1.3 De Republiek

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Steden en burgers in de lage landen 

Tekst

Onderzoeksvraag paragraaf 3:

In hoeverre bepaalde de burgerij de ontwikkelingen in de Republiek in de Gouden eeuw (1602-1700)?

'tijd van regenten en vorsten'

De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had

Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat

 De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek

ln deze les leer je: 

- over de rijkdom en status van de regenten

- problematiek in het buitenland en 

- waarom het vanaf 1648 minder goed gaat met de Republiek

rijkdom en status

rijkdom en status

rijkdom en status

rijkdom en status

Hoe sterk waren de landen rondom de Republiek?

Waarom gaat het vanaf 1648 minder goed met de Republiek?

Waarom gaat het vanaf 1648 minder goed met de Republiek?

Waarom gaat het vanaf 1648 minder goed met de Republiek?

Waarom gaat het vanaf 1648 minder goed met de Republiek?

- Voor 1648: Republiek vocht mét Fr en Eng tegen Spanje.

- Na 1648: oude bondgenootschappen verdwenen. Republiek staat alleen.

Waarom gaat het vanaf 1648 minder goed met de Republiek?

Regenten:

- trekken zich terug uit de handel

Waarom gaat het vanaf 1648 minder goed met de Republiek?

Regenten:

- trekken zich terug uit de handel

- lenen geld uit aan buitenlandse ondernemers en machthebbers 

Waarom gaat het vanaf 1648 minder goed met de Republiek?

Regenten (oligarchen)

- trekken zich terug uit de handel (

- lenen geld uit aan buitenlandse ondernemers en machthebbers 

stellen hun economische én politieke macht veilig.

Macht bij gewesten en steden!

Waarom gaat het vanaf 1648 minder goed met de Republiek?

Regenten:

- trekken zich terug uit de handel

- lenen geld uit aan buitenlandse ondernemers en machthebbers 

stellen hun economische én politieke macht veilig.

Macht bij gewesten en steden!

- De stadhouder! (wilde eenheid)

- Het gemeen (profiteerde niet van de Gouden Eeuw) 

(zie les 1)

Bestuur in de Republiek

De stadhouder van Holland was ook de stadhouder van Utrecht, Zeeland, Gelderland en Overijssel

In 1648 was dat Prins Willem II van Oranje

De raadspensionaris van Holland was de hoogste en machtigste ambtenaar. 

Waarom gaat het vanaf 1648 minder goed met de Republiek?

1650

Waarom gaat het vanaf 1648 minder goed met de Republiek?

1650

Waarom gaat het vanaf 1648 minder goed met de Republiek?

1650

Willem II van Oranje

(1626–1650)

Waarom gaat het vanaf 1648 minder goed met de Republiek?

1650

Willem II van Oranje

(1626–1650)

X

Waarom gaat het vanaf 1648 minder goed met de Republiek?

1650

Waarom gaat het vanaf 1648 minder goed met de Republiek?

huiswerk.....

Maken 4, 5, 6 + Examenbundel (blz 49-51) opdracht 14 t/m 17

Het einde van de Gouden Eeuw

Economie gaat op en neer

Meestal met een goede reden

Zonder stadhouder verder

1650-1672

• De stadhouder (Prins van Oranje) is de hoogste militaire baas in de Republiek
• Als stadhouder Willem II in 1650 plotseling overlijdt is zijn zoon nog niet eens geboren (pas acht dagen later)
• Sommige regenten zijn van mening dat er geen nieuwe stadhouder hoeft te komen: ze kunnen het wel alleen!

Johan de Witt werd in 1653 de nieuwe raadspensionaris. Tijdens een oorlog met Engeland liet hij een sterke vloot bouwen waarmee Michiel de Ruijter in 1667 de Engelsen versloeg.

De Witt was fel anti-stadhouder: "Vertrouw nooit een Oranje", had zijn vader ooit tegen hem gezegd.

Michiel de Ruyter

Michiel de Ruyter werd opperbevelhebber van de vloten op zee. Zijn manschappen kregen goed eten en warme kleding, terwijl andere kapiteins dit liever in eigen zak hielden. Hij kreeg dan ook als erenaam 'Bestevaer' wat goede vader of grootvader betekent!

3

De machtigste man

Johan de Witt

Johan de Witt werd in 1653 raadspensionaris van het gewest Holland, net als Johan van Oldenbarnevelt dat ooit was.
Hij werd zo de machtigste man van de republiek omdat er geen stadhouder was!

1

Oorlogsvloot

Johan de wit zorgde voor een sterke oorlogsvloot om de zeeoorlogen met Engeland te kunnen winnen. De baas op zee was belangrijk voor de handel en dus voor de welvaart van de republiek.

2

Rampjaar

Radeloos : de regenten wisten niet goed wat te doen.

Reddeloos : de Republiek leek verloren

Redeloos : het volk was (onterecht) woedend op Johan de Witt

1672 > De Republiek aangevallen door
Engeland, Frankrijk en Munster/Keulen

Het Rampjaar

1672

• In 1672 vielen de Engelsen, Fransen en Duitsers tegelijkertijd Nederland aan.
• Op zee wist De Ruijter de Engelsen tegen te houden, maar het landleger is te zwak. 
• Sommigen gaven De Witt de schuld: hij had ook het leger moeten versterken
• Samen met zijn broer Cornelis werd hij afgeslacht en opgehangen

Van Gouden Eeuw naar Zilveren Eeuw 

• De Republiek overleefde het en bleef zo'n 40 jaar dé economische grootmacht, maar verloor gaandeweg aan een groter en centraal bestuurd Engeland en Frankrijk.
• Londen werd rond 1700 het nieuwe internationale handelscentrum. 
• Van Atrecht --> Brugge --> Antwerpen --> Amsterdam --> Londen

Maken 

Opdracht 7 t/m 18 + examenbundel 18 t/m 20. 

• 20 minuten: Opdracht Ieder wordt expert
• 10 minuten: Opdracht Puzzelgroep
• 10-15 minuten: Ieder groepje presenteert z'n persoon