1MH ww, ond & wwg

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Nederlands

1MH

Susanne Blomsma

Sarah van Batenburg

Programma

• Huiswerk
• Herhaling vorige les
• Theorie grammatica
  
• Aan de slag
• Afsluiting

5 min.

30 min.

20 min.

Leerdoelen: 

Je leert deze woordsoorten en zinsdelen in een zin herkennen en benoemen:

- werkwoord en de werkwoordsvormen;

- werkwoordelijk gezegde;

- onderwerp.

Huiswerk

Iedereen af? 

Inleveren!

Uit welke drie onderdelen bestaat een tekst:

Wat is een goede aanhef?

Hoe sluit je een e-mail netjes af?

Grammatica: werkwoord 

Werkwoord = woordsoort

Zegt wat iemand doet, wat iets overkomt of wat er is gebeurd. 

Voorbeeld:

Marjan fietst naar school.

Harm viel gisteren van de trap. 

Zinnen kennen minimaal één werkwoord .

Er zijn ook zinnen met meer dan één werkwoord --> dan is het belangrijk om te kunnen onderscheiden welk werkwoord welke vorm heeft. 

Grammatica: werkwoordsvormen

• Persoonsvorm 
• Infinitief
• Voltooid deelwoord

Werkwoordsvormen: persoonsvorm (pv)

Elke zin heeft een persoonsvorm (pv).

Zin ontleden? Je zoekt eerst de persoonsvorm!

Bij meerdere ww in een zin:

• Getalproef

- De vogel woont in het vogelhuisje.

Als je een zin gaat ontleden, zoek je altijd eerst de persoonsvorm. 

De persoonsvorm is de werkwoordsvorm die zal veranderen als je een getal- of tijdsproef zal uitvoeren.

Staat er één werkwoord in de zin? Dan is dit de persoonsvorm want zinnen hebben altijd een persoonsvorm.

Staan er meerdere werkwoorden in de zin? Dan kan je de getal- of tijdsproef doen om erachter te komen welk ww de pv is. 

NIET VRAGEND MAKEN= werkt niet met samengestelde zinnen

Werkwoordsvormen: persoonsvorm (pv)

Elke zin heeft een persoonsvorm (pv).

Bij meerdere ww in een zin:

• Getalproef

- De vogel woont in het vogelhuisje.

• Tijdproef

- Ik trek mijn jas aan. 

De persoonsvorm is de werkwoordsvorm die zal veranderen als je een getal- of tijdsproef zal uitvoeren.

Staat er een werkwoord in de zin? Dan is dit de persoonsvorm want zinnen hebben altijd een persoonsvorm.

Staan er meerdere werkwoorden in de zin? Dan kan je de getal- of tijdsproef doen om erachter te komen welk ww de pv is. 

Werkwoordsvormen: infinitief (inf)

Hele werkwoord = infinitief (inf)

Voorbeeld:

Marjan wil morgen door het bos wandelen. 

Dit is de vorm die ook in het woordenboek staat. Als er een infinitief in de zin staat, is een ander ww de pv. 

Wat is de infinitief in deze zin:

Mama en papa gaan morgen samen met opa en oma winkelen.

1. gaan
2. winkelen

Wat is hier de pv?

Voordoen met getal/tijdsproef --> Laten zien waarom het niet winkelen (inf) is. 

Werkwoordsvormen: voltooid deelwoord (vdw)

Voltooide tijd.

• Vaak achteraan in een zin.
• Kent een hulpwerkwoord: hebben of zijn
• Beginnen vaak met: ge-, be-, ve-, her- of ont-

Voorbeeld: Mama en papa hebben gisteren met opa en oma een fiets gekocht. 

Voltooide tijd betekent dat de actie vaak al afgelopen is. 

Wat is het voltooid deelwoord in deze zin:

Clara is in de zomer op vakantie naar Engeland geweest.

1. is
2. geweest

Grammatica: werkwoordelijk gezegde (wwg)

Regel: Alle werkwoorden in een zin (ook de pv).

Voorbeelden:

Liam fietst naar school.

Josje heeft haar huiswerk gemaakt. 

De vogels vliegen in de winter naar het zuiden. 

Grammatica: werkwoordelijk gezegde (wwg)

Regel: Alle werkwoorden in een zin (ook de pv).

Voorbeelden:

Liam fietst naar school.  --> wwg= fietst

Josje heeft haar huiswerk gemaakt.  --> wwg= heeft gemaakt

De vogels vliegen in de winter naar het zuiden.  --> wwg = vliegen

Grammatica: werkwoordelijk gezegde (wwg)

Let op!  

De docent vraagt aan mij een woordenboek uit de kast te pakken.

Ik ben al tien minuten naar mijn etui aan het zoeken.

Soms staat er ''te'' voor het hele werkwoord

Soms staat er ''aan het'' voor het hele werkwoord 

Dit hoort ook bij het wwg!!!

Bij een wwg kan ook ''te'' of ''aan het'' horen.

Grammatica: werkwoordelijk gezegde (wwg)

Let op! 

De docent vraagt aan mij een woordenboek uit de kast te pakken.

--> wwg= vraagt te pakken

Ik ben al tien minuten naar mijn etui aan het zoeken.

--> wwg= ben aan het zoeken 

Soms staat er ''te'' voor het hele werkwoord

Soms staat er ''aan het'' voor het hele werkwoord 

Dit hoort ook bij het wwg!!!

Bij een wwg kan ook ''te'' of ''aan het'' horen.

Grammatica: werkwoordelijk gezegde (wwg)

Let op! 

Splitsbare werkwoorden:

Indy schrijft de goede antwoorden meteen op.

Opa haalt Chinees bij het restaurant om de hoek af. 

De pv kan in sommige zinnen gescheiden voorkomen

Grammatica: werkwoordelijk gezegde (wwg)

Let op! 

Splitsbare werkwoorden:

Indy schrijft de goede antwoorden meteen op.

--> wwg= schrijft op (opschrijven)

Opa haalt Chinees bij het restaurant om de hoek af. 

--> wwg= haalt af (afhalen)

De pv kan in sommige zinnen gescheiden voorkomen

Grammatica: onderwerp (ond)

Wie of wat iets doet OF wat er gebeurt.

Regel:  wie/wat + gezegde?

OF

Getalproef

Voorbeeld:

Harm-Jan heeft zijn diploma gehaald.

Martin en Jessica fietsen samen naar school. 

Onderwerp, regel = wie/wat + gezegde

OF 

getalproef = verander het getal van de persoonsvorm, het getal van het onderwerp moet dan mee veranderen

Grammatica: onderwerp (ond)

Wie of wat iets doet OF wat er gebeurt.

Regel:  wie/wat + gezegde?

OF

Getalproef

Voorbeeld:

Harm-Jan heeft zijn diploma gehaald. --> ond = Harm-Jan

Martin en Jessica fietsen samen naar school.  --> ond = Martin en Jessica 

Onderwerp, regel = wie/wat + gezegde

OF 

getalproef = verander het getal van de persoonsvorm, het getal van het onderwerp moet dan mee veranderen

Noem het onderwerp:
Lisa koopt op zaterdag altijd kaas op de markt.

1. koopt
2. de markt
3. Lisa
4. kaas

Aan de slag

Maken:

Opdrachten 1 tot en met 14, 16, 18 en 19 (H4.1, blz. 95)

Hoe?:

Rood = volledige stilte

Oranje = overleggen met tafelgroepje

Groen = vragen stellen aan docent

Benoem de pv, wwg & ond:

Koen heeft die schoenen cadeau gekregen.

Volgende les

Sowieso af: opdrachten 1 t/m 12 (H4.1)

Screening dyslexie

Werkboeken innemen