1.2 De eerste boeren

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Neem voor je par. 1.1 en lees deze in stilte. Ik ga jullie zometeen een verhaal voorlezen.......

Lesdoel: 

Je kunt beschrijven wat de agrarische revolutie inhield

Je kunt enkele mogelijke verklaringen geven voor de overgang van jagen-verzamelen naar landbouw.

Je kunt uitleggen tot welke economische, sociale en culturele veranderingen de agrarische revolutie leidde.

Maar eerst even een herhaling.....

Deze les:

• lezen 1.1
• verhaal
• herhaling 1.1
• zelfstandig werken

Jagers en verzamelaars.................landbouw en veeteelt  

1. Neanderthaler

2. Homo sapiens

3. taakverdeling

4. prehistorie

5. Geen sociale verschillen

6. schrift

7. historie

a. Tijd met geschreven bronnen

b. tijd zonder geschreven bronnen

c. Hiërogliefen

d. uitgestorven

e. moderne mens

f. jagers en verzamelaars

g. vrouwen verzamelen bessen

Aan de slag

• Leer par 1.1 en 1.2
• Maak par 1.1 en 1.2
• Beluister de leertekst
• beantwoord de lesdoelen

par 1.2 de landbouw ontstaat

Lesdoel: 

Je kunt beschrijven hoe de overgang van jagen-verzamelen naar landbouw verliep.

Je kunt vier gevolgen noemen van de overgang van jagen-verzamelen naar landbouw.

Je kunt beschrijven wanneer de eerste boeren in Nederland woonden en hoe zij leefden.

par 1.2 de eerste boeren

Lesdoel: 

Je kunt beschrijven wat de agrarische revolutie inhield.

Je kunt enkele mogelijke verklaringen geven voor de overgang van jagen-verzamelen naar landbouw.

Je kunt uitleggen tot welke economische, sociale en culturele veranderingen de agrarische revolutie leidde.

Oorzaken opkomst landbouw

• Rond 10.000 v. Chr

• De aarde wordt warmer en droger

• De bevolking groeide

• Mensen leerden steeds meer over de natuur 

Vruchtbare Halvemaan

• Gebied waar de eerste landbouw ontstaat (9000 v. Chr.)
  

• Midden-Oosten: Egypte, Israël, Palestina, Jordanië, Libanon, Syrië, Irak, Iran en Turkije

• 'De kraamkamer van de beschaving': ontstaan van steden en het schrift

Gevolgen van de agrarische revolutie

• Boeren kozen een vaste woonplaats
• Door de overgang naar landbouw kwam er meer voedsel beschikbaar. Daardoor kon de bevolking groeien en konden sommige mensen meer rijkdom vergaren dan anderen.
• Ook namen de sociale verschillen toe. Beslissingen werden genomen door leiders
• Mensen met meer rijkdom en macht lieten dat ook duidelijk blijken
• Je moest harder werken en werd eerder ziek

Boeren in Nederland

• Zuid-Limburg: bandkeramiekers (tot 4400 v. Chr)

• Noord-Nederland: trechterbekercultuur (rond 3500 v. Chr.)

• Vanaf 3000 v. Chr. zijn er in Nederland geen jager-verzamelaars meer

Dood en begraven

• Graven worden steeds uitgebreider: grafheuvels en hunebedden

• Zowel begraven als cremeren: urnenvelden

• Doden kregen bezittingen mee: vermoedelijk geloven in leven na de dood

Aan de slag

• Leer par 1.1 en 1.2
• Maak par 1.1 en 1.2
• Beluister de leertekst
• beantwoord de lesdoelen

0

De Tollundman

Denemarken

par 1.2 de eerste boeren

• Vandaag....
• huiswerk nakijken
• herhalingsquiz
• filmpje
• aan de slag
• Vraagje: wat moet je leren voor de so en hoe ga je dat leren? 

Middelen van bestaan zijn manieren om in leven te blijven.
Welke middelen van bestaan hadden de eerste mensen?

1. Wilde dieren en verzamelen
2. Jagers en boeren
3. Jagen en verzamelen
4. Boeren en verzamelaars

Ok, landbouw...
Welke 'optelsom' is juist over landbouw?

1. akkerbouw + landbouw = veeteelt
2. landbouw + veeteelt = akkerbouw
3. veeteelt + akkerbouw = landbouw

Welke middelen van bestaan hadden de mensen tijdens de Landbouwrevolutie?

1. Jagen en verzamelen
2. Jagen, verzamelen, akkerbouw en veeteelt
3. Akkerbouw en veeteelt
4. Verzamelen, akkerbouw en veeteelt

De verandering in het klimaat is 1 van de oorzaken voor het ontstaan van landbouw

1. Waar
2. Niet waar

Hoe kan ik aan de afbeelding zien dat de hunebedden ná landbouwrevolutie zijn gemaakt?

1. De grote stenen kwamen hier pas tijdens de landbouwrevolutie.
2. Er woonden hier te weinig mensen om samen de hunebedden te maken.
3. Er wordt gebruik gemaakt van dieren.
4. Voor de landbouwrevolutie werden er geen mensen begraven

De afbeelding hiernaast geeft je een indruk van het leven in een ….

1. landbouw-stedelijke samenleving
2. landbouwsamenleving
3. samenleving van jagers en verzamelaars
4. prehistorisch jachtkamp

We spreken van een agrarische revolutie, omdat ...

1. er zoveel veranderde in de manier van leven dat er een nieuw soort samenleving ontstond
2. het een verandering was die zich gedurende duizenden jaren voltrok.
3. mensen van de ene op de andere dag totaal anders gingen leven.
4. veel jager-verzamelaars nog lang bleven leven van de eerdere middelen van bestaan: jagen, vissen en verzamelen.

De afbeelding hiernaast laat zien hoe een Drents dorp er …….. jaar geleden uit zag.

1. 500 a 600
2. 5000 a 6000
3. 50.000 a 60.000

Wat is géén gevolg van het ontstaan van de landbouw?

1. bevolkingsgroei
2. ontstaan sociale verschillen
3. wonen op een vaste plaats
4. eten van alleen plantaardig voedsel

Is dit een oorzaak of gevolg van landbouw?

'Ontstaan van dorpen'

1. Oorzaak
2. Gevolg

Tijdens de overgang van jagen-verzamelen naar landbouw veranderden er verschillende zaken.
Eén ontwikkeling was tegelijkertijd een oorzaak én een gevolg van het ontstaan van landbouw.
Welke ontwikkeling was dit?

1. Verandering in klimaat
2. Groeiende bevolking
3. Hebben van vaste woonplaats
4. Temmen van dieren

Laatste vraag.....Bekijk de afbeelding.

Welke twee beeldelementen (iets van de afbeelding) zijn kenmerkend voor de landbouwsamenleving?

1. de boerderij en de omheining
2. de omheining en overal onkruid
3. overal onkruid en veel bomen
4. de boerderij en veel bomen

Aan de slag

• lees par 1.1 en 1.2 
• Maak 1.2
• begrippen oefenen
• 1.2 maken
• Stilteblok
  

Aantekening par 1.2 Samenvatting

De overgang naar landbouw begon ongeveer ....jaar geleden in het ......en .......Mensen in .....werden boer omdat het .....en .....werd. Ook de bevolking....en wisten steeds meer over de.....Daarnaast groeiden er .....bij de Eufraat en de ....Deze overgang had grote gevolgen. Er ontstonden nederzettingen zoals....en er kwamen betere.....Ongeveer .....jaar geleden zag je de eerste boeren in.....