10.1 Blokvorming in de wereld en in Europa (C)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Tijd van Televisie en Computers

10.1 Blokvorming in de wereld en in Europa (C)

Wat gaan we doen?

1. Leerdoelen terugkoppeling

2. Leerdoelen

3. Theorie

4. Aan de slag

5. Leerdoelen nabespreken

Leerdoelen terugkoppeling

Je kunt de ideologische verschillen tussen het Westblok en het Oostblok beschrijven.

Je kunt uitleggen hoe na 1945 de Oost-Europese landen satellietstaten van de SU werden. 

Je kunt met voorbeelden toelichten hoe verschillende gebeurtenissen in de periode 1947-1949 spanningen tussen West- en Oost vergrootten

Leerdoelen 

Je kunt de Cubacrisis beschrijven en je kunt uitleggen dat de Cubacrisis een hoogtepunt in de Koude Oorlog was.

Je kunt aan de hand van concrete gebeurtenissen het proces van toenemende Europese samenwerking beschrijven.

Je kunt verklaren waarom Gorbatsjov perestrojka en glasnost noodzakelijk vond en je kunt beschrijven wat de gevolgen waren. 

Theorie

Ook in Oost-Azië namen de spanningen in 1949 toe. In China was een burgeroorlog gaande tussen de regering van president Chiang Kai-shek en de Chinese Communistische Partij (CCP) van Mao Zedong. 

Met steun van de SU riep Mao in 1949 in Beijing de Volksrepubliek China uit. De Trumandoctrine gold nu niet alleen meer in Europa, maar ook wereldwijd. Toch durfde de VS geen troepen naar China te sturen. 

Theorie

Mao en zijn partijgenoten namen eerst het economische model over van de SU. Maar in 1958 kwam daar verandering in. 

Opschrijven:

In 1958 vond Mao dat China een eigen weg naar de Communistische heilstaat moest gaan. Hij bedacht 'de Grote Sprong Voorwaarts' (alle boerderijen samengevoegd tot volkscommunes, gigantische zelfvoorzienende eenheden). 

Liep uit op een ramp: 45 miljoen mensen stierven. 

Theorie

Terwijl de 'Grote Sprong Voorwaarts' in het Oosten begon kwam de Koude Oorlog bijna tot een 'warme' oorlog. Dit gebeurde dichtbij Amerika zelf, namelijk op Cuba! 

De Cubacrisis..

Theorie

In 1959 kwam op het eiland Cuba de guerillastrijder Fidel Castro aan de macht. De Amerikanen waren niet blij. Fidel Castro zocht daarom ook bescherming bij de Sovjet-Unie. 

Stalin was destijds opgevolgd door Chroesjtsjov en was blij met deze bondgenoot (Cuba ligt vlakbij Amerika). In het geheim liet hij raketten met kernkoppen (kernwapens) op Cuba installeren. 

Toen de Amerikanen hier dmv spionagevliegtuigen achter kwamen besloten ze de Cubaanse haven te blokkeren met marine schepen.

Theorie

Opschrijven:

De Cubacrisis was een moment in de Koude Oorlog waarbij het bijna uitliep op een oorlog tussen VS en SU in 1962. 

In het geheim hadden SU kernraketten op Cuba geplaatst en hier kwam de VS achter. President Kennedy eiste ontmanteling. Chroesjtsjov negeerde deze eis. 

VS besluit tot een zeeblokkade. De SU stuurt hierop een vloot van schepen deze aan te vallen. 

Uiteindelijk wordt er niet aangevallen. SU besluit om kernraketten weg te halen en de VS doet dit met kernraketten in Turkije (waren gericht op SU). De wereld komt met de schrik vrij. 

Theorie

Langzamerhand werd de DDR een totalitaire staat (..?).

De onvrede onder de mensen begon te groeien. Veel hoogopgeleide mensen kozen ervoor om Oost-Duitsland te verlaten en via Berlijn naar het Westen te gaan.

Tussen 1949 en 1961 gingen ongeveer drie miljoen Oost-Duitsers via Berlijn naar het westen. De DDR had deze mensen voor de wederopbouw zelf nodig! Hoe konden ze er voor zorgen dat deze 'slimme' mensen in Oost-Duitsland/ DDR bleven? 

Theorie

Theorie

Opschrijven:

De Berlijnse Muur (1961-1989) werd gebouwd om de vluchtende hoogopgeleide mensen uit de DDR tegen te houden.

Deze mensen probeerden allemaal een beter leven op te bouwen in het Westen. Het Westen greep niet toen de muur werd gebouwd. Dit uit angst voor oorlog en de muur werd gebouwd op het oostelijke deel van Berlijn.

De Berlijnse Muur (GEEN IJZEREN GORDIJN!) wordt gezien als het bekendste en meest zichtbare symbool van de Koude Oorlog. 

Theorie

Theorie

Terug naar Europa. Na 1945 werkten steeds meer landen samen. Voor een deel was dit het gevolg van het Marshallplan. 

Een Franse minister stelde op een gegeven moment vol om de kolen- en staalproductie van Frankrijk en West-Duitsland onder gemeenschappelijk bestuur te plaatsen. Beide landen konden niet zonder en in plaats van elkaar concurreren koos men nu voor samenwerking. Resulterend in:

Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal(EGKS) In 1951 ondertekend door Fra, WD, NL, Bel, Ita en Luxemburg. 

Theorie

Opschrijven:

Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (1951) - EGKS

Europese Economische Gemeenschap (1957) - EEG

Europese Gemeenschap (1967) - EG 

Europese Unie (1993) - EU 

Voordeel: Minder oorlog door samenwerking. Gemeenschappelijke munt. 

Nadeel: Nog wel baas in eigen land? Burgers hebben zich te houden aan veel meer (internationale) regels en wetten. 

Theorie

In de jaren tachtig veranderden de machtsverhoudingen in de wereld. De VS lieten weten dat ze de wapenwedloop wilden versnellen. De verwachting was dat de SU - kampend met een grote economische crisis - deze wapenwedloop niet kon betalen de Koude Oorlog zou gaan verliezen. 

Maar in 1985 werd Gorbatsjov partijleider. Hij kwam openlijk uit voor de problemen in de SU. Hij kondigde nieuw beleid aan. 

Theorie

Opschrijven:

Gorbatsjov (1985 aan de macht) kondigde nieuw beleid aan in de SU. 

Perestrojka: economie hervormen door burgers toe te staan kleine bedrijfjes te beginnen en te streven naar winst. 

Glasnost: letterlijk 'openheid'. Media en burgers hadden weer vrijheid van meningsuiting. 

Theorie

De perestrojka had eerst geen effect: je kan niet van de één op andere dag je economische stelsel veranderen. Dus de crisis bleef. 

Voor glasnost was dit echter niet het geval. Nu het 'moederland' van het communisme in zekere zin de vrijheid van meningsuiting weer had toegestaan had dit grote gevolgen. 

Niet alleen voor de SU maar vooral voor .. ? 

Theorie

Opschrijven:

Aangemoedigd door Gorbatsjovs glasnost kwam in veel Oostbloklanden de bevolking in beweging. De communistische regimes vielen - er kwamen 15 nieuwe soevereine staten. 

De Berlijnse Muur viel in 1989 en de SU werd in 1991 weer Rusland. De Koude Oorlog is voorbij! 

Aan de slag

Lees paragraaf 10.1 goed door.

Maak voor jezelf wederom een tijdbalk met de besproken gebeurtenissen (bv. oprichting VN, Trumandoctrine etc). 

Leerdoelen nabespreken

Je kunt de Cubacrisis beschrijven en je kunt uitleggen dat de Cubacrisis een hoogtepunt in de Koude Oorlog was.

Je kunt aan de hand van concrete gebeurtenissen het proces van toenemende Europese samenwerking beschrijven.

Je kunt verklaren waarom Gorbatsjov perestrojka en glasnost noodzakelijk vond en je kunt beschrijven wat de gevolgen waren.