Schuld & Boete: Indonesië onafhankelijk

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Geschiedenis klas 5 

Schuld & Boete; 

Nederlandse militairen in Indonesië

Voorbereiding:

nvt

In de les: 

- binnen = beginnen: - Japanse bezetting, onafhankelijkheid & Bersiap. 

- Bespreken opdrachten. 

- afsluiting

Huiswerk volgende les: 

Binnen = Beginnen: 

Maken opdr. 23 & 24 (blz. 168 WB)

De schuldvraag in de geschiedenis

1. Zijn er schuldigen aan te wijzen?

2. Hoe kijken de betrokkenen zelf naar de schuldvraag?

3. Doet de schuldvraag recht aan wat er daadwerkelijk gebeurd is?

4. Welke belangen spelen er mee bij het aanwijzen van schuldigen? 

5. Hoe moeten schuldigen bestraft worden? (op welke basis)

6. Wat zeggen historici over deze schuldvraag? 

Japanse bezetting (42- 45)

- maart 1942

- (Indische) Nederlanders in interneringskampen

- Anti-koloniale & anti-Nederlandse propaganda (KA 37)

De door Japan bezette gebieden tijdens WOII

Houding van Soekarno mbt Japan

• Soekarno zegt steun toe:
• Hij hoopt hiermee onafhankelijkheid te krijgen
• Japan wil de grondstoffen (olie, voedsel) en
• traint Indonesische jeugd (Pemoeda's) ter voorbereiding op hun gevechten tegen de kolonisator 

Ondernemers in Indië (2)

• Steeds meer Europese ondernemers vertrekken vanaf  1870 naar Indië

• Niet langer alleen ondernemers op Java en Sumatra maar ook in de buiitengewesten
• Nederland neemt het bestuur grotendeels over. 

Steeds meer Europese landen willen koloniën te 'bezitten' = Modern Imperialisme (KA 33

Nederland verscherpt zijn greep op Indië (> Nederlands-Indië) en Suriname

Vanaf 1870 > Nederland breidt zijn macht uit

• Er ontstaat grote vraag naar grondstoffen uit Nederlands-Indië (olie, tin, rubber)

• De bouw van het Suez-kanaal zorgt voor goede èn veel kortere route naar Nederlands-Indië. Impuls voor bedrijven! 

• Het modern-imperialisme (KA 33): uitbreiding van het aantal kolonies door Europese landen. 

Nationalisme (KA 36 & 43) in Nederlands-Indië

- Nederlands Imperialisme (KA 33)

- Ethische politiek

- Soekarno en Hatta

- PNI (Partai Nasional Indonesia)

- Non Cooperatie

- Streven naar onafhankelijk Indonesië

Soekarno

• 1901-1970
• Bouwkundig ingenieur
• PNI (Indonesische Nationalisten)
• jaren 30: gevangenis/verbanning
• jaren 40: samenwerking Japan
• 1945: onafhankelijkheid uitgeroepen/ president Soekarno
• vanaf 1958 langzaam dictatuur
• 1966: afgezet en huisarrest

Non-Cooperatie

Soekarno: 

• Geinspireerd door Ghandi riep Soekarno op tot non-cooperatie in Nederlands-Indie.
• Nederlandse autoriteiten hadden er snel genoeg van en werd opgepakt. 
• Doordat Soekarno geen geweld gebruikte vonden veel Nederlanders zijn straf onrechtvaardig. Daardoor kwam Soekarno al snel vrij. 
• Een jaar later werd Soekarno weer opgepakt en verbannen naar Flores. 
• Hierna leek de rust weergekeerd. De gouveneur-generaal zag daarom geen reden om met de nationalisten te praten over meer autonomie of onafhankelijkheid. 

Reactie Nederland

• Indonesische partijen worden verboden

• Indonesische leiders worden gevangen gezet: Soekarno en Hatta 

• Alleen gematigde groepen werden toegestaan

Soekarno

Bekijk deeze documentaire:

https://www.vpro.nl/speel~VPWON_1154373~soekarno-s-kinderen~.html

Onafhankelijkheid

- augustus 1945

- Overgave Japan na atoombommen Hiroshima & Nagasaki (KA 40 & 43) 

- Soekarno roept onafhankelijkheid uit (KA 44, 47) 

Bersiap-periode (sep. 1945- mrt. 1946) 

- Republik Indonesia had nog niet alle gebieden onder controle. 

- Japanse troepen nog aanwezig, geen NL troepen

- Anarchie en chaos! Indische Nederlanders en Indo-Europeanen vermoord, maar ook Chinezen en Japanners

- Bersiap = "wees paraat"

- Pemuda's = jongemannen

- 35000 mensen vermoord

- Genocide? (KA 41)

Historici over de Bersiap- periode, genocide? 

- William Frederick (1941) - Twijfel  

- Robert Cribb (1957) - Ja

41: Racisme en discriminatie die leidden tot genocide, in het bijzonder op de joden

Genocide: het opzettelijk uitroeien van een bepaalde groep / volkerenmoord

Is genocide (volkenmoord) ook van toepassing op de Bersiap-periode?

Genocide

Systematisch uitroeien van een bevolkingsgroep

4 fases:

1. Discriminatie
2. Isolatie
3. Deportatie
4. Eliminatie

Stappen van Genocide

1. Classificatie
2. Symbolisatie
3. Dehumanisatie
4. Organisatie
5. Polarisatie
6. Voorbereiding
7. Vernietiging
8. Ontkenning

Geschiedenis klas 5 

Schuld & Boete; 

Nederlandse militairen in Indonesië

Voorbereiding:

nvt

In de les: 

- binnen = beginnen: 

- Terugkeer NL, Politionele acties & Extreem Geweld. 

- Zelfstandig werken

- afsluiting

Huiswerk volgende les: 

Binnen = Beginnen: 

Maken opdr. 26, 27 & 28  (blz. 168 WB)

De schuldvraag: Bersiap-periode

1. Zijn er schuldigen aan te wijzen?

2. Hoe kijken de betrokkenen zelf naar de schuldvraag?

3. Doet de schuldvraag recht aan wat er daadwerkelijk gebeurd is?

4. Welke belangen spelen er mee bij het aanwijzen van schuldigen? 

       - Belang Nederland

       - Belang Indonesië

       - Overige belangen

5. Hoe moeten schuldigen bestraft worden? (op welke basis)

6. Wat zeggen historici over deze schuldvraag? 

Terugkeer van Nederland in Indië (KA 33)

- februari 1946: Terugkeer Nederlandse militairen in Nederland. 

- 160.000 militairen

- Herstel koloniale gezag of bevrijding van "het volk"? 

- Operatie "Product" (1947) en Operatie "Kraai" (1948)

Guerrilla-oorlog & "Politionele acties" (KA 44, 46)

- Guerilla = "oorlogje"

- Nederlanders brengers van recht en veiligheid?

- Angst en onzekerheid bij NL militairen

- Extreem gewelddadige verhoormethodes

Extreem Geweld (KA 46)

Raymond Westerling (1919- 1987)

Kenmerkende aspecten

KA45: De dekolonisatie maakte een eind aan de westerse hegemonie in de wereld

Kolonies willen onafhankelijk worden. WOII heeft machtsposities van EU verslechterd, waardoor dekolonisatie gebeurde. Kolonies steun van sommige EU landen. Communisme probeert in Azië door te dringen. Later ook in Afrika dekolonisatie. Gevolg: eind aan westerse hegemonie , maar EU houdt wel invloed op derde wereld landen .

Tijd van televisie en computer 1950 - heden

Dekolonisatie

Omschrijving dekolonisatie: 'het onafhankelijk worden van kolonies.'

   

Na de Tweede Wereldoorlog kunnen veel Europese landen hun kolonies in Afrika en Azië niet meer in bezit houden. De kolonies in Afrika en Azië worden in deze periode (vooral in de jaren '50 en '60) zelfstandige landen / onafhankelijke landen.

Koloniale gebieden voor WOI

Dekolonisatie Afrika

Dekolonisatie

• Soekarno: onmiddellijke dekolonisatie
• Nederland: geleidelijk   (Nederlands-Indische Unie)
• Politionele acties
• grote verontwaardiging bij andere landen

Oorzaken dekolonisatie

Dekolonisatie: beëindiging van het koloniale gezag van Europese mogendheden over buiten-Europese gebieden. 

• Aziatisch nationalisme; Japan


• Onvrede bij inheemse bevolking; Gandhi, Soekarno
• Europese landen na WO II geen wereldmachten meer
• VS en SU beiden antikoloniaal

Aan de slag

Opdracht 1 & 2 (blz. 177 WB)

Geschiedenis klas 5 

Schuld & Boete; 

Het verwerken van oorlogsmisdaden

Voorbereiding:

nvt

In de les: 

- binnen = beginnen

- kennismaken & vooruitkijken. 

- afsluiting

Huiswerk volgende les: 

Binnen = Beginnen:

 

HB blz. 179

Opdracht 3 t/m 5 (blz. 178 WB)

Schuldvraag: Politionele acties 

1. Zijn er schuldigen aan te wijzen?

2. Hoe kijken de betrokkenen zelf naar de schuldvraag?

         - lndonesiërs

         - Indië-veteranen

3. Doet de schuldvraag recht aan wat er daadwerkelijk gebeurd is?

4. Welke belangen spelen er mee bij het aanwijzen van schuldigen?

       - Belang Nederlandse regering

       - Belang Indonesië

       - Overige belangen: veteranen, Indische Nederlanders, Molukkers

5. (Hoe) moeten schuldigen bestraft worden? (op welke basis)

6. Wat zeggen historici over deze schuldvraag? 

Wat was het beeld in Nederland van deze oorlog? 

- Een aantal ongeruste brieven

- Veteranen hadden moeite met praten over wat ze hadden meegemaakt. 

De jaren 60 & veranderende blik op de geschiedenis

Tijd van protest & kritiek (KA 48): 

- Radicale democratisering

- Solidariteit van rijken met armen. 

- Kritiek op het kapitalisme ( onder invloed van communisme in Cuba & China) ; kritiek op Vietnamoorlog. 

Nederland in Indië net zo slecht als VS in Vietnam?

Joop Hueting (1927-2018) & Excessennota

- Live op tv: Oorlogsmisdaden gepleegd in Nederlands Indië.

- Excessennota 1969 - Geen systematische wreedheid. 

Kenmerkende aspecten

Kenmerkend aspect 48: 

De toenemende westerse welvaart die vanaf de jaren zestig van de twintigste eeuw aanleiding gaf tot ingrijpende sociaal-culturele veranderingsprocessen.

Tijd van televisie en computer 1950 - heden

Maatschappelijke ontwikkelingen in de jaren '50, '60 en '70

2. Ontkerkelijking

De kerk krijgt veel minder invloed. Nederland ontzuilt.

3. Muziek

Ook The Beatles ogen nogal braaf met hun jasjes en stropdasjes, maar hun "lange" haren vindt men schokkend en wild, net als hun muziek. Dit is ook de tijd van het 'protestlied'. Artiesten kaarten maatschappelijke problemen aan in hun muziek. De Amerikaanse zangeres Nina Simone staat hier onder andere om bekend.

4. Hippies

Eind jaren '60 ontstaat ook de hippiecultuur: zij zijn voor vrede, liefde en vrijheid. Ook seksuele vrijheid is belangrijk voor de hippies. Ze verzamelen op vaste locaties, zoals het Vondelpark en de Dam. In het nieuws krijgen deze groepen namen als 'de Vondelparkslapers' en 'de Damzitters'.

6. De tweede feministische golf

Eind jaren zestig leeft het feminisme weer op. Tijdens de eerste golf, begin 20e eeuw, ligt de focus op het vrouwenkiesrecht.

De vrouwen van de tweede golf richten zich vooral op de seksuele en economische bevrijding van de vrouw.

1. Jeugdbewegingen

Ze zien er braaf uit, maar de nozems (foto rechts; vanaf 1955) en de provo's (foto links; vanaf 1965) zijn de schrik van hun ouders. Deze jeugdbewegingen zetten zich flink af tegen de generaties voor hen. De nozems vooral door met hun scooters voor onrust te zorgen. De provo's met (vaak ludiek) protest.

5. Protestgeneratie

Vanaf de jaren '60 staat een generatie op die het protest als middel aangrijpt om een boodschap over te dragen. Op de foto is een Provo-protest te zien, gericht tegen kappers die weigeren langharige mannen te knippen. De protesten tegen de gevestigde orde, die door veel mensen als achterhaald en oubollig wordt gezien, worden breed gedragen. Veel mensen zijn het hier mee eens.

Doel van de slide:

Leerlingen krijgen inzicht in de tijd waarin de strijd voor het abortusrecht tot stand komt.

Achtergrondinformatie:

In deze les worden 6 maatschappelijke ontwikkelingen genoemd die context bieden aan de opkomst van de strijd voor het abortusrecht. 

Gesprek met leerlingen

Wanneer er al voorkennis aanwezig is, dan kan het goed zijn om de ontwikkelingen één voor één af te gaan en de leerlingen om toelichting te vragen (bijvoorbeeld: wat kan je vertellen over de jeugdbewegingen?). Door te klikken op het plusje, kan je controleren of de leerlingen het goed hadden.

Als er weinig voorkennis, kan je ook op een klassikale manier van 1 naar 6 werken.

Zodra de informatie goed geland is, is het ook een optie wat luchtigere vragen te stellen, zoals:

- Waar zie je jezelf wel zitten? Zit je bij de hippies op de Dam, ben je in politiek protest op het Binnenhof, ludiek protest met de provo's of zit je in de kerk?

Foto provo’s: Kuppen, Nationaal Archief / Anefo

Foto nozems: Nationaal Archief / Fotocollectie Rijksvoorlichtingsdienst

Foto kerk: Nationaal Archief / Fotocollectie Rijksvoorlichtingsdienst

Foto Nina Simone: Ron Kroon, Nationaal Archief / Anefo

Foto The Beatles: Eric Koch, Nationaal Archief / Anefo

Foto Damzitters: Bert Verhoeff, Nationaal Archief / Anefo

Foto Damzitters rechtsonder: Rob Croes, Nationaal Archief / Anefo

Foto jongeren in het Vondelpark: Bert Verhoeff, Nationaal Archief / Anefo

Foto provo-protest: Pieter Jongerhuis, Nationaal Archief / Anefo

Foto Man-Vrouw-Maatschappijbeurs: Bert Verhoeff, Nationaal Archief / Anefo

Sociaal-culturele veranderingen

vanaf de jaren 60

De toenemende welvaart heeft grote gevolgen voor de samenleving: 

1. ontkerkelijking en ontzuiling
2. opkomst van jongerenculturen

                          - Vrijere (seksuele) moraal

                          - Radicale democratisering

                          - Solidariteit van rijken met armen

                          - Kritiek op het kapitalisme ( Voorbeeld: communisme Cuba & China)

   3. individualisering

   4. Tweede feministische golf

Historici & reacties vanuit Nederland

Loe de Jong - Oorlogsmisdaden

Rémy Limpach - Structureel geweld tegen de Indonesiërs

William Frederick - "Waarom accepteert Nederland de slachtoffers van de Bersiap zo gelaten?"

Indië-veteranen: woede

Indonesisch perspectief

Welk belang heeft Indonesië bij het stellen van de schuldvraag over de Bersiap of de politionele acties? 

Welk belang heeft Nederland bij het stellen van deze schuldvraag? 

Schuldvraag: Politionele acties 

1. Zijn er schuldigen aan te wijzen?

2. Hoe kijken de betrokkenen zelf naar de schuldvraag?

         - lndonesiërs

         - Indië-veteranen

3. Doet de schuldvraag recht aan wat er daadwerkelijk gebeurd is?

4. Welke belangen spelen er mee bij het aanwijzen van schuldigen?

       - Belang Nederlandse regering

       - Belang Indonesië

       - Overige belangen: veteranen, Indische Nederlanders, Molukkers

5. (Hoe) moeten schuldigen bestraft worden? (op welke basis)

6. Wat zeggen historici over deze schuldvraag? 

Overige video's