4.1 Nieuw leven 4V 2223

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

4.1 Nieuw leven

Welkom

- Schrift, boek op tafel

- Les §4.1 - Nieuw leven

- Vooruitblik.

- PRYYL (klascode)

Leerdoelen

1. Je beschrijft het ontstaan van een zygote en de ontwikkeling van embryo tot foetus.

2. Je legt het belang uit van de placenta en de invloed van de leefstijl op de groei van het kind.

3. Je beschrijft de ontwikkeling, bouw en werking van de voortplantingsorganen en de vorming van secundaire geslachtskenmerken.

4. Je licht toe wat tertiaire geslachtskenmerken zijn, hoe seksuele geaardheid kan verschillen en wat ongewenste intimiteiten zijn.

Huiswerk

Lezen (Lz) §4.2

Maken (Mk) §4.1

Bestudeer Lesson Up: mannelijke en vrouwelijke geslachtsorganen.

Zie ook video's en oefenopdrachten in LessonUp

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

Bevruchting

Bevruchting

De eicel komt door de

eisprong (ovulatie) uit de 

eierstok in de eileider.

De eicel wordt omgeven door

follikelcellen (voeding).

Zaadcellen komen in de eileider via de vagina en de baarmoeder.

Bevruchting

Zaadcellen dringen zich door

de follikelcellen heen.

Zaadcellen maken contact met

eischil (zona pellucida).

Zaadcellen geven enzymen af -> afbraak van eischil

De eerste zaadcel die contact maakt met het celmembraan van de eicel kan er mee fuseren.

Bevruchting

Ondoordringbare laag ontstaat

om bevruchte eicel

->bevruchtingsmembraan

Kern van zaadcel dringt het cytoplasma van de eicel binnen en de kernen versmelten.

Bevruchte eicel = zygote.

Zygote

Eerst: klievingsdelingen,

geen plasmagroei

Door trilhaarcellen richting de baarmoeder

Blastula

Innesteling

9 dagen

Er ontstaan twee holtes: een amnionholte en een dooierblaasje (vormt de eerste bloedcellen).

De trofoblast vormt uitstulpingen, vlokken,

die het baarmoederslijmvlies

in groeien. Hierdoor wordt

de placenta gevormd.

Hormonen - HCG

Vanaf de innesteling geven de cellen van het trofoblast het hormoon HCG af. Dit hormoon

voorkomt dat er een menstruatie

start. 

16 dagen

De hechtsteel ontstaat vanuit cellen tussen de trofoblast en de kiemschijf. Deze hechtsteel vormt

de navelstreng.

31 dagen

Twee vruchtvliezen omgeven het embryo en de holte is gevuld met vruchtwater. Dit vangt 

schokken op.

Placenta

Gescheiden bloedsomlopen. Uitwisseling van stoffen: zuurstof, voedingsstoffen, afvalstoffen, koolstofdioxide.

Placenta

Twee navelstrengslagaders (van embryo -> placenta

Eén navelstrengader (van placenta -> embryo)

Embryo -> foetus 

Na 8 weken zijn alle organen aangelegd en heet het embryo een foetus.

Aanleg gelachtsorganen

Jongens hebben chromosomen X en Y, meisjes hebben XX.

Bij aanwezigheid van een Y chromosoom is een SRY gen actief. Dit zorgt voor de ontwikkeling van testes (zaadballen) rond de 6e week.

Inwendig

Gang van Müller en gang van Wolff

allebei aanwezig.

XY:

Gangen van Wolff worden zaadleiders.

XX:

Gangen van Müller worden eileiders.

Uitwendig

Genitale knop: eikel of clitoris.

Randen genitale groeve: balzak of buitenste schaamlippen.

genitale plooien: penis of binnenste schaamlippen.

Geslacht

eerste 6 weken geen verschil

SRY-gen op Y-chromosoom stuurt ontwikkeling tot man

geen SRY-gen --> vrouw

Iemand met XY chromosomen heeft een niet-functionerend SRY-gen. Deze persoon heeft de geslachtskenmerken van een...

1. man
2. vrouw
3. geen geslachtskenmerken

ontwikkeling

primaire geslachtskenmerken

secundaire geslachtskenmerken

tertiaire geslachtskenmerken

geestelijke ontwikkeling - staat los van lichamelijke ontwikkeling (o.a. seksuele voorkeur)

geslacht

eerste 6 weken geen verschil

SRY-gen op Y-chromosoom stuurt ontwikkeling tot man

geen of SRY-gen (XX) of niet-functionerend gen --> vrouw

voorkennis = bouw en functie onderdelen geslachtsorganen

Gender en seksualiteit

Interseksueel

Er zijn verschillende genetische afwijkingen die er toe leiden dat iemand lichamelijk niet zuiver mannelijke óf vrouwelijke kenmerken heeft.

AOS: XY maar testes werken niet. Uitwendig een vrouw maar baarmoeder, eierstokken ontbreken.

Hermafroditisme: beide externe geslachtskenmerken zijn aanwezig.