9.4 Bloed- en orgaandonatie (deel 2)

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 4

7.5 Eten en ademen bij dieren

Ga rustig zitten en pak je lesboek en schrift alvast voor je.

Welkom!

§9.4 Bloed- en orgaandonatie

Wat gaan we deze les doen?

• Leerdoelen
• Weet je nog?
• Herhalen §9.4 (deel 1)
• Uitleg §9.4 (deel 2)
• Aan de slag!
• Afsluiten

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen welke bestanddelen van bloed bij een bloedtransfusie gebruikt worden.
  
  
• Je kunt de bloedgroepen benoemen en van iedere bloedgroep de kenmerken beschrijven.
  
  
• Je kunt de juiste bloeddonor aan een bloedontvanger koppelen.
  
  
• Je kunt uitleggen waarom je rekening moet houden met de resusfactor van bloed bij transfusies.
  
  
• Je kunt beschrijven wat er gebeurt bij een orgaantransplantatie.

Weet je nog?

Bij een bloedtransfusie ontvangt iemand vaak maar één deel van het bloed.

1. 

2. 

3. 

Bloedgroep

antigenen

antistof

Bloedgroepen

Resusfactor

Bloedgroepen hebben ook altijd een + (positief) of - (negatief).

Bijv: A positief (A+) of 0 negatief (0-)

Met 'positief' of 'negatief' wordt de resusfactor van je bloed bedoeld.
Is jouw resusfactor positief? Dan heb je het resusantigeen op je bloedcellen.
Is jouw resusfactor negatief? Dan heb je geen resusantigeen op je bloedcellen.

85% van de mensen is resuspositief (Rh+).
15% van de mensen is resusnegatief (Rh-).

Resusnegatief bloed (Rh-) maakt antistoffen tegen resuspositief bloed (Rh+)!

Resusfactor en zwangerschap

De resusfactor kan problemen geven bij een zwangerschap.

• Vrouw met Rh- bloed is zwanger van een baby met Rh+ bloed.
• Contact tussen bloed van de vrouw en de baby? --> vrouw maakt antistoffen aan. (kan bij de bevalling).
• Vrouw met Rh- bloed heeft nu antistoffen tegen de Rh+ bloedcellen in haar bloed.
  
• Vrouw raakt voor de tweede keer zwanger.
• De antistoffen komen in het bloed van de nieuwe baby.
• Antistoffen van de moeder vernietigen de rode bloedcellen van de nieuwe baby.
• Gevolg: de nieuwe baby krijgt bloedarmoede en daardoor zuurstofgebrek. (resusziekte).
• Is de resusziekte heel erg? --> bloedtransfusie in de baarmoeder.

Resusfactor en zwangerschap

Orgaantransplantatie

Orgaantransplantatie = het overbrengen van een orgaan of weefsel van de ene persoon (orgaandonor) in het lichaam van een andere persoon (ontvanger).

Orgaanafstoting

• Bij transplantatie is er een kans dat het lichaam het nieuwe orgaan afstoot.
• Andere antigenen op de cellen van het donororgaan
• Witte bloedcellen willen die cellen 'bestrijden'
  
• Afstotingsremmers voorkomen orgaanafstoting
• Afstotingskans is kleiner als de antigenen
   van de donor en ontvanger op elkaar lijken
   (organen van familieleden).

Afstotingsremmers

medicijnen die de afweer remmen (witte bloedcellen maken geen of veel minder antistoffen tegen het donororgaan).

Bloedgroepen oefenen

Wat ga je doen?

• Opdracht over bloedgroepen maken
• Zelfstandig (alleen dus ;))
• Snap je iets niet? Gebruik je leerwerkboek om informatie op te zoeken
• Kun je het niet vinden in je leerwerkboek? Dan sla je de opdracht over
• 10 minuten de tijd
• Daarna klassikaal bespreken
• Klaar? Maak alvast de opdrachten van paragraaf 9.4

Tip: maak de opdrachten met potlood.

Wat?

Klaar?

Hoe?

Hulp?

Tijd?

individueel (alleen)

lezen: bladzijde 185, 186, 187, 190, 191 en 193

maken: opdracht 14 t/m 22 van 9.4

eerst zachtjes overleggen met degene die naast je zit

daarna mij om hulp vragen

10 minuten

Laat de gemaakte opdrachten door mij controleren.

Daarna mag je een antwoordboek pakken en nakijken.

Aan de slag!

Afsluiten

• Pak je Plenda
    - Vrijdag 13-12-24
    - BI 3e lesuur
    - m: 14 t/m 22 van 9.4
  
  
• Volgende les
    - Uitleg over 9.5
  
  
• Vragen?
  
  
• Opruimen