Risicosignalering

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Risicosignalering

Doel van de les:

Aan het einde van de les weet de student:

- wat risicosignalering is

- waarom je het toepast

- op welke gebieden er gezondheidsproblemen ontstaan

Waar denk je aan bij
risicosignalering?

Risicosignalering

Risicosignalering 

Is in een vroeg stadium signaleren van de mogelijke en aanwezige (gezondheids)risico`s bij een zorgvrager door de situatie voortdurend te MONITOREN, door met kennis van zaken de situatie te bekijken en door de juiste vragen te stellen aan de zorgvrager.

Wat doe je als zorgprofessional om de risicosignalering in kaart brengen

Hoe en wat ga je observeren?

Wat ga je met jouw bevindingen doen?

Uitkomst risicosignalering

Jouw observaties ga je verwerken in het verpleegplan. Je gaat de juiste interventies inzetten om te voorkomen dat een probleem optreedt (preventie) of verergert. 

Jouw rol als verpleegkundige/verzorgende

• Observeren, signaleren  en rapporteren
• Maatregelen toepassen volgens zorgleefplan en je bevindingen rapporteren
• Zorgleefplan evalueren en zo nodig aanpassen
• Gebruik maken van meetinstrumenten om te screenen

Opdracht (volgende week meenemen naar de les)

Kijk op je stageplek wat zij doen aan risicosignalering.

• Wordt er gebruik gemaakt van checklijsten/meetinstrumenten
• Zo ja: welke? (denk aan delier, ondervoeding, decubitus, enz.)
• Wanneer worden de checklijsten gebruikt? Bij opname, maandelijks, jaarlijks of op indicatie

OP WELKE GEBIEDEN SIGNALEER JE RISICO’S?​

1. Medicatiegebruik, huidletsel, vallen, incontinentie, depressie & ondervoeding/ overgewicht​
2. Ik ben mij op allerlei gebieden bewust van risico’s voor cliënten​
3. Pijn, medicatiegebruik, huidletsel, delier, incontinentie, depressie & ondervoeding/ overgewicht​

Op welke gebieden kun je een risicoanalyse uitvoeren?

• Incontinentie
• Huidletsel
• Ondervoeding
• Vallen
• Problemen met medicatiegebruik
• Depressie

Schrijf op wat je
weet over incontinentie?

soorten incontinentie

• Stressincontinentie:  onvrijwillig urineverlies bij druk in en op de buik, bijvoorbeeld wanneer iemand lacht, niest, de neus snuit of bij zwaar tillen en haastig bewegen zoals bij sporten.
• Aandrangincontinentie:  Niet op te houden hevige plasdrang. Vaak heeft de cliënt een (voortdurende) drang tot plassen met geen of een heel korte waarschuwing.
• Gemengde incontinentie: combinatie van stress- en aandrangincontinentie, waarbij één van de twee vormen meer naar voren komt.
• Functionele incontinentie: Als iemand niet in staat is zelfstandig naar het toilet te gaan door lichamelijke of praktische beperkingen. Voorbeelden zijn geestelijke/lichamelijke/visuele beperkingen, lastige kleding, lange afstand tot of obstakels bij het vinden van het toilet.
• Overloopincontinentie:  onwillekeurig verliezen van kleine hoeveelheden urine uit een volle blaas. Het treedt op door chronisch vasthouden van urine, vergroot en ongevoelig raakt. De druk in de blaas wordt zo hoog, dat er kleine hoeveelheden urine wegdruppelen.
• Totale incontinentie: voortdurend druppelen van urine uit de plasbuis, zowel overdag als 's nachts. Het treedt op wanneer de sluitspier van de blaas niet meer goed werkt.

Incontinentieletsel

Soms met blaren en helder vocht.
Vaak ter hoogte van de bilnaad (spleetvormig letsel met witte, verweekte randen).

Huidbeschadigingen zijn niet altijd te voorkomen. Het geneest vaak slecht, is pijnlijk en vraagt veel extra zorg.
Observeer goed of de wonden ontstaan zijn door incontinentie of door doorliggen (decubituswonden)

Welk letsel door incontinentie kan ontstaan

Incontinentieletsel is een ontsteking aan de oppervlakte van de huid met:

Roodheid (purperen kleur).

Oedeem / zwelling.

Vochtigheid van de huid.

onvrijwillig urineverlies bij druk in en op de buik, bijvoorbeeld wanneer iemand lacht, niest.

 Niet op te houden hevige plasdrang. Vaak heeft de cliënt een (voortdurende) drang tot plassen

combinatie van, waarbij één van de twee vormen meer naar voren komt. 

Als iemand niet in staat is zelfstandig naar het toilet te gaan door lichamelijke of praktische beperkingen. 

onwillekeurig verliezen van kleine hoeveelheden urine uit een volle blaas.

Stressincontinentie

Gemengde incontinentie

Aandrangincontinentie

Functionele incontinentie

Overloopincontinentie

wat weet je van
ondervoeding?

Oorzaken van ondervoeding

• gebrek aan eetlust: door verminderde smaak en geur, een ziekte of bij gebrek aan beweging.
  
• kauw- en slikproblemen. 
• slechtwerkende darm bijvoorbeeld door een darminfectie of darmaandoening. 
• bijwerking van medicijnen. 
• angst, eenzaamheid, verdriet, depressiviteit. 
• een eetstoornis. 
• een verhoogd energiegebruik, bijvoorbeeld bij een infectie of kanker.

Hoe kun je de voedingstoestand observeren

Let op wanneer:  

• De kleding ruimer zit (rok/broek zakt af)
  
• Het horloge ruimer om de pols zit
  
• Het avondeten dat niet is opgegeten
  
• Eten dat onaangeroerd in de prullenbak ligt
  
• De cliënt klaagt over pijn in de mond
  
• De cliënt klaagt over gebrek aan eetlust.
  

Welke hulpmiddelen kun je gebruiken om voedstoestand vast te stellen?

• >65 jaar: de SNAQ65+
  
• BMI
• Wegen.
  

Welke mensen vallen onder de risicogroep

COPD	decubitus
hartfalen	>80 jaar
depressie	eenzaamheid
dementie	slecht zittend gebit
mensen met darmproblemen	herstellen van een fractuur
mensen met kanker	mensen die geopereerd moeten worden
	mensen met veel medicatie

Welke voedingsstoffen bied je aan bij zorgvragers met ondervoeding

• Meer eiwitten: vlees, kip, vleesvervangers, vis, ei, melk(producten), sojaproducten, peulvruchten en noten
• Extra vetten: Noten, avocado en vette vis, roomboter
• Eet voldoende vezels: groente en fruit en in volkorenproducten, zoals in volkorenbrood, volkorenpasta en zilvervliesrijst.  

Is alles duidelijk?

Ja

Nee

Huidletsels 

huidletsel/decubitus, vochtletsel en smetten

Huidletsel/decubitus:

Decubitus is een gelokaliseerde beschadiging van de huid en/of het onderliggend weefsel, meestal ter hoogte van een botuitsteeksel, als gevolg van druk of druk in samenhang met schuifkracht

Vochtletsel:

Vochtletsel ontstaat door langdurig huidcontact van urine, ontlasting, transpiratie of wondvocht. Hierdoor gaan oppervlakkige huidlagen stuk. Belangrijkste onderscheid met decubitus is dat decubitus alleen door druk en schuifkrachten ontstaan en vochtletsel alleen door vocht.

huidletsel/decubitus, vochtletsel en smetten

Smetten:

Smetten is elke huidirritatie of huiddefect dat zich voordoet in de huidplooien (liezen, borsten, buikplooi, oksel, bilnaad) In het algemeen wordt aangenomen dat smetten ontstaat door huid op huid contact).

Zoek een afbeelding van decubitus, vochtletsel en smetten

Op de afbeeldingen hiernaast zie je de plekken waar vaak decubitus kan ontstaan

Wat moet je absoluut NIET doen bj huidletsels/decubitus?

schuiven

inpakken van hielen met vette watten en zwachtels

ijzen en föhnen

windring gebruiken

synthetische schapenvacht gebruiken

preventief folie of hydrocolloïd verband gebruiken

blaren open prikken.

Welke preventieve interventies tref je?

•  informeren, instrueren en motiveren zorgvrager (en mantelzorg) over preventieve maatregelen
  
• invullen risicoscorelijst
  
• tijdig inzetten antidecubitus- hulpmiddelen
  

Huidverzorging:

• goede hygiëne/wasbeurt met een neutrale niet ontvettende zeep
  
• bescherm de huid bij incontinentie met een vocht inbrengende crème
  
• huidbeschadiging voorkomen; zorg voor een droge gladde onderlaag en draag geen sieraden tijdens verzorging
  
• inspecteer/palpeer de huid dagelijks op risicoplaatsen.
  

Welke preventieve interventies tref je?

Houding en mobiliteit:

• let op een goede en foute houding
  
• consequente wisselligging en/of houdingsveranderingen minimaal á 3 uur
  
• in de stoel ieder half uur van houding wisselen of ‘liften’
  
• indien mogelijk mobiliseren
  
• hielen vrij leggen

Welke preventieve interventies tref je?

Voeding en vocht:

zorg dragen voor een volwaardige voeding

stimuleren tot voldoende vochtopname (1 ½ - 2 liter per dag)

eventueel aanleggen van een vocht en/of voedingslijst om inzicht te verkrijgen in de inname

bij verslechtering toestand; overleg met de ( huis)arts.

Decubitus kan ontstaan ten hoogte van een botuitsteeksel tgv druk

1. Ja
2. Nee

Vallen

• Valongelukken worden meestal veroorzaakt door een combinatie van persoons- en omgevingsgebonden factoren.
  

Signaleren

Valongelukken worden meestal veroorzaakt door een combinatie van persoons- en omgevingsgebonden factoren.

Persoonsgebonden factoren:

• afname in spierkracht

• mobiliteitsstoornissen

• verminderde zintuiglijke vermogens (zicht, gehoor)

• slechte conditie van de bloedsomloop

• lage bloeddruk

• verminderde reactiesnelheid

• verminderd evenwicht

• urine-incontinentie

• ziekte van Parkinson

• depressie

• fysieke beperkingen

• cognitieve stoornissen.

Omgevingsgebonden factoren

• medicijngebruik/polyfarmacie

• psychofarmacagebruik

• slecht zittende schoenen

• losse snoeren op de vloer

• losse kleedjes en voorwerpen

• onvoldoende verlichting

• hoge drempels

• eerder gevallen

• slecht functionerende hulpmiddelen (boodschappentas zonder wielen, slechte huishoudtrap, slecht onderhouden rollator)

• alcoholgebruik.

Wat versta jij onder
persoonsgebonden factoren
m.b.t. vallen

Vallen: persoonsgebonden factoren

• Vermindert reactievermogen, evenwicht of spierkracht
• Vermindert zicht of gehoor,
• ziektes; zoals ziekte van Parkinson, CVA, artrose
• problemen met lopen
• cognitieve of psychische achteruitgang,
• geneesmiddelen gebruik (slaap en kalmeringsmiddelen),
• Alcoholgebruik

Waar denk je aan bij
omgevingsfactoren m.b.t. vallen

Vallen: omgevingsfactoren

• Omgeving: onvoldoende verlichting, hoge drempels, losse kleedjes en voorwerpen
• Hulpmiddelen: slecht onderhouden rollator, schoenen met gladde zolen, op sokken lopen, ongelijke bestrating buiten enz. 

Wat kun je doen?

• Verbeteren van zicht en gehoor,
• Aanpassingen in geneesmiddelengebruik; wees alert op (bij)werkingen als duizeligheid, vermoeidheid, slapte
• Veiligheid in de woonomgeving,
• Lichaamsbeweging,

problemen met medicatiegebruik

• Gebruikt de zorgvrager de medicatie volgens voorschrift? Denk aan de juiste tijden en de toedieningswijze
• Vergeet de zorgvrager de medicatie in te nemen?
• Zijn er bijwerkingen van de medicatie?

Wat valt je op bij het delen en of innemen van medicatie op je stage?

Problemen met medicatiegebruik

Wat kun jij doen:

• Zorgvuldig medicatie delen; wordt niet afgeleid.
• Weet waarvoor de medicatie wordt toegediend (waarom krijgt  de zorgvrager deze medicatie)
• Op de hoogte zijn van de bijwerkingen. 
• Wees alert op huiduitslag, braken, diarree, obstipatie, duizeligheid enz....

Wat is een depressie?

Depressie is een stemmingsstoornis. 

Een depressie houdt in dat men somber is, nergens meer plezier aan kan beleven en weinig energie heeft om dingen te doen.

Wat kun je zien bij een zorgvrager?

• gebrek aan interesse
• lusteloosheid
•  verwaarlozing van zichzelf, maar ook van de omgeving
• verstoorde eetlust
• snel prikkelbaar

Depressie

vier dingen die belangrijk zijn om te doen bij een depressie:

• Structuur geven aan de dag
• Actief zijn (elke dag bewegen) 
• Contact houden met andere mensen
• Gezond eten

Zijn de doelen behaald?

Aan het einde van de les weet de student:

- wat risicosignalering is

- waarom je het toepast

- op welke gebieden er gezondheidsproblemen ontstaan

Opdracht (volgende week meenemen naar de les)

Kijk op je stageplek wat zij doen aan risicosignalering.

• Wordt er gebruik gemaakt van checklijsten/meetinstrumenten
• Zo ja: welke? (denk aan delier, ondervoeding, decubitus, enz.)
• Wanneer worden de checklijsten gebruikt? Bij opname, maandelijks, jaarlijks of op indicatie

Risicosignalering

Vragen?