6.1 - Steden - De groei van steden

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

6. De groei van steden

6.2 Utrecht in de Late Middeleeuwen

Deze les: oorzaken!

Hoe groeiden steden in de Middeleeuwen

plus: 

Opkomst van de Hanze

Ontginningen

• In de 10e en 11de eeuw bevolkingsgroei --> meer voedsel nodig
• Ontginningen zorgen voor meer landbouwgrond
• Landbouwvernieuwingen

Drieslagstelsel

3. Introductie ijzeren ploeg en het paard

Ijzeren ploeg met halsjuk!

Handel

• De overschotten van de landbouw brachten boeren naar de stad waar de markten waren. 
• De boeren kregen geld voor hun oogst. 
• Met dat geld konden ze weer de producten van nijverheid kopen, zoals een ploeg of een kar.  

Nijverheid

• Aantal ambachtslieden in de stad neemt toe
  
• Bakkers, slagers, aardewerknijverheid, leernijverheid, dakpannenbakkers

Gilden

• Gilde: vereniging van mensen met hetzelfde beroep
  
• Gilden controleerden de kwaliteit en schakelden concurrentie uit --> maximumprijzen
• Leden van het gilde zorgden voor elkaar bij ziekte of overlijden

Van leerling 

tot meester

• Je mag alleen een eigen bedrijf hebben, als je lid van een gilde bent.
  

• Hiervoor moet je eerst meester worden:

1. Je begon al erg jong als leerling;
2. Daarna werd je gezel;
3. En pas als je meesterproef had gedaan kon je meester worden. Je was dan vaak al ver boven de 30 jaar!

Middeleeuwse ambachtslieden aan het werk.

Standenmaatschappij

• Geestelijkheid, adel en boeren/ambachtslieden
• Je kon soms opklimmen van horige naar vrije boer. 
• Een boer die in de stad ging wonen kon vrij worden.

Eerst

...toen

...toen

...toen

...toen

Toename bevolking

Ontginnen van landbouwgrond

IJzeren ploeg, paard en drieslagstelsel

overschotten worden verhandeld

Ontstaan van gilden

De Hanze

• De meeste steden hadden een plein, waarop markten werden gehouden.
• De belangrijkste markt was de jaarmarkt, die een paar weken duurde.
• Veel handelaren reisden van jaarmarkt naar jaarmarkt.

• Een groep steden in Europa werkte samen om meer handel te krijgen. 
• Ze noemden hun vereniging de Hanze.

Dit is een plattegrond van Deventer, een van de Hanze-steden.

Kaart waarop alle Hanze-steden te zien zijn. De steden van de Hanze lagen vooral in Duitsland. Hier in Nederland waren onder andere de IJsselsteden Kampen en Deventer lid van de Hanze. 

Handelaren van Hanzesteden hadden allerlei voordeeltjes als ze handelden in elkaars steden. Ze betaalden bijvoorbeeld minder tol en belasting. 

Video

Canonclips: De Hanze

Een zilversmid is een ambachtsman

1. Waar
2. Niet waar

Een marktkoopman is een ambachtsman

1. Waar
2. Niet waar

Een timmerman is een ambachtsman

1. Waar
2. Niet waar

Een boer is een ambachtsman

1. Waar
2. Niet waar

Als je goed genoeg was, moest je de ???? afleggen. Dat was een soort examen. Als je slaagde, mocht je lid worden van het gilde.

Welk woord moet er op de vraagtekens staan?

1. gilde
2. meester
3. meesterproef
4. leerling

Als een gildelid ziek is, zorgen de andere leden voor hem en zijn gezin.

1. Waar
2. Niet waar

Het gilde controleert de kwaliteit en de prijs van de producten die de gildeleden maken.

1. Waar
2. Niet waar

Rond het jaar 1000 groeiden de oogsten snel. Welke oorzaak had dat?

1. De boeren hadden geleerd het land te bemesten.
2. De boeren lieten hun kinderen meehelpen op het land.
3. Er kwamen steeds meer boeren, omdat de mensen in steden ook moesten eten
4. De boeren gebruikten betere werktuigen.

welk gevolg heeft drie slagstelsel

Begrippen uit deze les

• drieslagstelsel
• halsjuk
• jaarmarkten
• Hanze
• ambachten
• meester
• gezel
• meesterproef
• gilde