3.4 De crisistijd_online les

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 2

Van oorlog naar oorlog

4.4 De crisistijd

De opkomst van Hitler

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo, Saga

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen waarom en op welke manier Adolf Hitler in Duitsland aan de macht kwam.

Wat weet jij eigenlijk van
Adolf Hitler?

Duitsland na de Eerste Wereldoorlog (1)

• Eerste democratie in Duitsland: Republiek van Weimar (1919)
  

• Verlies van de oorlog komt hard aan, zowel emotioneel als economisch. 

• De herstelbetalingen zijn niet op te brengen door de regering, en de inflatie is groot.

Inflatie = voor hetzelfde geld minder kunnen kopen (het geld wordt minder waard)

De economische wereldcrisis

• Niet alleen in Duitsland, maar ook in Amerika ontstond er een economische crisis (= het gaat slecht met de economie en er is veel werkloosheid) eind jaren '20. 
• De crisistijd duurde in Amerika tot ongeveer 1940.
• Ook in Duitsland en Nederland was er veel werkeloosheid en armoede. Nederlandse werklozen kregen van de overheid een kleine uitkering.( = geld dat iemand krijgt).
• Om te voorkomen dat werklozen naast hun uitkering stiekem gingen werken, moesten ze twee keer per dag een kaart laten stempelen.

Stempelen

Op de vorige afbeelding zie je een stempellokaal in 1933. De tijden waarop je moest komen om te stempelen, wisselden dagelijks. Dat maakte het extra moeilijk om stiekem tóch te gaan werken!

Hiernaast zie je  hoe de werkloosheid steeg (rode lijn) tussen 1921 en 1939..

Antidemocratische partijen (1)

Door de crisis stemden veel Duitsers bij de verkiezingen van 1932 op de partij van Hitler: de NSDAP. 

Hitlers' ideeën (ideologie) werden het nationaalsocialisme genoemd:

1. hij was antidemocratisch (geen stemrecht en maar één sterke leider)
2. hij vond dat de overheid álles moest bepalen =  totalitair
3. hij vond dat er geweld gebruikt mocht worden om dingen voor elkaar te krijgen
4. hij was extreem nationalistisch ('eigen volk eerst!')

Al deze ideeën zijn hetzelfde als bij het fascisme.

Antidemocratische partijen (2)

Maarrr...... de nazi's (nationaal socialisten) waren ook racistisch. Volgens Hitler was het Duitse 'arische ras' beter dan alle andere rassen. 

Uitleg afbeelding: een Duitse leerling krijgt 

het verschil tussen Ariës en Joden uitgelegd, 

afbeelding uit 1943. 

Bron: Deutsches Historisches Museum, Berlin

Hierboven zie je twee posters waarop de verschillende... 

... rassen worden uitgelegd. 

Bron: https://historiek.net/zo-zien-ariers-eruit-1943/68314/

Antidemocratische partijen (2)

• De partij van Hitler, de NSDAP, werd bij de verkiezingen van 1932 de grootste partij. Daardoor werd Hitler de leider van de regering.
• Hitler schafte daarna de democratie af en ging alleen regeren. 
• In Nederland ontstond ook een antidemocratische partij, de NSB (zie volgende pagina waar je een foto ziet van Anton Mussert, de leider van de NSB), maar deze partij kreeg niet zoveel aanhang als de NSDAP in Duitsland. 
• Nederlanders stemden op gematigde partijen die voor beperkte veranderingen waren.

Dictatuur in Duitsland

• Hitler schafte veel burgerrechten af en maakte van Duitsland een totalitaire dictatuur. 
• Met intimidatie ( = bangmakerij) op straat werden de Duitsers gedwongen om te gehoorzamen. 
• De nazi's maakten gebruik van indoctrinatie om mensen te overtuigen van hun ideeën (zie bijvoorbeeld ook de foto, een paar dia's terug, van het meisje dat uitleg krijgt over de rassenleer). Indoctrinatie is het opdringen van je ideeën, bijvoorbeeld door propaganda (zie dia hierna).
• Hitler bereidde Duitsland voor op een nieuwe oorlog en dat zorgde voor veel nieuwe banen, bijvoorbeeld bij de oorlogsindustrie. Dat maakte hem erg populair bij de Duitsers.  

Zo werden de joden slecht afgebeeld (poster voor de film 'De eeuwige jood') om hiermee mensen tegen de joden te keren

'ZIJ hebben de oorlog veroorzaakt!' Wie?

Samenvatting

• Eind 1929 begon de VS een langdurige economische crisis die over de hele wereld werd verspreid. In de crisistijd was er ook in Duitsland en Nederland veel werkeloosheid en armoede. 
• Door de crisis stemden veel Duitsers in 1932 op de NSDAP. Hitler werd regeringsleider en maakte daarna een eind aan de democratie in Duitsland. In Nederland kreeg de NSB weinig aanhang. 
• Hitler maakte van Duitsland een totalitaire dictatuur en bereidde het land voor op een nieuwe oorlog.

Kijken

Histoclip: crisis in de jaren dertig 

Duur: 15 minuten