16/1: introductie verlichting

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom!

Pak alvast: Nieuw Nederlands en laptop (voor aantekeningen)

Laptops blijven nog dicht

Deze les

Introductie verlichting:

- Uitleg historische context + opdracht 1

- Uitleg kinderliteratuur + filmpje

Evt. tijd zoeken/ lenen boek 3

Lesdoelen

Aan het eind van de les...

... heb je kennis van de historische context van de 18e eeuw;

... weet je welke literaire ontwikkelingen er plaatsvonden in de 18e eeuw;

... weet je wat de kinderliteratuur typeerde in de 18e eeuw.

Even opfrissen

• Verlichting: 18e eeuw
• Volgt op de middeleeuwen en de renaissance
• Wat weten jullie nog van deze voorgaande periodes? 
• 2 minuten om termen/ kenmerken te noteren

Tijd van pruiken en revoluties

Waarom deze term?

• (Franse) machthebbers droegen pruiken en er kwam verzet
• Periode van oorlogen > verlies van vergaarde rijkdom
• Verzet tegen gevestigde orde en veel ontwikkelingen

1. Politiek

• 2 groepen:
  - patriotten (tegen stadhouder Willem V)
  - orangisten (bleven achter de stadhouder staan)
• Patriotten vluchtten naar Frankrijk
• 1795: Franse overheersing (begin Bataafse Republiek)
• Patriotten met de Fransen mee terug > nog steeds strijd tussen 2 groepen

2. Wetenschap en wereldbeeld

• Veel ontdekkingen: stoommachine, vaccinaties, elektriciteit
• Overtuiging: 'we kunnen kennis opdoen door onderzoek en logisch nadenken, i.p.v. vooral uit te gaan van de Bijbel'
• Vooruitgangsgeloof: geloof in ontwikkeling/ verbetering van individu en samenleving, door de rede te gebruiken.
• Vandaar de term: verlichting (of eeuw van de rede, eeuw van de filosofen)

Aan de slag

• Lees de tekst 'pruiken en revoluties', blz. 248
• Maak opdracht 1
• Eerst 5 minuten in stilte om de tekst te lezen
• Max. 10 minuten, daarna bespreking & deel 2

3. Opvoeding en onderwijs

• Belangrijke verlichtingsthema's, want: focus op ontwikkeling individu!
• 'Je kan niet vroeg genoeg beginnen met de vorming van de ideale mens.'
• Literatuur speelt belangrijke rol

Literatuur

Drie 'nieuwe' genres

• Opvoedkundige kinderliteratuur
• Imaginaire reisverhalen
• Briefroman

Kinderliteratuur

• Kinderen krijgen belangrijke deugden aangeleerd
• Deugd: ethisch goede manier van handelen / goede eigenschap / zedelijk, degelijk gedrag
• Gehoorzaamheid, braafheid, geduld, vriendelijkheid, etc.

Filmpje + kijkvragen

Noteer de vragen voor jezelf en geef antwoord tijdens het kijken

1. Wat is het verschil tussen kinderliteratuur vanaf 1950 (zoals de verhalen van Annie M.G. Schmidt) en de kinderliteratuur uit de 18e eeuw?
2. Wat is het verschil tussen de kinderboeken uit de 18e eeuw en uit de eeuwen daarvoor?
3. Leg de term 'tabula rasa' uit.

0

Kijkvragen

1. Wat is het verschil tussen kinderliteratuur vanaf 1950 (zoals de verhalen van Annie M.G. Schmidt) en de kinderliteratuur uit de 18e eeuw?
2. Wat is het verschil tussen de kinderboeken uit de 18e eeuw en uit de eeuwen daarvoor?
3. Leg de term 'tabula rasa' uit.

Even checken

• Waarom de term 'verlichting'?
• Welke wetenschappelijke ontdekkingen werden er gedaan in de 18e eeuw?
• Waarom passen thema's als opvoeding en onderwijs bij de verlichting?

Vooruitblik

• Volgende les: lezen, uitleg en opdrachten imaginaire reisverhalen en briefroman
• Meenemen:
  - Leesboek 3
  - Nieuw Nederlands
  - Laptop