaag
4. Hoornlaag

In welk deel van de huid liggen de pigmentcellen?

1. Opperhuid
2. Lederhuid
3. Kiemlaag
4. Hoornlaag

Hoe helpt de vetlaag met het in stand houden van een constante lichaamstemperatuur?

1. De vetlaag heeft een koelend effect.
2. De vetlaag heeft een warmte isolerende werking.
3. De vetlaag zorgt voor meer verbranding/warmte.
4. De vetlaag stimuleert je spieren.

Wat is geen functie van talgklieren?

1. Het soepel houden van de het haar
2. Het soepel houden van de de huid
3. Talg is een soort vet en is een belangrijke brandstof
4. Het voorkomen van aantasting huid door ziekteverwekkers

Ademhalingsstelsel mens

Je kunt de volgende onderdelen benoemen met hun kenmerken en functies:

• Neusholte (4x voordelen neusademhaling)
• Keelholte met huig en het strotklepje
• Luchtpijp en bronchiën (met   kraakbeenringen)
• Luchtpijptakjes
• Longblaasjes met longhaarvaten

Gaswisseling

Uitwisseling van zuurstof en koolstofdioxide in de longen.

Snelle gaswisseling door:

• dunne wanden
• groot oppervlak
• drukverschil gassen

Inademen (rustig)

• Ribben en borstbeen bewegen   omhoog en naar voren door   samentrekken tussenribspieren (=   borstademhaling); het middenrif   beweegt omlaag en de buikwand   naar voren door samentrekken   middenrifspieren (=   buikademhaling).
• De borstholte wordt groter.
• Het volume van de longen wordt   groter.
• Lucht stroomt (door ontstane   onderdruk) de longen in.

Uitademen (rustig)

• Ribben en borstbeen bewegen   omlaag en naar terug door   ontspannen tussenribspieren (=   borstademhaling); het middenrif   beweegt omhoog en de buikwand   gaat terug door ontspannen   middenrifspieren (=   buikademhaling).
  
• De borstholte wordt kleiner.
  
• Het volume van de longen wordt   kleiner.
  
• Lucht stroomt (door ontstane druk)   de longen uit.

Longaandoeningen

• Astma: bronchiën zijn blijvend ontstoken. Bij prikkeling (stof,   uitlaatgassen, inspanning, ...) van de luchtwegen treedt   plotselinge benauwdheid op. 
• COPD: verzamelnaam voor:

      - chronische bronchitis (blijvende ontsteking bronchiën)
      - longemfyseem (beschadiging van de longblaasjes)

strottenhoofd

bronchiën

longblaasjes

keelholte

luchtpijp

neusholte

longen

In welke richting bewegen de ribben, het borstbeen en het middenrif bij een normale inademing?

1. Ribben en borstbeen omhoog en naar voren. Middenrif omhoog.
2. Ribben en borstbeen omhoog en naar voren. Middenrif omlaag.
3. Ribben en borstbeen omlaag. Middenrif omhoog.
4. Ribben en borstbeen omlaag. Middenrif omlaag.

Waarbij hoort de volgende waarneming:
"De tussenribspieren trekken samen."

1. Inademing bij borstademhaling
2. Uitademing bij borstademhaling
3. Inademing bij buikademhaling
4. Uitademing bij buikademhaling

Zet de stappen van inademen in de goede volgorde

Lucht stroomt je longen in

Je borstholte en longen worden groter

Tussenribspieren en middenrifspieren trekken samen

Luchtdruk in je longen neemt af

Ribben kantelen omhoog en middenrif wordt plat

Hiermee wordt tijdens het slikken
de neusholte afgesloten

1. Huig
2. Strotteklepje
3. Kringspier
4. Tong

Bij deze longaandoening krijg
je last van zuurstoftekort
in je bloed

1. COPD
2. astma
3. chronische bronchitis
4. longemfyseem