14.5 DNA en RNA

• Scheikunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

DNA/RNA programma

• Leerdoelen
  
• Aan opdrachten werken (anders dan anders)
• Keuze moment

Lesdoel

De leerling kan aan het einde van de les uitleggen hoe vanuit DNA eiwitten worden gevormd en kan opgaven doen op basis van de genetische code.

Succesfactoren

- Ik beschrijf de functie van nucleïnezuren in het lichaam.

- Ik leg het verschil uit tussen DNA en RNA.

- Ik vertaal een DNA sequentie in een RNA sequentie.

- Ik vertaal een RNA sequentie in een aminozuur sequentie.

Opdracht 1

Maak de volgende DNA keten dubbelstrengs.

DNA

5` - ATG - GCT - TGT - GGA - TAA - 3`

Opdracht 2

Vertaal de volgende DNA keten in RNA

DNA

5` - ATG - GCT - TGT - GGA - TAA - 3`

3`-  TAC - CGA - ACA - CCT - ATT - 5`

RNA

?

Opdracht 3

Vertaal de volgende RNA in eiwit

RNA

5`- AUG - GCU - UGU - GGA - UAA - 3`

Slot opdracht 4

Geef van de volgende aminozuur keten de mogelijke coderende RNA streng en de daaruit volgende coderende DNA streng.

Opdracht 1 - Antwoord

Vertaal de volgende DNA keten in RNA

DNA

5` - ATG - GCT - TGT - GGA - TAA - 3`

3`-  TAC - CGA - ACA - CCT - ATT - 5`

Opdracht 2- Antwoord

Vertaal de volgende DNA keten in RNA

DNA

5` - ATG - GCT - TGT - GGA - TAA - 3`

3`-  TAC - CGA - ACA - CCT - ATT - 5`

RNA

5`- AUG - GCU - UGU - GGA - UAA - 3`

Opdracht 3 - Antwoord

Vertaal de volgende RNA in eiwit

RNA

5`- AUG - GCU - UGU - GGA - UAA - 3`

Met - Ala - Cys - Gly - Stop

Of

M - A - C - G - Stop

Antwoord slotopdracht 4

Bijbehorende aminozuren: Gln-Arg-Met

m-RNA CAA/CAG- AGA/AGG/CGA/CGG/CGU/CGC-AUG

matrijs-DNA GGT/GGC-TCT/TCC/GCC/GCA/GCG- TAC

coderend-DNA CCA/CAG-AGA/AGG/CGG/CGT/CGC- ATG

Keuzemoment

- Ik snap het goed: Lees paragraaf 14.5 goed door en maak de opgaven 46, 49 en 50

- Ik snap het niet: Luister naar de uitleg en maak daarna opgave 44, 45, 46,49 en 50

Extra uitleg

DNA

- Dubbele streng

- Nucleotiden

DNA

DNA vs RNA

Voor de eiwitsynthese is niet alleen 

DNA nodig maar ook RNA. De bouw

van RNA is alleen een klein beetje 

anders dan DNA. -->

Ook zijn er verschillende soorten RNA,

mRNA en tRNA met beide hun eigen

functie.

Stap 1 transcriptie

De dubbele DNA helix wordt open gebroken en het DNA wordt afgelezen en overgeschreven. Dit is mRNA

Transcriptie

Info van matrijsstreng van DNA (=volgorde van A, C, G en T) wordt overgebracht op mRNA (m= messenger)

DNA-strengen uit elkaar

Transcriptie

 mRNA wordt gevormd. 

Let op: tegenover de A 

van het DNA komt 

een U (uracil) op het mRNA!

Stap 2 Translatie

Translatie = mRNA -> eiwit

Elke 3 nucleotiden zijn een code

codon genaamd. 

Startcodon = AUG

Stopcodon = UAA, UAG of UGA

Elk codon staat voor een aminozuur.

Zie binastabel 71G

Stap 2 Translatie

Translatie gebeurd buiten de celkern, met behulp van ribosomen (eiwitfabriek). 

De aminozuren zijn verbonden 

aan een tRNA (transfer-RNA) 

met een tegengestelde code 

als die van mRNA.

Zie ook Binastabel 71J.

Stap 2 Translatie

Tabel 71G van de BINAS

- RNA code gekoppeld aan aminozuur

Aan de slag

Maken opgaven 46, 49 en 50 (als je het goed begrijpt)

Maken opgaven 44, 45, 46,49 en 50 (als je het niet goed begrijpt)

Volgende les: start laatste hoofdstuk :-)