Paragraaf 7.2 Sociale stratificatie, sociale mobiliteit en de onderklasse

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Paragraaf 7.2 Sociale stratificatie, sociale mobiliteit en de onderklasse

§7.2 Sociale stratificatie, sociale mobiliteit en de onderklasse

Pagina 142

Hoe noemen we de indeling van sociale lagen, waartussen ongelijkheid bestaat?

Hoe noemen we de indeling van sociale lagen, waartussen ongelijkheid bestaat? 

1. Maatschappelijke ladder
2. Klassensamenleving
3. Gesloten samenleving
4. Sociale stratificatie

Sociale stratificatie

In Nederland wordt sociale stratificatie vaak beschreven op basis van bezit en inkomenssituatie, macht, status en opleiding hebben daar natuurlijk ook mee te maken.

In India is er sprake van een kastenstelsel. Mensen behoren tot een sociale laag op basis van hun afkomst (pagina 142/143).

Open- en gesloten samenlevingen

Sociale mobiliteit is de mogelijkheid om te stijgen of te dalen op de maatschappelijke ladder: 

Weinig mogelijkheden hiervoor noemen we een gesloten samenleving, veel mogelijkheden hiervoor noemen we een open samenleving

De overheid probeert een open samenleving te bevorderen.

Benadruk hier dat India een gesloten samenleving is en Nederland een open samenleving. 

Hoe kan de overheid een open samenleving bevorderen?

Hoe kan de overheid een open samenleving bevorderen?

Voorbeelden zijn: goed en betaalbaar onderwijs, toegankelijke zorg en voldoende werkgelegenheid. Maar ook de invoering van een vrouwenquotum is een voorbeeld.

Standen- en klassensamenleving

Samenleving gebaseerd op economische middelen, indeling van arbeiders en kapitaalbezitters

Weinig mogelijkheid tot sociale mobiliteit.

Standensamenleving

Klassensamenleving

Iemands positie als adel of horige stond bij de geboorte vast. 

Gesloten samenleving

Industrialisatie 

Positietoewijzing

Maatschappelijke oorzaken van buitenaf zijn van invloed  op iemands positie in de maatschappij. 

Het verkrijgen van  maatschappelijke positie door de eigen bijdrage van een persoon of een groep waartoe hij behoort.

Bijvoorbeeld: kwaliteit van onderwijs

Positieverwerving

Bijvoorbeeld: inzet op school

In India is vooral sprake van positietoewijzing en weinig positieverwerving. Dit zie je bijvoorbeeld terug in de invoering van quota die ervoor zorgen dat mensen uit verschillende kasten in overheidsdienst kunnen werken. 

Gaat het in dit fragment over positietoewijzing of positieverwerving?

Gaat het in dit fragment over positietoewijzing of positieverwerving? 

1. Positieverwerving
2. Positietoewijzing
3. Geen van beide

Het antwoord is positietoewijzing, omdat het advies van Yunuscan te maken heeft met zijn taalvaardigheid. Deze is niet genoeg voor havo, omdat hij een basistaalvaardigheid heeft gemist in zijn opvoeding. Het gaat daarbij niet om zijn eigen bijdrage, maar om iets waar hij zelf niets aan heeft kunnen doen: de plek waar zijn wieg staat is van invloed geweest op de manier van (talige) socialisatie.

Kapitaal en positieverwerving

Kapitaal kan een middel zijn om een betere maatschappelijke positie te verwerven.

Er zijn 3 soorten kapitaal: 

1. Economisch: bezit of inkomen

2. Sociaal: connecties, netwerken, mate van respect.

3. Cultureel: culturele competenties zoals kennis, houdingen, opvattingen en smaak die kenmerkend zijn voor hoge posities.

Hoe kan sociaal kapitaal bijdragen aan positieverwerving?

Hoe kan sociaal kapitaal bijdragen aan positieverwerving?

Antwoord: Sociaal kapitaal verwijst naar een sociaal netwerk en sociale vaardigheden. Beide kunnen het makkelijker maken om bijvoorbeeld (via je netwerk) een baan of  een stage te bemachtigen.

Sander en de kloof

Bekijk met de leerlingen aflevering 3 van het programma Sander en de Kloof: 'Kansen zijn te koop':  https://www.npostart.nl/sander-en-de-kloof/03-02-2022/VPWON_1317001

Deze aflevering laat zien hoe economisch kapitaal van invloed is op de kansen die je in de samenleving krijgt. De hele aflevering is relevant, omdat het de tegenstrijdigheid van de boven- en de onderklasse laat zien, maar mocht daar geen tijd voor zijn, zou het fragment van 0:00-5:32 ook voldoende zijn.

Om welk soort kapitaal gaat het in dit fragment?

Om welk soort kapitaal gaat het in dit fragment?

1. Sociaal kapitaal
2. Cultureel kapitaal
3. Economisch kapitaal

Sociale uitsluiting

Er is sprake van sociale uitsluiting bij meer dan 1 van de volgende bestanddelen: 

Beperkte sociale en politieke participatie, beperkte normatieve integratie, niet goed kunnen voorzien in elementaire levensbehoeften, geringe toegang tot sociale grondrechten. 

Benadruk dat armoede een relatief begrip is en dat dit in Nederland een andere betekenis heeft dan bijvoorbeeld in India