7.2 Aan de leiband van Moskou

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Leerdoel: Ik kan uitleggen hoe de landen in Oost-Europa deel uit gingen maken van het communistische Oostblok en welke gevolgen dat had voor de inwoners van die landen. 

Vijandbeelden ( hoe denken de supermachten over elkaar.) tussen de VS en de SU. 

• Vijandbeeld Westen:

1. Angst voor ‘het Rode Gevaar’. Nadat de SU Oost-Eruopa communistisch had gemaakt was het Westen bang dat de SU ook West-Europa in wilde nemen. 
   
2. Westerse politici, militairen waren bang dat als 1 land communistisch zou worden er meer zouden volgen: Dominotheorie. Maar ze hadden niet door hoeveel schade aan infrastructuur, huizen en fabrieken er was in de SU en dat de SU 24 mlj. slachtoffers had door W.O.2. 

• Vijandbeeld Sovjetunie:

1. Het Westen zou volgens Stalin de Sovjetunie willen vernietigen en een aanval voorbereiden. VS deed aan kapitalistisch imperialisme: econ., pol. de wereld proberen te veroveren.
2. Sovjetunie weer opbouwen, door de Oost-Europese landen in hun invloedssfeer te brengen onder het communisme en te laten doen wat de SU wilde. Invoering daar van geheime politie, de Stasi in de DDR was berucht. 

• De communistische partijen in zowel de Su als in de satellietstaten alleen met geweld, propaganda, terreur aan de macht blijven. De strafkampen in de Goelag Archipel zaten in de jaren '50 vol. Ook in Bulgarije, Roemenië en Tsjecholsowakije kwamen strafkampen met veel gevangenen.  ‘Klein-Siberië’ in Bulgarije was vreselijk. 
  

1953 Stalin sterft en Nikita Chroesjtsjov nieuwe partijleider.

• Nikita Chroesjtsjov geeft in 1956 een toespraak voor de communistische partij en bekritiseerd Stalin heel erg. Hij beschuldigde Stalin van machtsmisbruik, persoonsverheerlijking en blunders op politiek, militair en economisch terrein. Deze toespraak lekte ' niet per ongeluk' uit en sloeg in als een bom. Kritiek hebben op een leider was nieuw. Hij liet hiermee zien dat Stalin als persoon had gefaald, niet het beleid van de partij en zette zichzelf als betrouwbaar neer.
  

• Destalinisatie=> beelden en schilderijen van Stalin werden verwijderd, zijn prestaties verdwenen uit de geschiedenis boeken en veel slachtoffers van Stalin kregen eerherstel. 
  
• Chroetsjtjov wilde ook zo een betere relatie met het Westen regelen. De politiek van de Vreedzame co-existentie= beleid dat landen die elkaars politieke tegenstanders zijn, zonder conflicten (zeker geen oorlog) met elkaar samen te laten leven 

Hongaarse Opstand 1956

• In de satellietstaten hoopten ze door de toespraak van Chroesjtsjov dat er meer vrijheid zou komen t.o.v. de SU. en er kwam meer onrust aldaar.
• Studenten eisten meer vrijheden zoals geen onderwijs meer in het Russisch, persvrijheid, afschaffing doodstraf.
• Steeds meer mensen gingen demonstreren tegen de partij en de SU, leger koos zelfs hun kant. Er werd geweld gebruikt.

• Nieuwe premier Nagy beloofde een ‘vrij, onafhankelijk en Democratisch’ Hongarije.  Dus geen communisme meer, hij wilde ook uit het Warschaupact.
• Sovjetunie viel met leger Hongarije binnen om macht te herstellen. Veel slachtoffers en vooral hoogopgeleiden vluchten naar buitenland.
• Westblok reageert in media verontwaardigd, maar doet niets. Dit vanwege de kernwapens die de Sovjetunie sinds 1955 heeft.

Praagse Lente 1968

• Nieuwe partijleider Dubcek wil hervormingen, ‘een socialisme met een menselijk gezicht’, meer democratie en een liberaal communisme, maar niet weg uit de SU zoals in Hongarije het geval was.
  
• Troepen Warschaupact grepen in, maar niet met geweld.
  
• Westen reageert weer verontwaardigd, maar doet weer niets.

• Brezjnev was inmiddels partijleider geworden in de SU en maakte duidelijk na de Praagse Lente dat dit ingrijpen geen uitzondering was.
• Voortaan zou als dat nodig was in elk Oostblokland ingegrepen kunnen worden. Brezjnevdoctrine=> de lidstaten van het Warschaupact staan het elkaar niet toe dat één land een eigen richting in zou slaan. Dan zouden ze gezamenlijk militair ingrijpen. ‘Broederlijke solidariteit’ was belangrijker dan ‘nationale solidariteit’.

Brezjnev maakt de veters van Dubcek vast als symbool van het ingrijpen bij de Praagse Lente