8.1 Industrialisatie en modern imperialisme

• geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Engeland 1700

Engeland 1800

                                    

                     Veranderingen in de landbouw 

AGRARISCHE REVOLUTIE (Engeland 18e eeuw)

- grote aaneengesloten landbouwgebieden (enclosures)

- nieuwe technieken (wisselbouw, nieuwe producten)

- nieuwe werktuigen (mechanisatie)

gevolg: grotere landbouwopbrengsten

grootgrondbezitters profiteren

kleine boeren/pachtboeren krijgen het moeilijk

Enclosures

Gemeenschappelijke gronden zijn opgekocht door de grootgrondbezitters en zij gaan hun gebied omheinen. 

Wisselbouw of vruchtwisseling

Wetenschappelijke

kennis werd ook

toegepast in de

landbouw

Nieuwe werktuigen: zaaimachine van Jetro Tull

Demografische Revolutie

• Gevolg van de grotere landbouwopbrengsten: de bevolking groeit.
  
• 1750-1850  Engeland: van 6 naar 18 miljoen inwoners.                                                 
• Meer kleding nodig => gunstig voor de textielindustrie. 

Huisnijverheid

• Door de bevolkingsgroei was er meer kleding nodig. Een kans voor de kleine  boeren om zo hun inkomsten aan te vullen. De werkzaamheden bestonden hoofdzakelijk uit weven en spinnen.  
• Het thuis produceren van goederen noem je huisnijverheid.  Deze nam in de 18e eeuw sterk toe
• De industriële revolutie maakte een einde aan deze groei

Zet de zinnen over de agrarische revolutie in de juiste chronologische volgorde: 

Bevolking groeide

Landbouwopbrengsten stegen

Grootgrondbezitters kochten gronden op

De nieuwe grote velden werden op efficiënte manier bebouwd

Wevers en spinners

• Er waren van oudsher meer spinners nodig dan wevers        
• Door de uitvinding van de schietspoel, ging het weven nog sneller. Dit zette nog meer druk achter vernieuwingen binnen het spinproces                                                                                                
• Na zo'n 30 jaar volgde succes: de spinning jenny.                   
• Zowel de schietspoel als de spinning jenny konden binnen de huisnijverheid worden toegepast.                                            

Schietspoel

1733

• Om sneller kleding te maken, moet je sneller kunnen weven.
• De Engelsman John Kay vond de schietspoel uit. Hiermee kun je veel sneller weven dan met de hand.
• De schietspoel was nog geen échte machine: het bedienen ging met de hand.

Spinning Jenny

1764

• Als je sneller kunt weven, heb je ook meer draad nodig.
• Met de Spinning Jenny van James Hargreaves kon je 8 en later 16 draden tegelijk spinnen
• Schietspoel en spinning Jenny: voorbeeld van krtisch kijken naar verbeteringen
  

Schietspoel

Spinning Jenny

Van spierkracht naar waterkracht

• De Spinning Jenny was een echte verbetering  maar toch ging de productie van stoffen nog steeds erg langzaam. Er werden steeds meer uitvindingen gedaan om de productie van textiel te vergroten.
  
• Zo vond Richard Arkwright een weefgetouw uit dat je kon koppelen aan een waterrad: het waterframe (1767).
• Het waterframe was groot èn omdat het stromend water nodig had, werd het geplaatst in gebouwen die daarvoor geschikt waren >  de eerste fabrieken. 
  

 

Waterkracht

Voor de waterframe was natuurlijk water nodig. Dit kon dus niet meer in de huisnijverheid.

Ondernemers bouwden grote gebouwen nabij water waarin ze deze machines zetten et voilá, het ontstaan van fabrieken

Van waterkracht naar stoomkracht

• Om het Waterframe (waterrad) te laten draaien heb je stromend water nodig, anders draait het rad tenslotte niet. Vooral in de zomer is er niet altijd voldoende stromend water beschikbaar. 
• Zodoende werkten uitvinders aan een andere oplossing. Deze oplossing  was stoomkracht.  Door de verbetering die James Watt in 1776 aan de stoommachine toevoegde kon stoomkracht voortaan worden ingezet bij het spinnen en later ook bij het weven. 

Van waterkracht naar stoomkracht

• Als snel werden er steeds meer fabrieken met stoommachines gebouwd. 
• De kennis van de stoommachine ook op vervoer toegepast: stoomboten, treinen. er vond dus een enorme versnelling plaats binnen het transport van grondstoffen én eindproducten
• De fabrieken konden nu overal worden gebouwd. Dus niet meer perse aan een rivier of aan de zee of dicht bij de benodigde grondstof.  
• Fabrieken werden steeds vaker in gebieden gebouwd waar genoeg arbeiders voor handen waren. 
• Werkeloze landarbeiders trokken naar de fabrieken toe en werden fabrieksarbeiders.  
• En de steden begonnen te groeien en te groeien...

Ontwikkeling van uitvindingen die de industriële revolutie bevorderden

Waterframe van Hargreaves, vanuit buiten de fabriek dreef een waterwiel deze machines aan.

8.1.2

Europese fabrikanten wilden hun dure machines het liefst 15 uur per dag en zes dagen in de week laten draaien

Agrarische revolutie

Demografische revolutie

Industriële revolutie

Transportrevolutie

In de 19e eeuw vond een transportrevolutie plaats. Door de industrialisatie ontstonden stoomtreinen en stoomschepen. Op de hele wereld werden spoorlijnen aangelegd en kanalen gegraven. Hierdoor ging het vervoer van mensen en goederen gemakkelijker en sneller. De eerste spoorlijn werd in 1830 geopend in Engeland.

Eli Whitney en de cottongin

Verband uitvinding cotton gin - slavernij - industriële revolutie?

Van 1870  - 1920 

Modern Imperialisme

Industrieel kapitalisme

- Industrieel kapitalisme : Het verschijnsel waarbij ondernemers streven naar het maken van zoveel mogelijk winst door het fabrieksmatig produceren van goederen. 

Afrika

• Ontdekkingsreizen

• "Scramble for Africa"

• Conferentie van Berlijn
  

Motieven Modern Imperialisme...

Motieven modern imperialisme

Oftewel:

•Economisch:

-Grondstoffen

-Afzetmarkt

•Politiek:

-Machtsvertoon
•Cultureel

-Europese superioriteit

Slaven in Congo die te weinig rubber produceerden.

Welk motief staat hier centraal?

De Conferentie van Berlijn

conferentie van Berlijn 1884-1885

Samengevat:  

Modern Imperialisme

1. Industrialisatie- Industrieën hadden grondstoffen en afzetgebieden nodig
2. Technologie -  Door moderne verbeteringen werd modern landen koloniseren makkelijker.
   
3. Nationalisme - als grootmacht had men koloniën nodig (prestige)
4. Superioriteits denken - The White mans burden. 

Tijdens de Franse tijd waren de Nederlandse koloniën in handen van Engeland gevallen. Zuid-Afrika bleef van Engeland, maar Nederlands-Indië werd teruggegeven.

Probleem was dat de kolonie in de periode 1815-1830 zwaar verliesgevend was.

Het door Johannes van den Bosch bedachte cultuurstelsel moest hier verandering in brengen.

Het stelsel leverde veel geld op, maar werd later onderwerp van kritiek.

“Johannes van den Bosch veronderstelde dat het cultuurstelsel uiteindelijk ook gunstig zou zijn voor de welvaart van de Javaanse bevolking. De boeren kregen namelijk voor de geleverde producten een vergoeding (het ‘plantloon’), terwijl ze bij een eventuele misoogst niets aan het gouvernement hoefden te betalen.”

Voordeel voor Nederland

• N-I moest winst opleveren.
• Door het cultuurstelsel moesten de inheemse mensen gedwongen cultuurgewassen verbouwen. 
• De winst was voor de Nederlandse staat. 
• Door het cultuurstelsel werd er minder rijst verbouwd en ontstond er een hongersnood. 

Het cultuurstelsel

Spotprent Cultuurstelsel!

Cultuurstelsel

Pas in 1860 kwam het cultuurstelsel in Nederland onder de aandacht door het boek Max Havelaar.                             

Het cultuurstelsel werd  in 1870             afgeschaft.                                                       

www.vpro.nl

1870 afschaffen cultuurstelsel

Liberalen willen persoonlijke vrijheid: het cultuurstelsel lijkt op slavernij en dwangarbeid.

Na 1870 kregen ondernemers het voor het zeggen. Het was ook de periode dat Nederland zijn macht over de gehele archipel vestigde.

Java

Molukken

Wingewesten....

Voor 1870

🏵

🌴

🌴

🌴

🕳

🌴

🕳

🛢

🛢

🛢

Koffie

☕️

⚽️

🌴

🍚

🍚

🍚

🍚

🖇

🖇

🚬

🌴

🚬

Goud

🏵

🌴

🛢

🌴

🌴

☕️

🛢

🌴

🍭

🏵

🏵

☕️

Palmolie

🌴

Tabak

🚬

Aardolie

🛢

Suikerriet

🍭

Kolen

🕳

Rubber

⚽️

Rijst

🍚

Tin

🖇

Thee

🍵

🍵

🍵

Na 1870