7.1 De overheid voor ons allemaal

• Economie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Welkom!

Wie heeft het voor het zeggen?

De eerste 5 minuten ga je aan de slag met de startopdracht die je hebt ontvangen. Dit doe je in stilte. 

Klaar? Start je laptop op en log in bij deze LessonUp.

Leerdoelen 7.1

1. Welke overheden er zijn en wat hun taken zijn
2. hoe de overheid ons gedrag beinvloedt
3. waarom de overheid bepaalde taken liever zelf uitvoert
4. wat het verschil is tussen de collectieve en particuliere sector
5. wat privatisering is

Noem de lagen van de overheid.

Taken van de overheid 

1. Gezondheidszorgen (ziekenhuizen)
   
2. Sociale zekerheid (uitkeringen)
3. Zorgen voor volkshuisvesting (wonen)
4. Zorgen voor onderwijs
5. Zorgen voor veiligheid (politie, leger, dijken)

Wie gaat er over verbreding van de A2 tussen Utrecht en Amsterdam?

1. Provincie Noord-Holland
2. Provincie Utrecht
3. Gemeente Utrecht
4. Het Rijk

Wat is GEEN taak van de gemeente?

1. Riolering
2. Recreatiegebieden
3. Sportparken
4. Ouderenzorg

Wat doet de overheid voor de economie?

• Investeren in goede infrastructuur (dat levert werkgelegenheid op);

• Heffingen leggen op ongewenste activiteiten (om deze af te remmen);

• Subsidies verstrekken om te steunen en te stimuleren;

• Kartelafspraken verbieden om te zorgen dat de concurrentie eerlijk is.

Kartel

Een kartel is een samenwerking tussen bedrijven waarbij (verboden) prijsafspraken worden gemaakt.

Het doel is om de onderlinge concurrentie te beperken.

Hoe beinvloedt de overheid?

Accijns: extra belasting op alcohol, olie, tabak

Doel: minder consumptie 

Subsidie: financiele bijdrage van de overheid

Doel: meer consumptie

Voorlichting geven (bewustwording)

Koppel de juiste woorden aan de zinnen.

De overheid heeft invloed op ons gedrag door:

postief gedag met ... te stimuleren.

in het algemeen ... te geven.

ongewenst gedrag met ... af te remmen.

ongewenst gedrag te ...

extra belastingen en heffingen

voorlichting

verbieden

subsidie

Waarop heft de overheid accijns?

1. Benzine, chocola, kleding
2. Sigaretten, vlees, kleding
3. Alcohol, sigaretten, benzine
4. Alcohol, medicijnen, benzine

Juist

Onjuist

De leeftijdsgrens voor de AOW wordt in de komende jaren verlaagd naar 65 jaar.

Mensen van wie de partner vroeg overlijdt, hebben ook voor hun 65ste recht op AOW.

Als je in de WW zit, krijg je altijd 75% van je laatstverdiende brutoloon.

Een werknemer die langer dan twee jaar ziek is, kan een WIA-uitkering krijgen.

Sociale zekerheid

sociale zekerheid

sociale voorziening

betaald met...

sociale verzekeringen

betaald met...

voorbeeld...

WW en WIA

AOW ANW

sleep de goede letter naar het goede nummer

belastingen

sociale premies

werknemersverzekeringen

volksverzekeringen

Bijstand

Collectieve sector =

overheid en sociale zekerheidinstellingen

• geen winstdoel

Particuliere sector =

bedrijven en burgers

• winstdoel

Collectieve en particuliere sector

Wat is geen voorbeeld van een collectieve voorziening?

1. Brandweer
2. Dijken
3. Onderwijs
4. Recreatieparken

Collectieve sector

Particuliere sector

Privatisering

Overgang van de collectieve sector naar de particuliere sector:

De overheid verkoopt een dienst of activiteit aan een bedrijf in de particuliere sector.

Welke ontvangsten hoort niet bij de niet-belastingontvangsten?

1. BTW
2. Boetes
3. Aardgasbaten
4. Winst bedrijven van overheid

Welke stelling is niet waar?

1. De winkelier draagt de btw af aan de overheid.
2. BTW en accijns zijn voorbeelden van indirecte belasting.
3. De werknemer betaalt zelf loonbelasting aan de overheid.
4. BV en NV betalen vennootschapsbelasting.

Profijtbeginsel

Draagkrachtbeginsel

Solidariteitsbeginsel

Iedereen die werkt, staat een deel van zijn/haar inkomen af aan mensen die geen inkomen hebben.

Je betaalt alleen als je ergens gebruik van maakt. 

Hoge inkomens betalen in verhouding meer belasting dan lage inkomens

Welke uitspraak over de miljoenennota en de rijksbegroting is juist?

1. De rijksbegroting licht de miljoenennota toe
2. De miljoenennota licht de rijksbegroting toe
3. De rijksbegroting en de miljoenennota zijn hetzelfde
4. De rijksbegroting en de miljoenennota hangen niet samen

Welke overheid is verantwoordelijk voor de rechtspraak?

1. Rijksoverheid
2. Gemeente
3. Provincie
4. Waterschappen

Welke overheid is verantwoordelijk voor het schoonmaken van de straten in jouw woonwijk?

1. Rijksoverheid
2. Provincie
3. Gemeente
4. Waterschappen

De overheid is verantwoordelijk voor onder andere de infrastructuur. Noem een voorbeeld van infrastructuur waar jij gebruik van maakt.

Wat is een taak van de provincie?

1. Het uitgeven van een nieuw paspoort
2. zuiveren van afvalwater
3. De aanleg van een nieuwe weg tussen 2 steden
4. Jeugdzorg bieden aan gezinnen

Een bedrijf ontwikkelt een milieuvriendelijke productiemethode.
Het kan een ..... aanvragen.

1. milieuheffing
2. subsidie

De overheid wil het gebruik van benzineauto's minder aantrekkelijk maken. Ze verhoogt de ..... op benzine

1. accijns
2. energiebelasting

Een chemiebedrijf stoot meer Co2 uit dan was afgesproken. Daarom betaalt het bedrijf extra .....

1. accijns
2. milieuheffing

Voor welke van onderstaande voorzieningen is de overheid niet verantwoordelijk?

1. Onderwijs
2. Gezondheidszorg
3. Defensie
4. Supermarkten

Door de sociale zekerheid in ons land ..

1. kan iedereen die dat wil een uitkering krijgen
2. kan iedereen in zijn noodzakelijke behoeften voorzien
3. heb je de zekerheid dat iedereen zich sociaal gedraagt
4. is iedereen zeker van een baan

De AOW-uitkering is een volksverzekering

1. juist
2. onjuist

De toelichting op de rijksbegroting heet

1. begrotingstekort
2. staatsschuld
3. miljoenennota
4. troonrede

En nu?

Kun je alvast aan de slag met de opdrachten van paragraaf 7.1