17 & 18 Mei 2021 A4 klimaatvraagstukken

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Een oude bewoner.

Vandaag/ deze week

Presentaties

IJstijden

Reconstructie verleden

Gevolgen klimaatverandering

Leerdoelen verdeling

1 Ik kan het verschil tussen weer en klimaat uitleggen ($1.1)  Sarah
2. ik kan de samenstelling van de atmosfeer en de opbouw van de aarde beschrijven. ($1.1) Floor
3. Ik kan verklaren waarom er variaties zijn in de stralingsbalans. ($1.1) Lisan
4  Ik kan verklaren waarom er variaties zijn op het globale windsysteem ($1.2) Marlijne
5. ik kan vertellen wat de invloed van de zeestromen op het klimaat zijn. ($1.3) Ayla
6. Ik kan uitleggen wat el niño en la Niña zijn. ($1.3) Sophie

7. Ik kan verklaren waarom er klimaatveranderingen optreden ($1.4) (Huub)

8. Ik kan het verband leggen tussen de platentektoniek en de woestijnaarde uit het Perm. ($2.1) Marlies
9. Ik kan uitleggen waarom Nederland de aardgasvoorraden en het zout te danken heeft aan de woestijnaarde. ($2.1) Devi
10. Ik kan uitleggen waarom er tijdens het krijt sprake was van een broeikasaarde. ($2.2) Anika
11. Ik kan verklaren waarom er een abrupt einde kwam aan broeikasaarde. ($2.2) Daan
12. Ik kan de sturende mechanismen benoemen achter de ijstijden in het Pleistoceen. ($2.3) Jill
13. Ik kan uitleggen hoe klimaatveranderingen in het verleden worden gereconstrueerd. ($2.3) Robin

Leerdoelen verdeling

14. Ik kan vertellen welke invloed de natuurlijk factoren op klimaatveranderingen hebben. ($3.1) Enrui
15. Ik kan vertellen welke invloed de mens heeft op klimaatveranderingen. ($3.1) Nynke
16. Ik kan benoemen welke onzekerheden er zijn over de oorzaken en de gevolgen van het versterkte broeikas effect. ($3.2) Jilles
17. Ik kan uitleggen wat de gevolgen zijn van het versterkte broeikaseffect ($3.2) Emiel
18. Ik kan aangeven wat de positieve en negatieve effecten zijn van de klimaatverandering ($3.2) Marit

19 Ik kan uitleggen welke gevolgen de klimaatveranderingen hebben voor laaggelegen gebieden zoals Nederland en Bangladesh ($3.3) Willem

20. Ik kan vertellen welk klimaatbeleid er op verschillende schaalniveaus  wordt geformuleerd en uitgevoerd ($4.1) Max &J
21. Ik kan uitleggen op welk schaalniveau de maatregelen om de schadelijke uitstoot van broeikasgassen terug te dringen het meest effectief zijn ($4.1) Mila
22. Ik kan benoemen welke alternatieve energiebronnen er zijn en hoe deze worden toegepast ($4.2) Bo
23.Ik kan vertellen welke landen maken gebruik van specifieke duurzame energiebronnen. ($4.2) Wouter
24. Ik kan uitleggen wat het effect is van het Nederlandse klimaatbeleid in de praktijk ($4.3) Lydia
25.Ik kan aangeven wat je zelf kunt doen om de gevolgen van de klimaatverandering te beperken.($4.3) Nora

terugkoppelingsmechanisme

Beïnvloeding van het gedrag van een systeem door verandering van eigenschappen van het systeem zelf. Sommige gevolgen versterken de situatie (positieve terugkoppeling), andere gevolgen werken de verandering tegen (negatieve terugkoppeling).

Albedo

verstoring van het Atlantische circulatiesysteem

Situatie waarbij de hoeveelheid koud en zout water dat bij Groenland afzinkt verandert, waardoor de circulatie van de diepzeestroming wordt verstoord.

conditionele factor

De randvoorwaarde waaraan moet worden voldaan voordat een bepaalde gebeurtenis kan plaatsvinden.

sturend mechanisme

Factor die bijdraagt aan een gebeurtenis, maar die niet de randvoorwaarde ervoor is.

Broeikasaarde, dus...

Klimaatfactoren

Einde broeikasaarde

Het is onomstreden dat er in die tijd een catastrofale klimaatverandering plaatsvond:

Meteorietinslag bij Mexico

En..

Vulkaanuitbarstingen India

Stofwolken blokkeerde zonlicht= > temperatuur daling.

ijstijd = glaciaal

Geologische periode waarin het koud is op aarde en een deel is bedekt met landijs. Heet ook glaciaal.

Interglaciaal = Warmere periode tussen twee ijstijden in.

Nu interglaciaal.

Voorwaarden ijstijd

1. De Milankovic variabelen Scheefstelling, Excentriciteit & Precessie => variatie in instraling op de aarde. Variabelen moeten gunstig staan = groot verschil seizoenen & koele zomer.

2. Een van de voorwaarden voor een ijstijd is dat er land, het liefst veel land, in de omgeving van de polen ligt.

3. Het klimaat wordt ook bepaald door winden, neerslag, verdamping, vulkanisme, albedo en zeestromen.

???

echt

Excentriciteit, cyclus 100-400.000 jaar.

Scheefstelling, cyclus 41.000 jaar

Precessie, cyclus 19-23.000 jaar

Glaciale wip

Hoe weten we het?

Paleoklimaten = klimaat dat in het verleden op aarde voor kwam.

Boringen in oceaanbodems & ijskappen

Isotopen = atomen met dezelfde chemische eigenschappen maar verschillende atoomgewichten.

 180 twee neutronen meer, zwaarder en zal minder snel verdampen. O16 wordt dus eerder onttrokken aan zeewater.

Verhouding o16 en 018 is in organismen hetzelfde als in zeewater, dus wordt dus opgeslagen in kalklagen of ijslagen

Warme periode

O16 terug in oceaan als regenwater --> herstel evenwicht.

Koude periode

O16 terug als sneeuw op land, dus minder 016 in oceaan, dus meer 018.

Hogere concentratie 018 = koudere tijd.

C-14 methode =>

Verval gehalte radioactieve koolstof isotoop

Meten percentage en ouderdom bepalen

met ijkschaal.

Organisch materiaal.

Andere bronnen

Geomorfologie= beschrijven en verklaren van de vormen van het landschap (rivierdalen, kusten, berghellingen, zwerfstenen)

Bodemonderzoek=> fysische & chemische samenstelling bodems ontstaan door atmosferische omstandigheden.

Historische bronnen (geschreven)

Hoe ouder, hoe minder betrouwbaar (alle bronnen).

Andere bronnen

Pollen analyse = polynologie => verschil in aantal betekent ander klimaat. Echter verstoring door wind & sedimentatie.

Dendrochronologie = onderzoeken van jaarringen. Dikte zegt iets over klimaat, maar vooral over de neerslag.

Hoe ouder, hoe minder betrouwbaar (alle bronnen).

Klimaat verandering nu

Zorg = de snelheid.

Natuurlijke variabelen

Externe = vulkaan uitbarstingen, zonne activiteit, (de mens)

Interne = zeestromen (el niño)

Broeikasgassen (o,5%) = CH4, CO2, NO2 & H20

Versterkt broeikaseffect = mens

- bevolkingsgroei --> Toenamen CH4 en CO2

- ecnomische groei --> CO2 toename

- verstening --> Minder verdamping, warmtecapaciteit van steen is hoger, albedo wordt minder.

Toekomst in 2100 --> 1 tot 4 graden stijging.

Gevolgen

Veranderingen in temperatuur en neerslag:

Noordpool hoogste temperatuur stijging (positieve terugkoppelingsmechanisme albedo)

(Geringe temperatuurstijging <-- negatieve terugkoppelingsmechanisme)

Poolgebieden & zone rond evenaar meeste toename neerslag

Gevolgen (soms positief!)

Opschuiven zones (klimaat & vegetatie)

Overstroming: door hogere zeespiegel en toename neerslagvariabiliteit (= verschillen in neerslag hoeveelheid door de tijd heen (temporeel) of binnen gebied (ruimtelijk).

Zeespiegelstijging => met name uitzetten H20

Verzilt door zeespiegelstijging

Verdroging --> verwoestijning

IPCC

Intergovernmental Panel on Climate Change:

doet zelf geen onderzoek maar bundelt kennis over : waterbalans, biodiversiteit, landbouw, visserij, industrie en gezondheid gerelateerd aan klimaatveranderingen.

NL & Bangladesh

NL :Temperatuur stijging, meer neerslag en zeespiegelstijging => verzilting landbouwgronden, drinkwatervoorziening in gevaar, landbouw meer droogte en meer neerslagintensiteit.

Bangladesh : "NL" & tropische stormen, meer overstromingen.

Verschil B. & NL : finan. middelen en doeltreffend waterbeleid

"Kernlanden veroorzakers, perifere landen slachtoffers"