3V 2.7 samengestelde zinnen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Samengestelde zinnen

- Zie het verschil tussen een enkelvoudige en samengestelde zin.

- Zie het verschil tussen een nevenschikking en een onderschikking.

Wat is de pv van de volgende zin:
"Ik heb wat geld geleend."

Wat is de pv in de volgende zin:
"Peter zegt dat hij morgen een reep chocolade mee zal nemen."

Samengestelde zinnen

- hebben meerdere pv's

Een enkelvoudige zin heeft maar 1 pv, een samengestelde zin heeft meer pv's.

Gebruik voor het zoeken van pv's dus altijd de tijd- of getalproef.

Samengestelde zinnen

Bijzin + Hoofdzin

Hoofdzin + Bijzin

Hoofdzin + Hoofdzin

Hoofdzin (HZ)

- Onderwerp en persoonsvorm staan naast elkaar.

- De persoonsvorm is het eerste of tweede zinsdeel.

Voorbeeld:

Alle boeken van Harry Potter zijn beroemd.

Bijzin (BZ)

- Tussen PV en O kunnen andere zinsdelen staan.

              Test: probeer de woorden niet/nooit/altijd/soms tussen                   O en PV te zetten. Lukt dat -> bijzin.

- De persoonsvorm staat vaak achter in de bijzin.

Voorbeeld:

Weet je al of we vanavond uit eten gaan?

 PV     O             O                                            PV

Enkelvoudige of samengestelde zin?

'Ik ben moe en ik heb geen zin om te gaan trainen.'

1. enkelvoudig
2. samengesteld

Verander tijd: 'Ik was moe en had geen zin om te gaan trainen'.

'Ben' en 'heb' veranderen, dus 2 persoonsvormen, dus samengestelde zin. 

Merk op dat in allebei de zinnen het onderwerp naast de persoonsvorm staat. Het zijn dus allebei hoofdzinnen. 

Enkelvoudige of samengestelde zin?

'Petra wil graag met haar moeder tennissen.'

1. enkelvoudig
2. samengesteld

Hoofdzin of bijzin?

'Ik ga morgen naar de kapper.'

1. Hoofdzin
2. Bijzin

Het onderwerp (ik) staat naast de persoonsvorm (ga).

Hoofdzin of bijzin?

'... als ik mijn pianoles kan afzeggen.'

1. Hoofdzin
2. Bijzin

Het onderwerp (ik) staat niet naast de persoonsvorm (kan).

2a [Mijn moeder heeft me straf gegeven,] want
2b [ik was een uur te laat thuis.]

1. a en b zijn beide HZ
2. a en b zijn beide BZ
3. a is HZ, b is BZ
4. a is BZ, b is HZ

1a [Ik ben in Griekenland geweest], 1b omdat [mijn moeder daar is opgegroeid.]

1. a en b zijn beide HZ
2. a is HZ, b is BZ
3. a is BZ, b is HZ
4. a en b zijn beide BZ

Nevenschikking en onderschikking

Nevenschikking

HZ + HZ

Nevenschikkend voegwoord

en, maar, want, of, dus

Staat tussen de twee hoofdzinnen.

Als je het voegwoord weglaat, blijven 2 correcte zinnen over.

Voorbeelden:

Het is al laat en daarom kom ik vanavond.
Het is al laat, maar ik kom toch vanmiddag.
Ik kom vanavond want het is al laat.
Kom je vanmiddag of kom je vanavond?

Onderschikking

HZ + BZ

BZ + HZ

Onderschikkend voegwoord

terwijl,  of, toen, nadat, doordat, zodat, waardoor, omdat,  hoewel, dat , etc.

Staat aan het begin van de bijzin.

Als je het voegwoord weglaat, moet je de volgorde van de bijzin veranderen om 2 correcte zinnen over te houden.

Voorbeeld:

Piet eet geen mosselen, omdat hij niet van vis houdt.

Evaluatie

Wat is het verschil tussen een hoofdzin en een bijzin?

Welk antwoord bevat enkel onderschikkende voegwoorden?

1. terwijl, want, zodat
2. doordat, toen, maar
3. dat, hoewel, waardoor
4. en, omdat, als

Van mijn moeder mag ik naar de bioscoop als ik mijn huiswerk heb gemaakt.

1. enkelvoudig
2. samengesteld - nevenschikking
3. samengesteld - onderschikking

De Ghost Walk op het schoolterrein werd door een aantal enthousiaste docenten georganiseerd.

1. enkelvoudig
2. samengesteld - nevenschikking
3. samengesteld - onderschikking

Toen we Sinterklaas en de Pieten eindelijk zagen, hebben we enthousiast gezwaaid.

1. enkelvoudig
2. samengesteld - nevenschikking
3. samengesteld - onderschikking

Ga je alleen naar de film of vraag je iemand mee?

1. enkelvoudig
2. samengesteld - nevenschikking
3. samengesteld - onderschikking

Heb je nog behoefte aan basisuitleg van redekundig ontleden?

1. Zeker weten!
2. Ik zoek het zelf wel op.
3. Nee, alles is mij helder.

Opdrachten

Maken: 1, 3, 4, 5, 7, 8, 9, 12BC