Behoeften van de mens

• Opvoedkunde
• Secundair onderwijs

Behoeften van de mens

Lesdoelen

De leerlingen:

• geven de drie kenmerken van de menselijke behoeften volgens Maslow
• rangschikken de vijf basisbehoeften van Maslow in de juiste hiërarchie 
• geven minstens drie voorbeelden van fysiologische behoeften
• lichten de beïnvloedende factoren in verband met het gevoel van (on)veiligheid toe 

Behoeften van Maslow

3 kenmerken in verband met menselijke behoeften:

1. Ieder mens heeft behoeften
   
2. De meeste handelingen en gedachten van de mens worden gedragen door innerlijke behoeftes: gedrag wordt dus beïnvloed door behoeften
   
3. Er zijn behoeften die eerst bevredigd moeten worden vooraleer een volgende behoefte kan ingevuld worden

Wat is de volgorde van behoeften volgens Maslow? De eerste die vervuld moet worden onderaan, de laatste bovenaan.

Lichamelijke behoeften

Veiligheid en zekerheid

Zelfontplooiing

Erkenning en waardering

Behoefte aan sociaal contact

1. Fysiologische behoeften

lichamelijke basisbehoeften die nodig zijn om te overleven

2. Behoefte aan veiligheid en zekerheid

het zoeken naar zekerheid, bescherming, orde en wet, het willen leven zonder vrees

2.1. Beïnvloedende factoren in verband met het gevoel van (on)veiligheid

Het gevoel van veiligheid of onveiligheid is zeker niet alleen afhankelijk van de mate waarin de situatie gevaar oplevert. 

Karakter

Vroegere ervaringen 

Verstandelijke vermogens en opgedane kennis

Eenzelfde situatie kan voor de ene mens erg bedreigend zijn, terwijl die voor een ander juist aantrekkelijk is. 

Behoeften van de mens

Lesdoelen

De leerlingen:

• sommen preventieve maatregelen op de drie niveaus bij een gegeven mogelijke gevaarsituatie
• geven de materiële en sociale factoren aan die van het woonmilieu een 'thuis' kunnen maken

2.2. Preventieve maatregelen bij mogelijke gevaarsituaties

Om gevaar te kunnen vermijden, moeten we eerst weten wat de risicofactoren zijn voor bepaald gevaar. 

Deze kunnen liggen bij de persoon zelf, bij de materiële omgeving, of bij de sociale omgeving.

Risicodragende eigenschappen van de persoon

Preventieve maatregelen op het niveau van de persoon

Risicodragende eigenschappen van de materiële omgeving

Preventieve maatregelen op het niveau van de materiële omgeving

Risicodragende eigenschappen van de sociale omgeving

Preventieve maatregelen op het niveau van de sociale omgeving

3. Behoefte aan samenhorigheid, affectieve relaties, sociaal contact

3.1. Behoefte aan contact in de samenleving en in de buurt waarin je woont

Op het eerste zicht lijkt het wel alsof er van communicatiemoeilijkheden of van een gebrek aan sociaal contact geen sprake meer kan zijn. Toch dreigt het bevredigen van de behoefte aan sociaal contact steeds meer problematisch te worden.

Hoe kan een tv er voor zorgen dat er juist minder contact met andere mensen is?

Hoe zorgt het bestaan van de auto ervoor dat er minder contact is met andere mensen?

Vinden jullie sociale media een goede ontwikkeling?

Behoeften van de mens

Lesdoelen

De leerlingen:

• geven de materiële en sociale factoren aan die van het woonmilieu een 'thuis' kunnen maken 
• leggen de dimensie kluwen-gezin vs. los-zand-gezin uit 
• argumenteren waarom een gegeven casus eerder omschreven kan worden als een kluwen-gezin of een los-zand-gezin
• sommen de vier functies van communicatie opdat het een positieve rol zal spelen binnen het gezin
• herkennen de vier functies van communicatie ter bevordering van het gezin in een casus
• leggen de link tussen de samenhang van het gezin en de wooninrichting 

3.2. Behoefte aan contact in het gezin 

• Kluwen gezin
• Los-zand gezin
• Evenwicht vinden!

3.3. Communicatie binnen het gezin 

Kunnen zeggen wat je te zeggen hebt en beluisterd worden door je huisgenoten

Communicatie kan pas een positieve rol spelen binnen het gezin als het voldoet aan 4 functies

4 functies waaraan communicatie moet voldoen om een positieve rol te spelen binnen het gezin: 

1. Relaties tussen de gezinsleden regelen
   
2. Informatie doorgeven
3. Opvattingen en gevoelens duidelijk maken
4. Elkaar gezelschap houden

3.4. Wooninrichting en samen-wonen

Enerzijds moeten de gezinsleden thuis de gelegenheid hebben om samen te zijn en met elkaar om te gaan, maar anderzijds moet elk gezinslid op bepaalde momenten de mogelijkheid hebben om zich af te zonderen en met andere dingen bezig te zijn dan de rest van het gezin.

Behoeften van de mens

Lesdoelen

De leerlingen:

• leggen de vier concrete verlangens (eigen identiteit, privacy, waardering van anderen, positief zelfbeeld) binnen de behoefte aan waardering in eigen woorden uit 
• herkennen de vier concrete verlangen binnen de behoefte aan waardering in een tekst
• geven de twee factoren die bepalen of iets tot ons persoonlijk territorium hoort
• leggen de twee componenten van het zelfbeeld uit
• sommen de gevolgen van een positief zelfbeeld op het gedrag en gevoel op
• sommen de gevolgen van een negatief zelfbeeld op het gedrag en gevoel op 
• herkennen de gevolgen van een positief en negatief zelfbeeld in een casus 
• leggen uit hoe het zelfbeeld doorheen het leven evolueert aan de hand van de kindertijd, adolescentie en volwassenheid 

Lesdoelen

De leerlingen:

• leggen uit wat het verschil is tussen het reële en ideale zelfbeeld
• beschrijven de impact van een klein verschil tussen het reële en ideale zelfbeeld
  
• beschrijven de impact van een groot verschil tussen het reële en ideale zelfbeeld 
• leggen uit wat sociale vergelijking is
• argumenteren waarom sociale vergelijking niet altijd slecht is 
• leggen de behoefte aan zelfverwezenlijking aan de hand van mogelijkheden uit 

4. Behoefte aan waardering, erkenning en zelfrespect

4.1. Een eigen identiteit hebben 

We willen door de medemensen ‘gekend’ zijn als die bepaalde unieke persoon, met een eigen naam en een eigen persoonlijkheid

4.2. Privacy

Ieder mens heeft een territorium waar hij geen indringers accepteert. Wat tot dit territorium behoort, is afhankelijk van twee factoren: ons eigen karakter en de aard van de relatie die we met de ander hebben. 

4.3. Anderen die hun waardering uiten

We verwachten dat anderen op het gepaste moment, hun achting of waardering expliciteren. We hebben nu en dan een schouderklopje of pluimpje nodig. 

4.4. Positief zelfbeeld/zelfwaardering

Zelfbeeld = geheel van alle waarnemingen, gedachten en gevoelens die een persoon heeft over zichzelf.

Zelfwaarneming + zelfwaardering

Grote invloed op hoe je denkt, voelt en leeft! 

Grote verschillen in gedrag en gevoel:

Mensen met een positief zelfbeeld: 

1) Meer kans op goede prestaties (gedrag)

2) Voelen zich vaker tevreden over zichzelf (gevoel)

3) Gaan makkelijker nieuwe contacten aan (gedrag)

Mensen met een negatieve zelfbeeld:

1) Hebben meer kans op mislukken (gedrag)

2) Voelen zich vaak onzeker, angstig en kwetsbaar (gevoel)

3) Gaan minder snel nieuwe contacten leggen (gedrag)

Je zelfbeeld evolueert doorheen je leven:

• Kindertijd: opvoeders/primaire verzorgers hebben een grote invloed op je zelfbeeld (blijvende impact) 
• Ook bepaalde situaties/gebeurtenissen kunnen een impact hebben gehad op jouw zelfbeeld
• Adolescentie: belangrijke periode wat betreft zelfbeeld, omgeving speelt een grote rol
• Volwassenheid: zelfbeeld blijft evolueren en wordt scherper

Het verschil tussen je reële en je ideale zelfbeeld kan ervoor zorgen dat je jezelf negatief beoordeelt. Het is dus belangrijk dat deze niet te ver uit elkaar liggen. 

Reële/werkelijke zelfbeeld: hoe je jezelf ziet

Ideale/mogelijke zelfbeeld: hoe je jezelf zou willen zien

Klein verschil: relatief tevreden met jezelf, positieve waardering

Groot verschil: ongelukkig met jezelf, negatieve waardering

Sociale vergelijking: jezelf beoordelen door je te vergelijken met anderen die tot jouw groep behoren

Vooral met mensen van wie we denken dat ze tot dezelfde groep behoren

Niet altijd slecht! 

5. Behoefte aan zelfverwezenlijking of zelfactualisatie

Bij de geboorte bezit een kind slechts de mogelijkheden, maar nog niet alle eigenschappen om tot een volwaardig mens uit te groeien. Deze mogelijkheden moeten nog gerealiseerd worden (tot eigenschappen worden omgezet).