Toetsvragen LOAG def

• Geriatrie
• Beroepsopleiding

Gerontologie Toets

Wat is de tot nu toe enige bekende interventiestrategie die levensduur verlengend werkt bij tal van diersoorten?

Calorische restrictie (aangetoond bij gisten, wormen, fruitvliegen, muizen en apen)

Sleep de juiste verouderingstheorie naar de verklarende uitleg:

Mutatie accumulatie theorie

Antagonistische pleiotropie

Er is een selectievoordeel voor genen die gunstig zijn voor voorplanting vroeg in het leven, maar die kunnen schadelijk zijn voor de gezondheid op latere leeftijd.

Het lichaam veroudert omdat het minder energie beschikbaar heeft dan noodzakelijk voor de benodigde cellulaire herstel- en onderhoudsprocessen. 

Er is een zwakke selectie voor genen die pas laat in het leven een effect hebben op veroudering en/of voortplanting, omdat de kans groot is dat organismen al om het leven zijn gekomen door andere redenen. Hierdoor kunnen mutaties die de overleving laat in het leven benadelen gemakkelijk toenemen.

Disposable soma theorie

Waarop is de "Barker-hypothese" (of de hypothese van de foetale oorsprong van ziekten op volwassen leeftijd) gebaseerd?

Deze hypothese stelt dat coronaire hartziekten, beroerte, diabetes mellitus type 2 en hypertensie tenminste voor een deel voortkomen uit aanpassingen van de foetus aan ondervoeding, en dat deze aanpassingen permanente veranderingen veroorzaken in de structuur en de fysiologie van het lichaam. Risicofactoren voor ziekten op de volwassen leeftijd kunnen volgens deze hypothese dus op de kinderleeftijd ontstaan, en zelfs in de foetale fase.

Wat is er zo bijzonder aan
dit organisme hiernaast?

Dit is de zoetwaterpoliep Hydra. Bijzonder is hun regeneratieve capaciteit: ze verouderen niet en sterven niet door ouderdom. Ze zijn dus biologisch onsterfelijk. Hydra stamcellen hebben de mogelijkheid zich onbeperkt te hernieuwen. Aan de basis daarvan ligt de transcriptiefactor FoxO

Genen beïnvloeden de levensduur, maar de invloed hiervan is beperkt. Voor hoeveel procent variatie in levensverwachting zijn genen verantwoordelijk bij mensen?

1. 10%
2. 25%
3. 50%
4. 80%

25-30%

Aan het begin van de 19de eeuw leefden vrouwen gemiddeld ca 49 jaar (!) Wat is de gemiddelde levensverwachting van Nederlandse vrouwen bij geboorte tegenwoordig?

1. 81
2. 84
3. 86
4. 89

In 2019 was de levensverwachting bij geboorte 80,5 jaar voor mannen en 83,6 jaar voor vrouwen. In 1950 was dat nog 70,3 jaar voor mannen en 72,6 jaar voor vrouwen. (CBS)

Wat is de gemiddelde levensverwachting van Nederlandse mannen bij geboorte tegenwoordig?

1. 81
2. 83
3. 85
4. 87

In 2019 was de levensverwachting bij geboorte 80,5 jaar voor mannen en 83,6 jaar voor vrouwen. In 1950 was dat nog 70,3 jaar voor mannen en 72,6 jaar voor vrouwen. (CBS)

Wat is bij benadering de huidige gemiddelde levensverwachting van een 80-jarige vrouw? Deze ligt het dichtste bij:

1. 2 jaar
2. 5 jaar
3. 10 jaar
4. 15 jaar

Hoe ouder mensen worden, hoe meer kans ze ook nog hebben op meer levensjaren

Dankzij welke factoren stijgt de gemiddelde levensduur in rijke landen al meer dan een eeuw?

- Betere hygiënische voorzieningen

- Vooruitgang in medische zorg (minder kindersterfte en infectieuze ziekten, betere behandeling andere ziekten)

- Veranderingen in levensstijl

Sleep de juiste verklaring naar de juiste periode

Hongerperiode

Epidemie

Epidemiologische

transitie

Aanleg riolering

Epidemiologische transitie: In de afgelopen 150 jaar heeft in Nederland een transitie plaats gevonden in ziekte- en sterftepatronen. Dit kenmerkt zich door een overgang van de dominantie van besmettelijke ziekten in een dominantie van chronische ziekte. 

(Demografische transitie: overgang van een hoog sterfte- en geboortecijfer naar een laag sterfte- en geboortecijfer binnen een bepaalde bevolkingsgroep)

Wat bedoelen beleidsmakers
met de grijze druk?

De verhouding in omvang tussen de groep ouderen en de potentiele beroepsbevolking (zijn er wel genoeg werkenden om de lasten in termen van pensioen en zorg voor ouderen te kunnen dragen?)

David: veel baby's is goed om voor de ouderen te zorgen later, echter die hebben zelf ook zorg nodig. Dan is de verhouding beter dan er veel ouderen zijn, en ook minder baby's, zodat de zorg verdeeld kan worden.

In 1950 waren er 8 personen van 20-64 jaar tegenover elke 65-plusser. In 2010 waren dit er 4. Hoe is de prognose voor de grijze druk in 2050?
(...... 20-64-jarigen op één 65 plusser)

1. 2:1
2. 3:1
3. 4:1
4. 5:1

Hoeveel 100 plussers zijn er in Nederland?

1. 600
2. 1200
3. 2500
4. 3200

2398. Op 1 januari 2020 woonden er 2 006 vrouwen en 392 mannen van 100 jaar of ouder in Nederland.

Sleep het juiste jaartal naar de juiste bevolkingspiramide

Bevolkingspiramide 2020

Bevolkingspiramide 1950

Bevolkingspiramide 2060

1950 middelste, 2020 links (babyboom bovenin), 2060 rechts.

In de vorige eeuw werd de winst in levensverwachting vooral bepaald door afname van infectieziekten, minder kindersterfte en betere hygiëne. Waarop moeten we ons nu richten om de levensverwachting van de bevolking in het algemeen te kunnen vergroten in de westerse wereld?

Betere behandeling van (chronische) ziekten, zoals kanker en hart-en vaatziekten, en betere preventie van ziekten.

Op zoek naar de heilige graal van gezond ouder
worden stuiten onderzoekers op de zogenaamde
"blauwe zones", bv op Sardinië. Wat speelt volgens
onderzoekers in deze gemeenschappen
waarschijnlijk een rol bij het gezond oud worden?

Het relatieve isolement van deze gemeenschappen met een traditionele levensstijl. Ze worden gekenmerkt door hechte sociale banden en intensieve ondersteuning vanuit de familie en de gemeenschap. Tot op hoge leeftijd gaan ouderen daar door met de dagelijkse fysieke activiteiten. Ook kan lokaal geproduceerd voedsel meespelen. Ten slotte combineren ze de traditionele levensstijl met de voordelen van de moderne ontwikkeling (zoals verbetering in hygiëne, welvaart en gezondheidszorg)

Wat is de belangrijkste (risico)factor voor overlijden van de verschillende personen.  Sleep in het juiste vakje:

Leefstijl/omgeving

Leeftijd

Toeval

86 jarige Duitse vrouw

14 jarige Belg

66 jarige NL-er

Baby uit Niger

30-jarige 

Zuid-Afrikaan

86j duitse en baby grootste risicofactor overlijden leeftijd (hoog resp laag) gezien kwetsbaarheid.

14j belg: toeval (Als ze eenmaal de hoge sterftekans als gevolg van ziekte in hun kindertijd hebben overleefd, zijn adolescenten dus de gezondste leden van de Nederlandse samenleving. Dit gunstige beeld wordt echter verstoord door de sterke toename in de categorie ‘niet-natuurlijke’ dood (suïcide, moord, verkeersongevallen en andere ongevallen), en dan vooral door de toename in de categorie verkeersongevallen.'

66 j NL: leefstijl/omgeving (HVZ)

30 j ZA: Leefstijl/omgeving: aids, moord, ongevallen, andere infectieziekten

Korte telomeren worden gezien bij:

1. Stress
2. Aanwezigheid van telomerase
3. Oude spermacellen
4. Vasculaire dementie

Stress en vasculaire dementie beiden goed

Fries kwam in de jaren 70 van de vorige eeuw met de rectangularisatie van de overlevingscurve als verklaring van de toegenomen levensverwachting (zie plaatje). Welke uitspraak past hier niet bij?

1. De maximale levensspanne ligt genetisch vast
2. Compressie van morbiditeit
3. Compressie van mortaliteit
4. De overlevingscurve schuift naar rechts

Amerikaanse hoogleraar James Fries: compressie van morbiditeit: het korter worden van de tijdspanne tussen het ontstaan van gezondheidsbeperkingen en het moment van overlijden. Moment van overlijden staat vast. Hij zag dat dankzij de moderne geneeskunde mensen ouder worden en op steeds latere leeftijd door fatale ziekte getroffen worden. ‘Ongezonde levensverwachting’ wordt korter. Als je die ontwikkeling in een diagram uitbeeldt, met leeftijd op de x-as en overlevingspercentage op de y-as, wordt de overlevingslijn steeds langer en horizontaler, en daalt hij aan het eind steeds steiler, naarmate we erin slagen de ziekten waaraan we doodgaan tot in het laatste levenseindje samen te persen.

Sommige mensen beweren dat veroudering/sterven evolutionair is geprogrammeerd is tbv populatiecontrole.
Wat pleit hier tegen?

1. Dieren sterven in de natuur jong
2. De oudste mens ter wereld is al jaren dezelfde
3. De toenemende overbevolking
4. Genetische factoren spelen een rol bij veroudering

Dieren in de natuur sterven jong. Veroudering in muizen wordt alleen gezien in beschermde omgeving.  Veroudering lijkt niet iets te zijn dat evolutionair noodzakelijk is: het is niets meer dan de geleidelijke, levenslange accumulatie van foutjes, waarvan sommige hersteld kunnen worden, maar lang niet alles. Een continu proces. De schade wordt afgeremd door goede levensstijl en voeding en goede reparatiemogelijkheden, versneld door stress, slechte voeding etc 

In de richtlijn CVRM ligt de streefwaarde voor de systolische bloedruk voor patiënten >70 bij <150, bij onder de 70 is dit <140 . Wat vind je hier van in het kader van theorieën over veroudering en ziekte?

Eigenlijk zouden er geen leeftijdspecifieke afkapwaarden gebruikt moeten worden, want er is geen sprake van verschil tussen normaal ouder worden en pathologisch ouder worden/ziekte. Allen komen voort uit het zelfde proces van accumulatie van schade en component causes, die uiteindelijk leiden tot fysieke veranderingen die gepaard gaan met ouder worden. Geen onderscheid "normal aging" en "age-related disease".

Hoe oud werd de oudste mens ter wereld die ooit geleefd heeft?

Jeanne Calment: de oudste erkende persoon ter wereld werd 122 jaar( 1875 -1997). Geboren in Arles in Frankrijk, ook altijd gewoond. Kwam uit een rijke familie, heeft nooit hoeven werken. Gehuwd, 1 dochter gekregen. Fietste tot op haar 100ste. Startte met schermlessen op haar 85ste. Cognitief goed tot aan haar dood. Schreef zelf haar lange leven toe aan olijfolie, port en een kilo chocolade per week. Rookte tot 5 jaar voor haar dood (kon toen zelf geen sigaret meer aansteken door haar slechte visus) Ook haar ouders en broer werden boven de 90 jaar.
Welke factoren spelen een rol bij haar hoge leeftijd?

Omgeving (hoefde niet te werken, rijk milieu)

Verminderde vruchtbaarheid

Genen

Goede voeding

Actief blijven tot op hoge leeftijd

Einde Toets