Les 1 gezondheid hfdst 1

• Wildlife
• MBO
• Studiejaar 1

Je dieren controleren

Gezondheid

Check in:
Hoeveel vertrouwen heb jij in jezelf om een ziek dier in een vroeg stadium te herkennen?

1. 
2. 
3. 

Leerdoelen

Na het volgen van deze les kun je:

• kenmerken van zieke en gezonde dieren opnoemen
• de afkortingen SPAR en CRASH uitleggen
• uitleggen wat "ABCDE" betekent
• een gezondheidsonderzoek uitvoeren bij verschillende diersoorten
• de rol van het personeel in dierentuinen met betrekking tot diergezondheidszorg uitleggen

Om te kunnen vaststellen of een dier ziek is, moet je eerst weten wat de kenmerken van een gezond of een ziek dier zijn.

Welke van onderstaande kenmerken horen bij een ZIEK dier volgens jou?
(vraag 1/4)

1. Prut in de ogen, stinkende oren en snotterige neus
2. Soepele, ongestoorde beweging
3. Verhoogde temperatuur, versnelde hartslag en ademhalingsfrequentie
4. Levendige indruk

Om te kunnen vaststellen of een dier ziek is, moet je eerst weten wat de kenmerken van een gezond of een ziek dier zijn.

Welke van onderstaande kenmerken horen bij een ZIEK dier volgens jou?
(vraag 2/4)

1. Vermagerd, waarbij ribben soms duidelijk uitsteken; verminderde eetlust
2. Doffe, droge vacht die er rommelig uitziet; het verenpak is opstaand
3. Schone ogen, oren en neus
4. Fiere verschijning

Om te kunnen vaststellen of een dier ziek is, moet je eerst weten wat de kenmerken van een gezond of een ziek dier zijn.

Welke van onderstaande kenmerken horen bij een ZIEK dier volgens jou?
(vraag 3/4)

1. Kreupel, stram, stijf
2. Normale temperatuur, pols en ademhalingsfrequentie
3. Slome, suffe indruk, soms slaperig
4. Weldoorvoed: goede eetlust

Om te kunnen vaststellen of een dier ziek is, moet je eerst weten wat de kenmerken van een gezond of een ziek dier zijn.

Welke van onderstaande kenmerken horen bij een ZIEK dier volgens jou?
(vraag 4/4)

1. In elkaar gedoken
2. Ontlasting stevig en gezonde kleur
3. Soepele schone glanzende vacht of verenpak
4. Diarree, soms met slijm en bloed, vaak te zien in de vacht rond de anus

"Goede gezondheid"

• Niet altijd goed zichtbaar of dier ziek is.
• Soms aanvullend (invasief) onderzoek nodig.
• Bv uitblijven voortplantingssucces, gewichtsverandering.

• OPDRACHT

Lees nu paragraaf 11.1 uit Zoo Animals. Beantwoordt de volgende vragen:

• Wat is er minimaal nodig om een goede gezondheid bij dieren in een dierentuin te behouden?
• Welke gegevens moeten dierverzorgers nog meer weten over hun dieren (leeftijd en voortplantingssuccessen zijn genoemd)?
• Welke indicatoren worden gebruikt om de gezondheid van een dier in te schatten?
• Overleg nu met 2-3 klasgenoten voor een diersoort naar keuze hoe je de gezondheid in kunt schatten: wat zie je bij de genoemde indicatoren? Maak hiervan een kort overzicht, inclusief ondersteunende afbeeldingen/ filmpjes. Na 15-20 minuten worden de gevonden voorbeelden klassikaal nabesproken.

Wat is er minimaal nodig om een goede gezondheid bij dieren in een dierentuin te behouden?

"Goede gezondheid"

Lees paragraaf 11.1 uit Zoo Animals, tot je het antwoord hebt gevonden op de volgende vraag: 
1. Wat is er minimaal nodig om een goede gezondheid bij dieren in een dierentuin te behouden?

Regelmatige observaties/ controles bij mensen die betrokken zijn bij de dagelijkse verzorging en voldoende kennis hebben

2. Welke gegevens moeten dierverzorgers nog meer weten over hun dieren (leeftijd en voortplantingssuccessen zijn genoemd)?

Welke gegevens moeten dierverzorgers nog meer weten over hun dieren (leeftijd en voortplantingssuccessen zijn genoemd)?

"Goede gezondheid"

Lees paragraaf 11.1 uit Zoo Animals, tot je het antwoord hebt gevonden op de volgende vraag: 
1. Wat is er minimaal nodig om een goede gezondheid bij dieren in een dierentuin te behouden?

Regelmatige observaties/ controles bij mensen die betrokken zijn bij de dagelijkse verzorging en voldoende kennis hebben

2. Welke gegevens moeten dierverzorgers nog meer weten over hun dieren (leeftijd en voortplantingssuccessen zijn genoemd)?

- De verzorgers moeten kennis hebben van de diersoort (denk aan leeftijd waarop ze geslachtsrijp worden, hoe lang ze zich kunnen voortplanten)

- Dierverzorgers moeten gedetailleerde informatie hebben over de medische geschiedenis van ieder dier, zodat afwijkingen snel gezien worden.

- Denk ook aan: gewicht, leeftijd, rangorde in de groep, heeft het dier veel/ weinig eetlust, hoe actief het dier is, enz

3. Welke indicatoren worden gebruikt om de gezondheid van een dier in te schatten?

Welke indicatoren worden gebruikt om de gezondheid van een dier in te schatten?

"Goede gezondheid"

Lees paragraaf 11.1 uit Zoo Animals, tot je het antwoord hebt gevonden op de volgende vraag: 
1. Wat is er minimaal nodig om een goede gezondheid bij dieren in een dierentuin te behouden?

2. Welke gegevens moeten dierverzorgers nog meer weten over hun dieren (leeftijd en voortplantingssuccessen zijn genoemd)?

3. Welke indicatoren worden gebruikt om de gezondheid van een dier in te schatten?

- Verminderde / geen eetlust en drinkbehoefte

- Gedrag wat geassocieerd wordt met “ziekte”

- Veranderingen in mest en urine (uitscheiding)

- Houding en gang (manier van lopen)

- Uiterlijk van huid, vacht/ veren en volledige dier

- Overgeven/ braken

- Pijnsignalen

- Kleur en uiterlijk van slijmvliezen

- Temperatuur, hartslag en ademhaling

Uitvoeren gezondheidscontrole

• EHBD: Eerste hulp bij dieren

Doelen:

-    Redden van het leven van een dier.

-    Lijden van een dier verlichten.

-    Verergering van klachten voorkomen.

-    Herstel van het dier bevorderen.

Regels waar je je aan moet houden:

• Blijf rustig!
  
• Let op gevaar voor jezelf, dier en omgeving.
  
• Voorkom onnodige afkoeling van het dier
  
• Informeer zo snel mogelijk de dierenarts en geef je bevindingen door.
  

Je bent natuurlijk geen dierenarts!

Je begint met het uitvoeren van een spoedonderzoek: SPAR.
Kijk naar de afbeelding, waar staan de letters van SPAR voor denk je?

Uitvoeren gezondheidscontrole

• Slijmvliezen: mond, oog, vagina

       controleren op: kleur, vochtigheid, scheuren of bloedingen

       CRT (capillary refill time) controleren 

• Pols

       linker of rechter dijbeenslagader (binnenkant liezen)

       controleer of beide kanten even sterk zijn, wat de hartslag is en of de hartslag gelijkmatig is.

• Ademhaling

       is de ademweg vrij?

       type  ademhaling: borst-, buik-, borst-buik-, pendelende ademhaling

       frequentie

      afwijkende bijgeluiden.

• Reflexen: pupil, ooglid, anus, terugtrek reflex

Wat is de gemiddelde ademfrequentie van een hond?

borstademhaling: alleen borstkas beweegt

buikademhaling: alleen buik beweegt

borst-buikademhaling: borst en buik bewegen tegelijkertijd omhoog/ omlaag

pendelende ademhaling: borst omhoog, buik omlaag en borst omlaag, buik omhoog -> toont gescheurd middenrif

Ademfrequentie hond: 10-30x p/m

De CRASH-behandeling is het spoedbehandelplan na SPAR. Waar staan de letters CRASH voor denk je?

Uitvoeren gezondheidscontrole

• Circulatie herstellen

      reanimatie starten zodra er gene hartslag lijkt te zijn

• Respiratie herstellen

       ademweg vrij maken: voorwerpen uit bek, tong opzij.

       beademen

• Arteriële bloedingen stoppen

      druk uitoefenen op de plek van de bloeding

       inwendige bloeding? -> dierenarts waarschuwen 

• Shock behandelen

       bleke slijmvliezen, verlengde CRT, koude lichaamseinden, wijde pupillen die in het niets staren

       intraveneus infuus nodig -> dierenarts waarschuwen

• Hersenverschijnselen behandelen

       bewusteloosheid of epilepsie

       zorgen dat ze zich niet kunnen beschadigen

Een andere manier om spoedonderzoek en spoedbehandeling uit te voeren: ABCDE-protocol. Wat onderzoek en behandel je per letter?

Uitvoeren gezondheidscontrole

Andere manier om spoedonderzoek en spoedbehandeling uit te voeren: ABCDE-protocol.

• Airway (ademhalingsstelsel): is de luchtweg vrij?
• Breathing (ademhaling): controleer de ademhaling en slijmvliezen
• Circulation (bloedsomloop): pols, CRT controleren en controleren op shock
• Disabilities (afwijkingen): hersen gerelateerde afwijkingen en reflexen controleren
• Exposure/ environment (omgeving): kijk naar buitenkant dier en lichaamstemperatuur

Uitvoeren gezondheidsonderzoek

Erg belangrijk voor een dierverzorger om goed en snel gezondheid in te kunnen schatten!

OPDRACHT

Ga  een gezondheidsonderzoek uitvoeren bij minimaal 2 diersoorten.:

- 2 verschillende diersoorten

- Vul per dier zoveel mogelijk onderdelen op het invulformulier gezondheidscontrole in (zie lesmateriaal module)

- noteer bij ieder dier jouw conclusie, deze wordt volgende week besproken!

Afsluiting/ zelfstandig werken

Je gaat nu werken aan de volgende opdrachten:

• Het opstellen van de gedragselementenlijst van de door jou gekozen diersoort in de IO (zodat je deze kan gebruiken voor jouw ethogram die je voor de IO moet doen).
• Het uitvoeren van een gezondheidsonderzoek voor 2 diersoorten

Volgende week worden beide opdrachten klassikaal besproken!