Vormgevingsaspect Kleur

• Beeldende vorming
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Aspecten van de vormgeving

Compositie/ordening

Licht

Kleur

Ruimte

Lijn

textuur en structuur

vorm

VORMGEVINGS-ASPECTEN

1.Compositie

3. Licht

2. Kleur

4. Ruimte

5. Lijn

6. Textuur

7. Structuur

8. Vorm

kleur-tegen-kleur contrast. 

In dit contrast worden de kleuren direct, zonder kleurverloop, tegen elkaar gezet. Het sterkste kleur tegen kleur contrast is het contrast tussen de primaire kleuren. 

Dit geeft een vrolijk en levendig effect.

Vormgevingsaspect Kleur

Alle vormen hebben een kleur. Pas als het licht erop valt zie je de kleuren. De lichtgolven die ergens opvallen, worden weerkaatst. Die lichtgolven hebben een kleur; namelijk de kleuren van de regenboog. Door middel van een prisma kun je een lichtbundel splitsen: je ziet dan 7 gekleurde bundeltjes van één kleur: rood, oranje, geel, groen, blauw, indigo, violet; dit noemen we het kleurenspectrum. Wanneer je al deze kleuren mengt krijg je wit. Bij rode voorwerpen worden allen de rode lichtgolven weerkaatst en zo gaat dat ook bij blauw, geel en alle andere kleuren. Wanneer er geen lichtgolf wordt weerkaatst, zie je zwart. Wanneer alle lichtgolven worden weerkaatst, zie je wit.

1. Wat is kleur?

De kleurencirkel 

In een kleurencirkel zie je welke kleuren ontstaan door kleurmenging. In het midden staan de primaire kleuren. In de driehoekjes daaromheen, de secundaire kleuren. En in de buitenste ring zie je hoe de primaire kleuren via de secundaire kleuren in elkaar overlopen.

2. Kleuren mengen

Primaire kleuren:

Rood, geel en blauw zijn de primaire kleuren. Deze kleuren worden ook wel de basiskleuren genoemd. 

Met  de primaire kleuren en zwart en wit kun je alle kleuren maken.

Secundaire kleuren: 

Dit zijn de kleuren die je krijgt door twee primaire kleuren met elkaar te mengen (secundair betekent tweede). Zo kun je oranje (rood en geel) maken, groen (geel en blauw) en paars (rood en blauw)

Tertiaire kleuren: 

Dit zijn de kleuren die je krijgt door een primaire kleur met een secundaire kleur te mengen (tertiair betekent derde). Door groen met een klein beetje rood te mengen maak je bijvoorbeeld olijfgroen. 

Kleurhelderheid

Dit is de felheid van een kleur. Kleuren zoals geel of oranje weerkaatsen meer licht dan bij voorbeeld blauw en zijn daardoor helderder. Door kleuren te mengen met andere kleuren of zwart of wit kun je de helderheid van een kleur veranderen.

Kleurhelderheid

Dit is de felheid van een kleur. Kleuren zoals geel of oranje weerkaatsen meer licht dan bijvoorbeeld blauw en zijn daardoor helderder. Door kleuren te mengen met andere kleuren of zwart of wit kun je de helderheid van een kleur veranderen.

Zuivere kleuren

Primaire en secundaire kleuren  noem je zuivere kleuren (of verzadigde kleuren) Als je een kleur mengt met zwart of wit wordt deze onzuiver. Ook kleuren die gemengd zijn met meer dan twee kleuren noem je onzuiver, omdat ze minder fel zijn geworden.

Warm-koud contrast

warme kleuren: 

• zijn warm en gezellig 
  
• lijken dichterbij
  
• vormen een contrast met koude kleuren 

koude kleuren:

• zijn koel en rustig 
  
• lijken verder weg
  
• vormen een contrast met warme kleuren 
  

3. Kleurcombinaties

Combinaties van kleuren geven soms een kleurcontrast. Contrast betekent tegenstelling.

Klik op de afbeelding voor het bekijken van het filmpje.

Complementair kleurcontrast

• Een complementair kleurcontrast

treedt op als je een primaire en een

secundaire kleur die tegenover elkaar in de 

kleurencirkel staan naast elkaar

gebruikt:

 rood - groen

 blauw -oranje

 geel - paars

Faith Ringgold, Woman Freedom (1971)

Een afdruk van een met zwarte inkt ingeïnkte linoleumsnede op

wit papier levert een krachtige afbeelding in zwart-wit op.

Het contrast tussen zwart en wit is het grootste licht-donkercontrast.

Auk de Boer (1957), Streepjesbank, lino-snede,

60×80 cm, 1987

Licht-donkercontrast

• Bij het licht/donkercontrast gaat het

om het contrast in lichte en donkere kleuren.

• Lichte kleuren trekken de aandacht,

terwijl donkere kleuren verder weg

lijken. 

-Zwart en wit is het grootste licht-donker contrast.

kleur-tegen-kleur contrast. 

In dit contrast worden de kleuren direct, zonder kleurverloop, tegen elkaar gezet. Het sterkste kleur tegen kleur contrast is het contrast tussen de primaire kleuren. 

Dit geeft een vrolijk en levendig effect.

Kwaliteitscontrast

Een doffe tegenover een felle kleur geeft een kwaliteitscontrast. Het kwaliteitscontrast drukt men uit in de term verzadiging:

licht rose is minder verzadigd dan primair rood en heeft daardoor een hogere kleurhelderheid.

Kleurverloop

Wanneer een kleur geleidelijk overgaat in een andere kleur of langzaam lichter of donkerder wordt, noem je dat kleurverloop.

Lichtkunstwerken van James Turrel hebben vaak een kleurverloop.       Ze zorgen voor een gevoel van perspectief. Het lijkt of deze mensen in een hele grote ruimte staan maar in werkelijkheid is het een vlakke muur.

James Turrel - Aural (2018)

Kleurfamilie

Dit is een verzameling kleuren die bij elkaar lijken te horen en allemaal dezelfde kleur als basiskleur hebben, zoals een verzameling van verschillende tinten blauw.

Optische kleurmenging. 

Optisch betekent in het oog of in het zicht. Door kleuren niet vooraf op een verfpalet te mengen, maar in stipjes of streepjes op het doek naast elkaar te zetten, kan een schilder zorgen voor optische kleurmenging. Wanneer je afstand neemt van het doek lijken de kleuren zich te mengen tot een nieuwe kleur.

Paul Signac- Haven van Saint-Tropez (1920)

kleurencirkel: Een cirkelvormige figuur die zichtbaar maakt welke nieuwe kleuren ontstaan als je kleuren mengt.

kleurcontrasten: Tegenstelling tussen twee kleuren.

kleurfamilie: Een verzameling kleuren die bij elkaar horen en 1 kleur als basiskleur hebben, zoals verschillende tinten blauw.

kleurgebruik: De keuze van kleuren, dit is van invloed op hoe je een kunstwerk ervaart.

kleurhelderheid: De felheid van een kleur.

kleurmenging: Het mengen van verschillende kleuren verf of licht zodat er een nieuwe kleur ontstaat.

kleurverloop: Wanneer een kleur geleidelijk overgaat in een andere kleur of langzaam lichter- of donkerder wordt.

4. Begrippenlijst

optische kleurmenging: Menging van verschillende kleuren licht tot een nieuwe kleur, bijvoorbeeld wanneer verschillend gekleurde stipjes of streepjes naast elkaar in een schilderij lijken te mengen tot een nieuwe kleur als je verder weg gaat staan.

primaire kleuren: Rood, geel en blauw.

secundaire kleuren: De kleuren die ontstaan door twee primaire kleuren met elkaar te mengen: oranje, groen en paars.

tertiaire kleuren: De kleuren die je krijgt door een primaire kleur met een secundaire kleur te mengen, zoals olijfgroen.

verzadigde kleuren: Ander woord: zuivere kleuren. Pure, ongemengde kleuren. Hoe minder vermengd, hoe verzadigder de kleur is.

zuivere kleuren: Primaire en secundaire kleuren, die niet zijn gemengd met zwart of wit of andere kleuren.

De primaire kleuren zijn?

5. Oefenen

1. Rood, oranje, geel
2. Blauw, groen, geel
3. Paars, oranje, geel
4. Rood, blauw, geel

De secundaire kleuren zijn?

1. groen, paars en bruin
2. oranje, paars en geel
3. groen, oranje en blauw
4. groen, oranje en paars

welke 2 kleurcontrasten herken je?

1. licht-donker contrast en koud-warm contrast
2. koud-warm contrast en kleurverloop
3. complementair contrast en licht-donker contrast
4. kleur-tegen-kleur contrast en primaire kleuren

Hier zie je een?

1. een kleur tegen kleur contrast
2. twee primaire kleuren
3. twee secundaire kleuren
4. een complementair contrast

Welk contrast zie je hier en leg uit.

Welk contrast zie je hier en wat is het effect ervan?

Welke 2 kleurgebruiken zie je op deze foto?

1. een koud-warm contrast en licht-donker contrast
2. warme kleuren en een licht-donker contrast
3. koude kleuren en warme kleuren
4. een licht-donker contrast en koude kleuren

Maak een kleurverloop, kies zelf je materiaal hiervoor en plaats een foto hiervan.

In reclames is kleur een belangrijk vormgevingsaspect. Met de juiste kleuren krijg je het effect dat het product mensen eerder aanspreekt en dat het opvalt.
Bedenk waarvoor jij een reclame zou willen maken en maak deze met kleuren/kleurcontrasten die het effect hebben dat je met je reclame wilt bereiken. Schrijf er bij waarvoor je hebt gekozen en welk effect het heeft.

Ga op straat op zoek naar een kunstwerk dat opvalt door het kleurgebruik.
Maak hiervan een foto, vertel welk kleurgebruik je herkent en wat het effect is.

Maak 5 foto's van verschillende voorwerpen maar wel van dezelfde kleurfamilie.