Les 10

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

WATER

- Doorsneden rivier

- Drinkwater 

Leerdoelen

Aan het einde van deze les kun je

1. uitleggen wat een polder is;

2. de opbouw van een rivier tekenen en toelichten;

3. uitleggen wat het plan 'ruimte voor de rivier' inhoudt en waarom dit plan nodig is;

4. voorbeelden noemen van maatregelen uit het plan 'ruimte voor de rivier'

Nederland: altijd te maken met water

Nederland is een bijzonder land als het gaat om water ->

1. Ongeveer 1/3 van het land ligt onder de zeespiegel. 

   Zonder duinen en dijken zou dit land zee zijn.

    

2. Een groot deel van Nederland bestaat uit polders.

Polders zijn stukken land die laag liggen en vroeger water waren (bijvoorbeeld meren) en die door mensen zijn drooggelegd. Bijvoorbeeld: Buikslotermeerpolder, Haarlemmermeerpolder, Bijlmermeerpolder, enz.

3. Twee grote rivieren eindigen in Nederland in de Noordzee, namelijk de Rijn en de Maas.

De doorsnede van een rivier

Hoe komt een rivier aan zijn water denk je?

Rivieren en hun water

Rivieren komen op drie manieren aan hun water:

1. Van smeltwater uit de bergen -> gletsjerrivieren

2. Van regenwater (bijvoorbeeld de Maas) -> regenrivieren 

3. Een combinatie van beiden (bijvoorbeeld de Rijn) -> gemengde rivieren 

Wanneer het in het voorjaar hard regent of in de zomer warm is in de bergen, komt er meer water in de Maas en de Rijn terecht. Al dat water eindigt uiteindelijk in Nederland waar het uitstroomt in de Noordzee.

Ruimte voor de rivier

Vroeger probeerden wij ons tegen het water in de rivieren te beschermen door dijken aan te leggen/ te verhogen en te verbreden.

Tegenwoordig proberen we het water in de rivier meer ruimte te geven.

Ruimte voor de rivier

Voorbeelden van oplossingen uit het plan Ruimte voor de rivier ->

1. Uiterwaarden afgraven -> er past in de winter meer water in de uiterwaarden

2. Weghalen van beplanting en bebouwing in de uiterwaarden -> er past in de winter meer water in de uiterwaarden

3. Weghalen van de kribben die de rivier op de plaats houden -> het water kan sneller wegstromen naar zee omdat het niet wordt afgeremd

4. Uitgraven van de rivierbedding -> de rivier wordt dieper en zo kan er meer water in

5. Aanleggen van een nevengeul -> het aanleggen van een 'extra rivier' naast de al bestaande

6. Verschuiven van dijken -> de uiterwaarden worden groter zodat er in de winter meer water in past

Wat moeten we nu echt weten?

Nederland is een bijzonder land als het om water gaat ->

a.  1/3 van Nederland ligt onder ......

b. De rivieren .... en .... eindigen in Nederland in de Noordzee.

In de zomer staat het water van de rivier tussen de .... Er grazen dan koeien op de ....

In de winter staat het water van de rivier tussen de .... De koeien staan dan in de stal en de .... staan onder water.

Om ons te beschermen tegen overstromingen van de rivier bouwden/ verhoogde en verbrede we vroeger de ....

Tegenwoordig geven we de rivier meer ...

Voorbeelden van oplossingen die in dit plan genoemd worden zijn bijvoorbeeld a..... b...... en c.....

Wat moeten we nu echt weten?

Nederland is een bijzonder land als het om water gaat ->

a.  1/3 van Nederland ligt onder water

b. De rivieren Maas en Rijn eindigen in Nederland in de Noordzee.

In de zomer staat het water van de rivier tussen de zomerdijk Er grazen dan koeien op de uiterwaarden

In de winter staat het water van de rivier tussen de winterdijk De koeien staan dan in de stal en de uiterwaarden staan onder water.

Om ons te beschermen tegen overstromingen van de rivier bouwden/ verhoogde en verbrede we vroeger de dijken

Tegenwoordig geven we de rivier meer ruimte

Voorbeelden van oplossingen die in dit plan genoemd worden zijn bijvoorbeeld a aanleggen nevengeul (extra rivier) b weghalen kribbe (rivier stroomt sneller naar zee)  en c uitwaarden afgraven (meer ruimte voor rivier in winter) 

WATER

leerdoelen 

1. uitleggen wat het verschil in drinkwaterwinning is tussen het Oosten en het Westen van Nederland;

2. uitleggen waarom zandgronden beter geschikt zijn voor de winning van drinkwater dan kleigronden;

3. een doorsnede tekenen van duinen en het beschikbare drinkwater;

4. uitleggen hoe de duinen verdrogen en verzilten en wat deze begrippen inhouden.

Nederland boven NAP (Normaal Amsterdamse Pijl) 

In de gebieden boven NAP bestaat de grond uit zand.​

Water zakt in de grond door de goede doorlaatbaarheid van dit zand. ​Zand bestaat namelijk uit korrels.

​

Door de filterende werking van het zand wordt het water al schoon gemaakt.​ Viezigheid blijft aan het zand plakken!

​

Waterleidingbedrijven zorgen vervolgens voor de drinkwaterwinning.​

Nederland onder NAP

In de gebieden beneden NAP (het westen) bestaat de grond uit veen en klei.​

​

Veen en klei zijn slecht water doorlatend (het zijn kleine plaatjes die aan elkaar plakken) en het grondwater is er vaak zout.​

​

Daarom wordt in deze gebieden gebruik gemaakt van oppervlaktewater (=water uit meren, rivieren en plassen) als drinkwater.​

​

Dit wordt soms gemengd met duinwater.​

Waterwinning in de duinen

Onder de duinen (geel) ligt een grote voorraad zoetwater (blauw).

Namelijk: de duinen bestaan uit zand en zand laat water door!

Maar als we dit zoetewater gebruiken wordt de voorraad kleiner en is er meer ruimte voor brakwater( groen) en zoutwater (paars).

De duinen verdrogen en verzilten door het gebruik van het zoetwater!

8. in nl heb je geen langdurige water te kort. Druppelirrigatie is duur. In NL is het niet zo warm, dus weinig verdamping

9. door groen wordt het water beter opgenomen in de grond. door stenen verdampt het water op de oppervlakte.