Havo 5 Wonen in Nederland § 1.2

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

§ 1.2 Water: vriend of vijand?

Het water stijgt!

► Einde Pleistoceen, start Holoceen > Noordzeegebied droog. Temperatuur steeg > landijs smolt > zee +120 tot 140m.

Opwarming zet door > zeespiegel blijft stijgen.

● Het KNMI heeft vier klimaatscenario’s voor NL gemaakt.

 De verschillen in de scenario’s:

- de mate van temperatuurstijging waarmee gerekend wordt;

- wel of geen verandering in de overheersende windrichting.

Het water stijgt!

• Verwachting voor 2050 + 15 tot + 40 cm
• Verwachting voor 2085 + 25 tot + 80 cm
• Het uitzetten van het warmere oceaanwater > grote bijdrage
  
• Het afsmelten van gletsjers en landijs en het smelten van het ijs op Groenland > kleine bijdrage
  

Bodemdaling

De combinatie van bodemdaling en (absolute) zeespiegelstijging veroorzaakt een relatieve zeespiegelstijging.

Bodemdaling

De bodemdaling heeft verschillende oorzaken: 

1. Door dijken kunnen de rivieren niet meer overstromen.    

    Vroeger: sedimentatie zand en klei compenseerde de 

    bodemdaling.                                                                           

    Tegenwoordig: sedimentatie in uiterwaarden > gevolg: 

    waterbergend vermogen van rivier neemt af.

Bodemdaling

2. Grondwater oppompen om grond te gebruiken voor 

    landbouw en verstedelijking > verlaging waterstand > \ 

    bodemdeeltjes klinken in > bodem zakt in > veen droogt uit 

    door ontwatering.

3. Veenoxidatie > veen komt boven grondwater uit > verteert 

    door aanraking met zuurstof > bodemdaling.

4. Aardgaswinning > vooral in Noord-Groningen.

Waterveiligheid

Veiligheid verbetert na iedere overstroming...

Maar.... grootste deel van NL is nog steeds gevoeliger voor overstromingen door

• Noordzee
• IJsselmeer en randmeren
• Rivieren

Helft van overstromingsgevoelige gebieden ligt boven (!) NAP.

Waterveiligheid

Toename economische waarde + aantal inwoners =  grotere gevolgen!

Tweede Deltacommissie (2008):

1. Iedere Nederland hetzelfde beschermingsniveau. Kans op overlijden mag niet groter zijn dan 1 op 100.000 per jaar.
   
2. Meer bescherming op plaatsen waar sprake kan zijn van grote groepen slachtoffers en/of grote economische schade.
   
3. Meer bescherming op plaatsen waar uitval van vitale of kwetsbare infrastructuur grote landelijke gevolgen kan hebben.
   

Waterveiligheid

Maatregel: 58 dijkringen met verschillende veiligheidsnormen.

Elk dijkringgebied = omgeven door waterkeringen = dijken/duinen.

Foto:

Een coupure (dijkgat) in de dijk 

bij Oldambt. Bij hoogwater werd 

deze vroeger afgesloten.

Waterveiligheid

Vaststellen veiligheidsnormen > mogelijke schade bij een overstroming.

• ligging ten opzichte van zeeniveau
• oppervlakte gebied
• aantal inwoners
• waarde van de investeringen (woningen, economische activiteiten, infrastructuur)

Risico

Kans x schade = risico

Gebieden met grootste schade krijgen strengste veiligheidsnorm.

Overstromingsrisicobewustzijn

Tweede Deltacommissie adviseert:

• Maak evacuatieplannen.
  
• Laat mensen nadenken over wat ze moeten doen.
  
• Let op afvoer en kwaliteit van water, maar ook op de naaste omgeving en de belangen voor stad en platteland ( = integraal waterbeleid).
• Houd rekening met de verschillende functies in een gebied.
  

Verdroging en verzilting

Delen van Nederland worden steeds droger. 

Oorzaken:

• Klimaatverandering
• Verlaging grondwaterstand in bepaalde gebieden
• Toenemend waterverbruik in de landbouw/huishoudens
• Verharding ondergrond > onvoldoende infiltratie

Verdroging en verzilting

Wanneer in een natuurgebied gemiddeld in een jaar een te lage grondwaterstand voorkomt heeft dat gevolgen:

• Verdwijnen karakteristieke planten en dieren die leven in natte en vochtige gebieden.
  
• Aanvoer van water > Verandering biodiversiteit doordat gebied voedselrijker wordt.

Kwelwater

Water dat via de ondergrond stroomt en in ander gebied omhoog komt.

• Kustgebieden: verzilting
  
• Ook verzilting door stijging zeespiegel en daling afvoer rivieren.
  

Aan de slag!

Les 1:

Maken opdracht 1 t/m 5

Les 2:

Maken opdracht 7, 9 en 10

Klaar? Lees de tekst van § 1.3!

Deelvragen § 1.1

1. Wat zijn de hoofdpunten van het Nederlandse waterbeleid?

2. Hoe verandert het klimaat van Nederland in de nabije toekomst?

3. Wat verklaart de duidelijke ommekeer in het denken over waterbeheer?

4. Welke invloed heeft het veranderende klimaat op de waterafvoer in Nederland?

5. Hoe kan de inrichting van het landschap het risico op overstromingen vergroten en verkleinen?