Grote Vijf

• Aardrijkskunde
• Basisschool
• Groep 5-8

DIT GA JE ONTDEKKEN

ZELF ONDERZOEKEN

Ontmoet de grote vijf

De uitgestrekte savanne!

De jacht op ivoor en meer: bedreigingen

Grote Vijf

​DIT GA JE ONTDEKKEN

In de film The Lion King, woont de leeuwenkoning Mufasa op de savanne in Tanzania, daar is hij de trotse heerser over de leeuwen en andere dieren. In dit onderwerp leer je niet alleen meer over de leeuw, maar ook over de olifant, de buffel, de neushoorn en het luipaard: de grote vijf van Afrika.

>

1/2

​KLAAR!

Laten we beginnen met een introductie van de grote vijf!

2/2

Grote Vijf

​ONTMOET DE GROTE VIJF

De Grote Vijf zijn vijf bijzondere dieren die vaak in Afrika leven. Ze worden zo genoemd omdat ze vroeger als de moeilijkste dieren werden beschouwd om op te jagen. Tegenwoordig vinden we ze vooral fascinerend en willen we ze beschermen.

>

1/11

Waarom verstoppen luipaarden hun prooi in bomen?

2/11

1. Om het koel te houden
2. Om te voorkomen dat leeuwen en hyena's het stelen
3. Omdat ze van klimmen houden
4. Om andere luipaarden uit te dagen

Grote Vijf

Welk kenmerk is typerend voor de savanne?

​GOEDE KLIMMERS

Het luipaard is een meester in het verbergen. Ze zijn geweldige klimmers en kunnen stilletjes op hun prooi sluipen. Klik op de plusjes om meer over de verschillende dieren te leren.

Naast dat ze ontzettend goede boomsklimmers zijn, kunnen luipaarden ook goed zwemmen en eten ze soms vis en krabben.

>

<

De luipaard wordt ook wel een panter genoemd. Komt het dier uit Afrika, dan noem je het een luipaard. Komt het dier uit Azië, dan heet het een panter.

De luipaard hoort wel vijf keer beter dan de mens. Hij kan bijvoorbeeld een gazelle die over de savenne rent horen, maar ook een muis dat in het gras ritselt.

3/11

OLIFANTEN

Bekijk de video: de olifant

4/11

Waarom maken olifanten zich meteen weer vies na een bad?

5/11

1. Omdat ze genieten van de modder
2. Omdat ze niet van schoon zijn houden
3. Om een tweede huid te creëren die beschermt tegen insectenbeten
4. Om hun geur te verbergen

NEUSHOORNS

Bekijk de video: Hoe goed ruikt een neushoorn?

6/11

Welke stellingen over neushoorns zijn waar en niet waar?

>

>

>

>

<

7/11

Neushoorns kunnen goed zien en objecten op 10 meter herkennen.

Neushoorns kunnen 40 km/uur rennen als ze gevaar horen of ruiken.

Neushoorns leven graag in groepen.

Neushoorns kunnen op kilometers afstand ruiken.

Grote Vijf

Welk kenmerk is typerend voor de savanne?

​900 KILO

De Afrikaanse buffel, ook wel de Kafferbuffel genoemd, zijn supersterke dieren. Ze kunnen wel 900 kilo wegen, bijna net zo zwaar als een auto! Klik op de plusjes om meer over de buffel te leren.

>

<

Buffels begeven zich nooit te ver van water: ze moeten dagelijks enkele tientallen liters drinken.

Er zijn twee soorten Afrikaanse buffels: de savannebuffel en de bosbuffel. De savannebuffel is de meest voorkomende en leeft in open gebieden, terwijl de bosbuffel in dichter begroeide gebieden leeft.

Mannelijke en vrouwelijke buffels hebben allebei hoorns, maar die van de mannetjes buigen naar boven en komen samen in het midden, waardoor een stevige benige plaat ontstaat die een "baas" wordt genoemd. Dit helpt hen om zichzelf te verdedigen.

8/11

Waarom begeven buffels zich nooit te ver van water?

9/11

1. Omdat ze van zwemmen houden
2. Omdat ze dagelijks enkele tientallen liters moeten drinken
3. Omdat ze in het water slapen als bescherming tegen roofdieren
4. Omdat hun voedsel alleen bij water groeit

Grote Vijf

Welk kenmerk is typerend voor de savanne?

​KONINKLIJKE UITSTRALING

De leeuw wordt wel eens 'koning der dieren' genoemd vanwege zijn koninklijke uitstraling. Zo zijn de mannen makkelijk te herkennen aan hun volle bos manen. Klik op de plusjes om meer over de leeuw te leren.

>

<

Leeuwen leven in troepen, dat zijn groepen van soms wel meer dan 30 leeuwen. Deze troep bestaat uit maximaal 3 mannetjes, vrouwtjes en hun jongen.

De staart van de leeuw zegt iets over zijn humeur. Zwiept de staart rustig en zwakjes heen en weer, dan is hij tevreden. Zwaait de staart juist hard heen en weer, dan is hij boos.

10/11

​KLAAR MET TEGEL 1!

Nu je de grote vijf hebt leren kennen, is het tijd om te ontdekken waar deze indrukwekkende dieren leven. In de volgende tegel leer je meer over Zuid-Afrika en hoe de grote vijf overleven in de savanne.

11/11

Grote Vijf

​KONING VAN DE JUNGLE

De leeuw wordt weleens de koning van de jungle genoemd, maar wist je dat ze daar helemaal niet leven? De grote vijf leven in verschillende gebieden, maar er is één gebied waar je ze alle vijf kunt vinden: de savannes in Zuid-Afrika. Klik op de plusjes om meer te leren over de savanne.

Op de savanne zijn er twee seizoenen: een droog seizoen en een nat seizoen. In het natte seizoen valt regen, maar door de hitte groeien er toch weinig planten en bomen. In tropische en subtropische gebieden verdampt namelijk veel water door de warmte.

De savanne is een warm gebied waar gras groeit en waar slechts hier en daar een boom staat. Ook groeien er andere kruidachtige planten.

>

1/7

Welk kenmerk is typerend voor de savanne?

2/7

1. Veel bomen en weinig gras
2. Droog en koud klimaat
3. Twee seizoenen: droog en nat
4. Veel sneeuwval

ZUID-AFRIKA

Bekijk de video: Zuid-Afrika: Wilde Dieren (van 7:00 tot 9:15)

3/7

Olifanten zijn dol op bomen en gebruiken hun slurf om te eten.
Zoek eens op hoe ze dit doen. Weet je ook waarom ze dit zo doen?

4/7

Grote Vijf

GROTE VIJF BANKBILJETTEN

Zuid-Afrika is het meest bekende land om de grote vijf te spotten, hier zijn ze dan ook trots op! Tot 2012 waren de dieren zelfs te zien op de bankbiljetten in het land. Klik op je plusjes om meer te leren over Zuid-Afrika.

Zuid-Afrika is een groot land met veel verschillende landschappen. In veel delen van Zuid-Afrika is het droog en groeit vooral gras. In het westen zijn er droge woestijnen waar bijna geen gras groeit. Daar vind je veel cactussen en taaie grassoorten zoals rozemarijn, tijm en heide.

Zuid-Afrika heeft veel officiële talen, waaronder Afrikaans. Dit is een taal die afstamt van het Nederlands, en voor ons dan ook prima te verstaan is.

>

<

5/7

In Zuid-Afrika zijn verschillende parken waar je de grote vijf kunt spotten. Zoek maar eens op: wat zijn de top 5 plekken om de grote vijf te spotten?

6/7

​KLAAR MET TEGEL 2!

Je weet nu meer over het bekendste leefgebied van de grote vijf: de savannes in Zuid-Afrika. In de volgende tegel leer je meer over bedreigingen waar de grote vijf mee te maken hebben.

7/7

Grote Vijf

IVOOR

De slagtanden van olifanten zijn gemaakt van ivoor, dat veel geld waard is. In 1989 werd de handel in ivoor verboden. In 1990 ging het verbod in, waardoor de situatie vooral in het begin van de jaren negentig verbeterde. Klik op de plusjes om te leren waarom er op olifanten wordt gejaagd.

>

Het ivoor waar de slagtanden van een olifant van gemaakt zijn, is veel geld waard. Er worden bijvoorbeeld sieraden, beeldjes en eetstokjes mee gemaakt.

Ondanks een verbod op handel in ivoor, wordt er nog steeds op olifanten gejaagd.

1/7

Waarom is het ivoor van de slagtanden
van de olifant zoveel geld waard?

2/7

1. Er worden sieraden, beeldjes en eetstokjes van gemaakt
2. Het wordt gebruikt als voedsel in verschillende Afrikaanse landen
3. Mensen in Azië geloven dat het ziekten kan genezen
4. Het is een belangrijke grondstof voor het maken van kleding

Grote Vijf

HOORNS ALS MEDICIJN

In Azië worden de hoorns van neushoorns verhandeld als medicijn. Ook wordt hun leefgebied steeds kleiner. Op de hele wereld zijn nog maar 27.000 neushoorns, dat zijn er 70% minder dan 40 jaar geleden.

>

<

3/7

Grote Vijf

BESCHERMING VAN DE NEUSHOORN

Afrikaanse neushoorns zorgen ervoor dat savannes open blijven en trekken andere dieren, zoals antilopen, aan. Dit vermindert ook het risico op bosbranden. Klik op de plusjes om te ontdekken wat organisaties als het WWF en andere natuurbeschermers doen om de neushoorn te beschermen.

>

<

In Afrika en Azië worden nieuwe leefgebieden gecreërd en bestaande gebieden uitgebreid. Neushoorns worden soms met vrachtwagens en helikopters verhuisd naar veiligere gebieden met meer ruimte en voedsel.

WWF werkt samen met TRAFFIC om de illegale handel in hoorn te bestrijden. Ze:
- onderzoeken criminele netwerken
- maken handelsroutes bekend
- gebruiken sensoren om stropers te stoppen
- proberen de vraag naar hoorn, vooral in Vietnam, te verminderen.

Op Borneo en Sumatra is een fokprogramma gestart om de Sumatraanse neushoorn te redden. Wilde neushoorns worden opgevangen en naar omheinde parken gebracht voor het fokprogramma, als laatste poging om uitsterven te voorkomen.

4/7

Op welke manier wordt de neushoorn beschermd?

>

>

>

>

<

5/7

Door neushoorns te trainen

Neushoorns verplaatsen

Neushoorns verplaatsen naar dierentuinen

Fokprogramma's

Door illegale handel tegen te gaan

MAAK DE OPDRACHT: Organisaties als het WWF doen veel om de neushoorn te beschermen. Ga maar eens naar deze website. Hoeveel zuidelijke 

witte neushoorns zijn er nu?

6/7

​KLAAR MET TEGEL 3!

Je hebt nu veel geleerd over de grote vijf. Nu mag je zelf onderzoek gaan doen! Ga snel verder.

7/7

Grote Vijf

ZELF ONDERZOEKEN

Bedenk je eigen onderzoeksvraag. Waar wil je nog meer over weten? Op de volgende pagina vind je een aantal bronnen over het onderwerp die je op weg kunnen helpen.

Vind je het lastig om zelf een onderzoeksvraag te bedenken? Ga dan aan de slag met de onderzoeksvraag van Boet: "Hoe hebben olifanten zich aangepast aan de droge seizoenen in de savanne?"

1/2

BRONNEN

WWF: bedreigde dieren

Op zoek naar de big five

Veel info over de grote vijf

Meer info over de savanne

WWF Rangerclub: dieren

2/2