2.5 De Republiek

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Hoofdstuk 2: De opstand

2.5 De Republiek

Kenmerkende aspecten

Met andere woorden: Wat is/hoort typisch bij dit tijdvak?

1. Het veranderende mens- en wereldbeeld van de Renaissance en het begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling.

2. De protestantse Reforatie die de splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had.

3. Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van de Nederlandse Staat.

4. De bijzondere plaats in staatkundig opzicht van de Nederlandse Republiek.

Over welke KA's gaat deze paragraaf?

Kenmerkende aspecten

Met andere woorden: Wat is/hoort typisch bij dit tijdvak?

1. Het veranderende mens- en wereldbeel van de Renaissance en het begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling.

2. De protestantse Reformatie die de splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had.

3. Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van de Nederlandse Staat.

4. De bijzondere plaats in staatkundig opzicht van de Nederlandse Republiek.

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je uitleggen hoe de Opstand de grondslag voor de Nederlandse staat legde.

1576

1579

1581

1588

Furie van Antwerpen

Pacificatie van Gent

Unie van Utrecht

Unie van Atrecht

Apologie

Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

Zinken Armada

Wat is de betekenis van het begrip particularisme?

Geef een voorbeeld van particularisme uit bron 34.

antwoord

In het plakkaat wordt gezegd dat een vorst zijn onderdanen hun vrijheden, privileges en oude gebruiken niet mag afnemen

Welke ‘democratische’ gedachte komt in het plakkaat voor?

antwoord

Als een vorst zijn onderdanen onderdrukt / zich gedraagt als een tiran, mogen zijn onderdanen een ander in zijn plaats kiezen.

Waar moet een nieuwe vorst volgens
de opstandelingen in de gewesten aan voldoen?

Geef bij elk van de drie kandidaten aan waarom hij of zij niet de nieuwe vorst(in) werd.
- Hertog van Anjou
- Willem van Oranje
- Elizabeth van Engeland

Hoe noem je een land zonder koning.

1. monarchie
2. democratie
3. republiek
4. tirannie

Welke twee zaken regelde de Staten-Generaal

1. Het buitenlandse beleid
2. belasting heffen
3. verdediging van het land
4. godsdienst

Leg deze uitspraak eens uit:
‘In de Republiek zegevierde het particularisme.’

Welke taken van de stadhouder worden duidelijk uit deze bron.

antwoord

Hij is aanvoerder van leger en vloot. Bepaalt alle militaire zaken.

Wanneer heeft hij de meeste macht in handen?

antwoord

Als er sprake is van oorlog.

Oorlog, Bestand, weer oorlog en eindelijk vrede

• Naast Nederland voert Spanje 'oorlog' met Engeland.
• 1588: 'onoverwinnelijke' Armada wordt naar Noordzee gestuurd.
• Doelen:

1. Verslaan Engelse en Nederlandse vloot
   
2. Overbrengen van Spaans leger naar Engeland

• 1598: Filips II overlijdt -> Hollandse kooplui zijn de oorlog zat en ..........
• 1609-1621 n.Chr. -> Twaalfjarig bestand

Oorlog, Bestand, weer oorlog en eindelijk vrede

Na afloop van het Twaalfjarig Bestand hervatte men de oorlog als vanouds. Frederik Hendrik, een halfbroer van Maurits, veroverde als stadhouder verschillende gebieden in Limburg, Brabant en Zeeuws-Vlaanderen. Generaliteitslanden:  Katholieke gebieden veroverd door de Republiek. Onder direct bestuur van de Staten-Generaal.

De strijd ging door tot na jaren van onderhandelen er in 1648 de Vrede van Münster tot stand kwam, waarin Spanje de Republiek als onafhankelijke staat erkende. Deze staat kreeg de naam de Republiek der Zeven verenigde Nederlanden. Het was de enige republiek in Europa omringd door koninkrijken. 

Raadspensionaris = landsadvocaat 

4.2 De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek.

De raadspensionaris

• De raadspensionaris was de woordvoerder van het gewest Holland in de Staten- Generaal.
• Holland was veruit het rijkste gewest, dus de raadspensionaris was een hele machtige politicus.
• De raadspensionaris bereidde de besluiten van de vergadering van de Staten- Generaal voor.
• Eigenlijk was de raadspensionaris de hoogste politicus van de Republiek.

Stadhouder vs Raadspensionaris

De Stadhouder en de Raadspensionaris waren het niet vaak met elkaar eens.

De Stadhouder wilde bijvoorbeeld vaak oorlog voeren, zo kon hij zijn macht vergroten;

De Raadspensionaris wilde juist vrede, dit was beter voor de handel en oorlog was duur;

Sleep de gebeurtenissen naar de juiste jaartallen

1584

1581

1588

1609

1619

1648

Acte van Verlathinge

Spaanse Armada vergaat

Twaalfjarig bestand

moord op Willem van Oranje

Vrede van Munster

Terechtstelling Johan van Eldebarnevelt

Zet de stadhouders van Oranje in de juiste volgorde

1. Maurits, Willem, Frederik Hendrik.
2. Willem, Maurits, Frederik Hendrik.
3. Maurits, Frederik Hendrik, Willem
4. Willem, Frederik Hendrik, Maurits

Wat heb je geleerd?

Wat is je nog niet helemaal duidelijk?