Pallas les 13 Het aanwijzend voornaamwoord

• Grieks
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Aanwijzend voornaamwoord in het Grieks

Aanwijzend voornaamwoord in het Grieks

Er zijn drie soorten aanwijzende voornaamwoorden in het Grieks, elk met hun eigen verbuiging hebben en ergens een zekere regelmaat.

ὁδε, ἡδε, τοδε

Het kenmerk van de vorming van deze aanwijzende voornaamwoorden is dat ze gevormd wordt door het lidwoord gevolgd door het affix (achtervoegsel) δε. 

Dan ziet het er dus zo uit:

Lidwoord + δε -> Aanwijzend voornaamwoord zoals ὁδε

ὁδε, ἡδε, τοδε

naamval                         mannelijk      vrouwelijk         onzijdig

nominativus sing.     ὁδε                   ἡδε                       τοδε

genitivus sing.           τουδε               τησδε                  τουδε

dativus sing.               τῳδε                 τῃδε                    τῳδε

accusativus sing.     τονδε               τηνδε                  τοδε

nominativus plur.     οἱδε                  αἱδε                     ταδε

genitivus plur.           τωνδε               τωνδε                 τωνδε

dativus plur.               τοισδε              ταισδε                τοισδε

accusativus plur.     τουσδε            τασδε                 ταδε

ὁδε, ἡδε, τοδε

Dit aanwijzend voornaamwoord wordt gebruikt om te verwijzen  naar iets  dat in de buurt van de spreker aanwezig is. 

τοδε / ταδε verwijzen gewoonlijk naar woorden of onderwerpen die nog komen

οὑτος, αὑτη, τουτο

Deze aanwijzende voornaamwoorden worden gevormd door 

- de stam τουτ- voor mannelijke en de meeste onzijdige woorden te gebruiken en 

- de stam ταυτ- voor vrouwelijke woorden  én nom en acc onzijdig mv te gebruiken. 

Achter de stam staan de uitgangen van het adjectief δεινος. Dat ziet er als volgt uit:

οὑτος, αὑτη, τουτο

naamval                             mannelijk            vrouwelijk                   onzijdig

nominativus sing.          οὑτος                     αὑτη                               τουτο

genitivus sing.                τουτου                   ταυτης                           τουτου

dativus sing.                    τουτῳ                     ταυτῃ                            τουτῳ

accusativus sing.          τουτον                   ταυτην                          τουτο

nominativus plur.          οὑτοι                      αὑται                             ταυτα

genitivus plur.                τουτων                   ταυτων                         τουτων

dativus plur.                    τουτοις                   ταυταις                        τουτοις

accusativus plur.          τουτους                  ταυτας                         ταυτα

οὑτος, αὑτη, τουτο

Let erop dat de nom. sing. vrouwelijk αὑτη (met een spiritus asper) en het bepalend voornaamwoord αὐτη (met een spiritus lenis) niet door elkaar worden gehaald.  

Hetzelfde geldt voor de nom. plur. vrouwelijk en het bepalend voornaamwoord αὑται, αὐται.

οὑτος, αὑτη, τουτο

Let erop dat de nom. sing. vrouwelijk αὑτη (met een spiritus asper) en het bepalend voornaamwoord αὐτη (met een spiritus lenis) niet door elkaar worden gehaald.  

Hetzelfde geldt voor de nom. plur. vrouwelijk en het bepalend voornaamwoord αὑται en αὑται.

οὑτος, αὑτη, τουτο

Dit type aanwijzende voornaamwoorden wordt gebruikt om een persoon of object aan te wijzen dat ver weg van zowel de spreker als de luisteraar(s) is.

τουτο / ταυτα verwijzen gewoonlijk naar woorden of onderwerpen die in het voorafgaande besproken zijn

ἑκεινος, ἐκεινη, ἐκεινο

Het kenmerk van de vorming van deze aanwijzende voornaamwoorden is dat het gevormd wordt door de stam ἐκειν- gevolgd door de uitgangen van het adjectief δεινος. Dan ziet het er dus zo uit:

ἑκεινος, ἐκεινη, ἐκεινο

naamval                                mannelijk                vrouwelijk               onzijdig

nominativus sing.            ἑκεινος                       ἑκεινη                         ἑκεινο

genitivus sing.                   ἑκεινου                      ἑκεινης                       ἑκεινου

dativus sing.                       ἑκεινῳ                       ἑκεινῃ                         ἑκεινῳ

accusativus sing.             ἑκεινον                      ἑκεινην                      ἑκεινο

nominativus plur.             ἑκεινοι                       ἑκειναι                       ἑκεινα

genitivus plur.                   ἑκεινων                      ἑκεινων                     ἑκεινων

dativus plur.                       ἑκεινοις                      ἑκειναις                    ἑκεινοις

accusativus plur.             ἑκεινους                     ἑκεινας                     ἑκεινα

ἑκεινος, ἐκεινη, ἐκεινο

Dit type aanwijzende voornaamwoorden wordt gebruikt een persoon of object aan te wijzen dat niet (zozeer) in de buurt van de spreker aanwezig is, maar bij de luisteraar(s) aanwezig is.