Breinbrekers

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 3

Ontleden

Bij het ontleden benoem je eerst: de persoonsvorm, het gezegde, het onderwerp, lijdend voorwerp en meewerkend voorwerp. De zinsdelen

die je overhoudt na het benoemen, zijn de bijwoordelijke bepaling (bwb).

Niet elke zin bevat een bwb en sommige zinnen hebben meer dan één bwb.

Bijwoordelijke bepalingen geven antwoord op de vragen:

waar, wanneer, waarom, waarmee, waardoor, hoe en hoeveel.

Alle kinderen vinden de persoonsvorm in deze zin.
De persoonsvorm is:

1. kinderen
2. vinden
3. persoonsvorm
4. deze

Wat is het Werkwoordelijk gezegde?

1. het eerste werkwoord van een zin.
2. alle werkwoorden samen in een zin.
3. het laatste werkwoord van een zin.

Het onderwerp kun je vinden door de volgende vraag te stellen:

1. wie/wat?
2. wie/wat+persoonsvorm?
3. wie/wat + werkwoordelijk gezegde
4. wie/wat + lijdend voorwerp?

Het lijdend voorwerp kun je vinden door de volgende vraag te stellen:

1. wie/wat + wg + o?
2. wie/wat + wg?
3. wie/wat + mv?
4. wie/wat + lv?

Waarom wil mijn oma altijd [een zoen] hebben?

1. Onderwerp
2. Lijdend voorwerp
3. Meewerkend voorwerp
4. Bijwoordelijke bepaling

Wat betekent deze uitdrukking?

"Over de brug komen"

1. de leiding hebben
2. oversteken
3. betalen
4. repareren

Informatie geven

Een schrijver kan als doel hebben om de lezer te informeren (informatie te geven). Denk hierbij aan een krantenbericht of een verslag van een sportwedstrijd.

Wat is juist gespeld?

1. Trix' fiets is gestolen.
2. Trix d'r fiets is gestolen.
3. Patricks tas is leeg.
4. Patrick's tas is leeg.

Wat betekent deze uitdrukking?

"Op de markt komen"

1. te koop aangeboden worden
2. boodschappen doen
3. naar buiten gaan
4. samenwerken

Wat betekent deze uitdrukking?

"Bakzeil halen"

1. terugkrabbelen
2. boodschappen doen
3. duur zijn
4. een brood bakken

Wat betekent deze uitdrukking?

"Een brug te ver zijn"

1. populair zijn
2. duur zijn
3. toezicht houden
4. te ver gaan

Informatie geven

Amuseren

Uitleg geven

Overhalen

Overtuigen

Stripverhaal

Column of recensie

Reclame

Recept

Krantenbericht

Vraag 2: Een uitdrukking

Zo gezond als een ...

1. vis
2. hond
3. kip
4. pauw

Welke doelen kan een
tekst hebben?

Sleep de zinsdelen naar het juiste vak.

onderwerp

lijdend vvw

ww gezegde

meewerkend vw

bijwoordelijke bepaling

Zin:

De auto van mijn vader

is

afgelopen zomer

helaas

niet

goedgekeurd.

Waar vergelijkt Emilia haar middelbare school mee?

1. Een gevangenis
2. Een paradijs
3. Een theater
4. Een strafkamp

Overhalen
(Activeren)

Overtuigen
(Mening geven)

Informeren

Tussenletters in samenstellingen

kat + kop
betekenis: klier

1. wel een tussen-n kattenkop
2. geen tussen-n kattekop

Welke vorm hebben de herfstblaadjes?

1. De vorm van sneeuwkristallen
2. De vorm van aan elkaar geplakte hartjes
3. De vorm van regenwolken
4. De vorm van sterren

Een bijwoordelijke bepaling

• Belangrijkste zinsdelen: persoonsvorm, onderwerp, gezegde, lijdend voorwerp , meewerkend voorwerp. 
• Wat overblijft is meestal de bijwoordelijke bepaling (bwb). 
• Een bijwoordelijke bepaling geeft antwoord op vragen als  wanneer, waar, waarmee, hoe, hoeveel, hoe, waarom, waarheen, waardoor,
  

Welke zinsdelen hebben we tot nu toe allemaal gehad/geleerd?

Wat is juist gespeld?

1. cafes
2. cafe's
3. cafés
4. café's

Wat betekent deze uitdrukking?

"Op de fles gaan"

1. dronken worden
2. duur zijn
3. boodschappen doen
4. failliet gaan

Wat is juist gespeld?

1. De cadeau's voor Lucas' verjaardag liggen op tafel.
2. De cadeaus voor Lucas's verjaardag liggen op tafel.
3. De cadeaus voor Lucas' verjaardag liggen op tafel.
4. De kado's voor Lucas' verjaardag liggen op tafel.

Sleep de zinsdelen naar het juiste vak.

Zin:

onderwerp

werkwoordelijk gezegde

lijdend

voorwerp

meewerkend

voorwerp

bijwoordelijke

bepaling

Ze

heeft

 dit jaar

een mooi cadeau 

voor haar vader

gemaakt.

Wat is de betekenis van de uitdrukking

"Zijn schepen achter zich verbranden"

1. Een beslissing nemen en niet meer terug kunnen.
2. Ruzie maken met vrienden waar je later spijt van hebt.
3. Een beslissing nemen terwijl je twjfelt
4. Niet netjes met je spullen omgaan.

Wat betekent deze uitdrukking?

"In zee gaan"

1. populair zijn
2. samenwerken
3. toezicht houden
4. de leiding hebben

Wat is de kleur van Seths fietshelm?

1. neongroen
2. neonroze
3. neongeel
4. babyblauw

Wat is een uitdrukking?

Een vaste combinatie van woorden waarmee meestal indirect een situatie wordt benoemd. 

VB: 'Zijn schepen achter zich verbranden'

Wat is de bijwoordelijke bepaling:
Met deze auto wil ik rijden.

1. ik
2. wil rijden
3. auto
4. met deze auto

Waarom is het handig om te weten welk doel een tekst heeft?

Wat is juist gespeld?

1. Mijn tante's wonen in 's Hertogenbosch
2. Mijn tantes wonen in 's hertogenbosch.
3. Mijn tantes wonen in Den Bosch.
4. Mijn tante's wonen in 's-Hertogenbosch.

Welke kleur heeft het sikje van Mr. Greenberg volgens Emilia?

1. goudblond
2. grijs
3. ravenzwart
4. peper-en-zoutkleur

Hij fietste naar het sportveld.
De bijwoordelijke bepaling is:

Een uitdrukking is een vorm van figuurlijk taalgebruik.

1. Waar
2. Niet waar

Tussenletters in samenstellingen

dwing + land

1. geen tussen-n dwingeland
2. wel een tussen-n dwingenland

Zinsdelen benoemen

1. Persoonsvorm                        (verander de tijd )
2. Onderwerp                               (wie + pv?  of wat + pv?)
   
3. Werkwoordelijk gezegde   (alle werkwoorden in de zin)
4. Lijdend voorwerp                  (wie + alle benoemde zinsdelen? of wat + alle                                                              benoemde zinsdelen?)
5. Meewerkend voorwerp      (aan wie + alle benoemde zinsdelen? of voor                                                                wie + alle benoemde zinsdelen?)

Tussenletter in samenstellingen

ontbijt + buffet

1. wel een tussen-s ontbijtsbuffet
2. geen tussen-s ontbijtbuffet

Overtuigen (mening geven)

De schrijver wil zijn mening geven over een onderwerp. Denk hierbij aan een blog, recensie, een meningtekst in een krant of tijdschrift of een column. 

Wat is juist gespeld?

1. Mirjam's broer
2. wc-bril
3. wcbril
4. Mirjams broer

Sleep de zinsdelen naar het juiste vak.

onderwerp

lijdend vvw

ww gezegde

meewerkend vw

bijwoordelijke bepaling

Zin:

Morgen

gaat

het kleine meisje

bij haar oma

logeren.

Welke signaalwoorden horen bij een opsomming?

Tussenletters in samenstellingen

Krant + kop

1. geen tussen-n krantekop
2. wel een tussen-n krantenkop

Wat is juist gespeld?

1. 's Morgen's neemt niemand z'n telefoon op.
2. 'S morgens neemt niemand z'n telefoon op.
3. 's Morgens neemt niemand zen telefoon op.
4. 's Morgens neemt niemand z'n telefoon op.

Een bijwoordelijke bepaling geeft antwoord op vragen die beginnen met:

1. wanneer, waar, hoe, hoeveel, waarheen, waarom, waardoor, waarmee
2. wie, wat, welke

Sleep de zinsdelen naar het juiste vak.

onderwerp

lijdend vvw

ww gezegde

meewerkend vw

bijwoordelijke bepaling

Zin:

De buurman 

wilde

gisteren

het vogelhuisje

in de boom

hangen.

Sleep de zinsdelen naar het juiste vak.

Zin:

onderwerp

werkwoordelijk

gezegde

lijdend voorwerp

meewerkend voorwerp

bijwoordelijke bepaling

Ze

feliciteerde

hem

in de woonkamer.