Oefenen voor de toets economie

• Economie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Hoofdstuk 6: De Ambtenaar

            Oefenen voor de toets

De overheid

De gemeente, de provincie en het rijk vormen samen de overheid.

Alle drie stellen zij regels vast om de samenleving goed te laten functioneren.

Als je werknemer in dienst van de overheid bent, ben je een ambtenaar.

De gemeente

1. De gemeente is de overheid die alles regelt in je woonplaats.

2. De gemeente wordt bestuurd door de burgemeester en de wethouders (B en W).

3. De gemeenteraad moet de plannen van B en W goedkeuren en controleren. De gemeenteraad wordt gekozen door de inwoners.

De provincie

Ons land is verdeeld in 12 provincies. 

Het bestuur van de provincie is verantwoordelijk voor

1. een deel van de infrastructuur

2. het openbaar vervoer

3. de drinkwatervoorziening

4. waar steden en dorpen mogen uitbreiden

5. waar natuur- en recreatiegebieden komen

Wat is infrastructuur?

1. Alle bedrijven samen
2. De voorzieningen voor vervoer en communicatie
3. Alles dat nodig is voor de drinkwater voorziening
4. Alle wetten in Nederland

De infrastructuur

De voorzieningen die nodig zijn voor vervoer en communicatie noem je de infrastructuur. 

Bijvoorbeeld: wegen, spoorwegen, vliegvelden, havens, internet en het elektriciteitsnetwerk.

Wat is de taak van de gemeente?

1. De wegen in het land
2. Taken in de provincies
3. Alles in je woonplaats
4. Zaken voor het hele land

De rijksoverheid

Zaken die voor heel het land van belang zijn, worden vanuit Den Haag geregeld door de centrale overheid. Dit is de rijksoverheid of kortweg: het Rijk.

De rijksoverheid zorgt onder andere voor:

1. De veiligheid in ons land (politie en leger)

2. Onderhoud van de dijken

3. Onderwijs

4. Spoorwegen

5. Snelwegen

Collectieve voorzieningen

Het woord ‘collectief’ betekent: gezamenlijk.

Collectieve voorzieningen zijn voorzieningen die de overheid betaalt 

en waar iedereen gebruik van mag maken.

De overheid en instellingen die zorgen voor de uitkeringen, noem je samen de collectieve sector.

In ons land zorgt de overheid voor sociale zekerheid. Dat betekent dat mensen die geen of te weinig inkomen hebben een uitkering krijgen. 

                                 Sociale zekerheid

Bijvoorbeeld: 

1. Een WW-uitkering als je werkloos bent. (WW = Werkloosheidswet.) 

2. Een AOW-uitkering voor ouderen. (AOW = Algemene Ouderdomswet.) 

3. Huurtoeslag en zorgtoeslag

Wat zijn voorbeelden van deze uitkeringen?

Sociale premies

Er is veel geld nodig voor al die uitkeringen. Dat geld wordt betaald door de mensen die een baan hebben.

Op het brutoloon van werknemers worden hiervoor sociale premies ingehouden.

De overheid behoort tot de collectieve sector.

Burgers en bedrijven behoren tot de particuliere sector.

Bedrijven in de particuliere sector zijn bijna altijd commercieel. Zij verkopen goederen en diensten om daarmee winst te behalen.

Privatisering wat is dat?

Collectieve sector

Wel

Niet

Collectieve voorzieningen zijn voor iedereen bedoeld.

De overheid moet met collectieve voorzieningen winst maken.

De brandweer is een voorbeeld van een collectieve voorziening.

Voor collectieve voorzieningen hoef je nooit te betalen.

De supermarkt is een voorbeeld van een collectieve voorziening.

3 goed = 2 punten

2 goed = 1 punt

1 goed = 0 punten

Waarover betaal je belasting?

Belasting

Belasting is een verplichte bijdrage van burgers en bedrijven aan de overheid.

- Bijvoorbeeld:

   Inkomstenbelasting betaal je over je inkomen. 

   Werk je bij een baas, dan heet dat loonbelasting. Dit gaat van je brutoloon af.

 

- Btw betaal je als je iets koopt. De winkelier geeft de btw door aan de belastingdienst.

Subsidie 

Soms wil de overheid mensen of bedrijven stimuleren om iets te doen. Dat kan door hun geld te geven. Dit noem je subsidie.

Met subsidie kan een sportvereniging bijvoorbeeld de contributie verlagen. Dan is er kans dat meer mensen gaan sporten.

Accijns

De overheid wil dat we minder roken, minder alcohol drinken, minder benzine verbruiken.

Daarom betaal je op tabak, alcohol en brandstof accijns. 

Deze extra verbruiksbelasting maakt deze producten duurder. De overheid hoopt dat we ze dan minder kopen.

Op welk product wordt geen accijns geheven?

1. Alcohol
2. Benzine
3. Snoep
4. Sigaretten

Vraag 10:

Accijns

Subsidie

Dit ontvang je van de overheid

Dit betaal je via de winkelier aan de overheid

Het doel is dat zo min mogelijk mensen deze producten kopen.

Sigaretten

Alcohol

Diesel en benzine

Hierdoor wordt jou museumbezoek goedkoper

Hoe komt de overheid aan geld?

Inkomsten van de overheid:

Btw: belasting over de toegevoegde waarde. Het is een bel

Rijksbegroting

De derde dinsdag in september is Prinsjesdag. Dan leest de koning de troonrede voor. En de regering maakt dan de rijksbegroting bekend.

 

De rijksbegroting is een overzicht van de verwachte inkomsten en verwachte uitgaven van het Rijk voor het komende jaar.

Bij de rijksbegroting hoort de miljoenennota. Hierin legt de regering uit welke keuzes zij gemaakt heeft. Bijvoorbeeld waarom zij gaat bezuinigen. Of waarom de btw verhoogd wordt.

De regering mag haar plannen uitvoeren na goedkeuring ervan door de Eerste en Tweede Kamer.

Miljoenennota

Op welke dag wordt de begroting voor het komende jaar van Nederland gepresenteerd?

1. Op Prinsjesdag
2. Op Koningsdag
3. Op de dag van verkiezingen

De inkomsten en uitgaven op de rijksbegroting zijn nooit helemaal gelijk aan elkaar.

Als de uitgaven meer zijn dan de inkomsten, is er een begrotingstekort.

Als er meer inkomsten dan uitgaven zijn, is er een begrotingsoverschot.

Begrotingstekort-en overschot

Succes met het leren voor de toets!