6.2 Verteringsstelsel

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

6.2 Verteringsstelsel

Leerdoelen

• Je leert welke weg je voedsel aflegt door je verteringskanaal;
• Je leert in welke organen je voedsel wordt verteert en hoe deze organen dat doen. 

Vertering

• Doel = voedingsstoffen klein genoeg maken om op te nemen in bloed.
  
  
• Het afbreken van grote moleculen (macromoleculen, polymeren) tot kleine moleculen (monomeren) met behulp van verteringsenzymen.
  
  
• Alles wat bruikbaar is neem je op in je darmen, restanten (onverteert/onverteerbaar) poep je uit.
  

Welke moeten verteerd worden?

Wel:                                                                                    Niet:

Eiwitten

Koolhydraten

Mineralen

Vitamines

Vetten

Water

Verteringsstelsel

• Mondholte
• Slokdarm
• Maag
• Twaalfvingerige darm
• Dunne darm
• Blindedarm
• Dikke darm
• Endeldarm

Mechanische & Chemische vertering

• Mechanische vertering: Kleiner maken en mengen van ingeslikt voedsel. Kauwen en kneden
  Belangrijk: zorgt voor oppervlaktevergroting!!
  
  
• Chemische vertering: Verkleinen van macromoleculen (de voedingsstoffen) tot monomeren met behulp van enzymen.
  Ofwel enzymatische vertering: enzymen knippen grote voedingsstoffen kleiner.

Juist of Onjuist?
Het kauwen van voedsel noem je mechanische vertering.

1. Juist
2. Onjuist

Juist of onjuist?

De inwerking van speeksel op het voedsel in de mond noem je chemische vertering.

1. Juist
2. Onjuist

Tanden

• Melkgebit & volwassen gebit.
• Mechanische verkleining => voedsel in kleine delen knippen en vermalen.
  
  
• Oppervlaktevergroting bij verteringsproces door kauwen:
  
• Waarom is dat nuttig?

Waarom kauwen?

Verteringssappen moeten het eten goed kunnen verteren

Klein kauwen maakt oppervlak groter

Gebit - oppervlaktevergroting

Enzymen

Enzymen zijn heel selectief bij de vertering, door hun vorm.
Net als een puzzelstukje past een enzym precies op 1 plaats.

Mondholte

• Vertering start al in de mond
• 6 speekselklieren => produceren speeksel.
  
  
• Speeksel: verteringssap met het enzym (amylase) 
• Breekt zetmeel (koolhydraat) af.

Slokdarm

• Vervoeren van voedselbrij richting de darm.
• Darmperistaltiek => knijpbeweging die voedsel voort duwt.

• Kringspieren en lengtespieren trekken om de beurt samen.
• Kringspieren maken het smaller (samentrekken)
  
• Lengtespieren maken het wijder 
  
• Peristaltische bewegingen ook in de maag en darmen

Maag

• Opslagplaats (kan veel voedsel in)
  
  
• Wand produceert maagsap (2,5L/ 24h)
  
• Maagsap = enzymen + zoutzuur + slijm
  
• Zoutzuur pH 1,5 => doodt bacteriën.
  
  
• Slijm beschermt maagwand tegen zoutzuur.
  
• Peptase verteert eiwitten tot peptiden.

Wanneer mag eten uit de maag?

Welke voedingsstoffen zijn er al deels verteerd als het eten in de maag zit?

Maagportier

• De kringspier tussen de maag en de darmen.
  
  
• Twaalfvingerige darm = eerste stukje darm na de maag.
  
  
• Gaat open als eten ertegen duwt. 
• Gaat daarna pas weer open als de zure brei minder zuur is geworden door het alvleessap wat er in de 12-v darm bij komt. 

Maag

Twaalfvingerige darm

• Eerste deel van je dunne darm
  
  
• Afvoerbuizen vanaf de alvleesklier en galblaas
• Alvleessap - pH8, en enzymen die koolhydraten, vetten en eiwitten (verder) verteren
  
  
• Hoge pH neutraliseert maagsap en bij deze pH werken de enzymen het beste

Lever en Galblaas

• Lever maakt gal
• Gal wordt opgeslagen in galblaas
• Bij vet eten komt gal in 12-vingerige darm
• Grote vetdruppels worden klein gemaakt = emulgeren

Gal en alvleessap

Juist of onjuist.
Gal verteert vetten.

1. Juist
2. Onjuist

Waar wordt vet verteerd?
In de ...

1. Mondholte
2. Maag
3. Twaalfvingerige darm
4. Dikke darm

Dunne darm

• 5 m lang
• Darmsapklieren => Toevoegen enzymen laatste stap vertering
  
  
  
• Koolhydraten => monosacharide
  
• Eiwitten => aminozuren
  
• Vetten => vetzuren en glycerol
  
  
  
• Opname voedingsstoffen en verteringsproducten

Dunne darm

Welke verteringsproducten worden opgenomen door de dunne darm?

1. Enkelvoudige suikers, vetten, en aminozuren
2. Alle suikers, vetzuren, fosfaten en aminozuren
3. Enkelvoudige suikers, vetzuren en aminozuren

Blinde en dikke darm

• 1,5 m lang
• Blinde darm - appendix
  
  
• Darmflora
  
• Vitamine K en water resorptie
  
  
• Ontlasting = onverteerde voedselresten, darmbacteriën, afvalstoffen, water, slijm.
  

Blinde darm, dikke darm en endeldarm

Bacteriën in je darm helpen bij de vertering.

1. Waar
2. Niet waar

Te veel stoffen

• Additieven => geur, kleur en smaakstoffen.
• ADI-waarde => hoeveelheid die mensen per kg lichaamsgewicht kunnen eten zonder risico op gezondheidsklachten 

ADI staat voor

1. Algemene dagelijkse inname
2. Aanvaardbare dagelijkse inname
3. Algemene daadwerkelijke inname
4. Aanvaardbare daadwerkelijke inname

Huiswerk

Paragraaf 6.2: Verteringsstelsel

Maken opdracht 1 t/m 16.

Huiswerk

Paragraaf 6.2: Verteringsstelsel

Maken opdracht 1 t/m 16.

Het gebit

• Een gebit bestaat uit verschillende gebitselementen. 
  
• Iederen kies/tand heeft eigen vorm, bouw en functie.
  
• snijtanden ->  functie = afbijten van voedsel
  
• hoektanden -> functie is het vastgrijpen van een prooi en het afscheuren van voedsel
  
• kiezen -> functie is het malen en kauwen van voedsel.
  

Vertering

Vertering is het omzetten van voedingsstoffen in verteringsproducten.

Verteringsklieren maken verteringssappen:

• speekselklieren (speeksel_
• maagsapklieren (maagsap)
• de lever  (gal) en de alvleesklier(sap)
• darmsapklieren (in de dunne darm)

Deze sappen zetten voedingsstoffen om in verteringsproducten. 

Die laatste worden vanuit de dunne darm opgenomen in het bloed.

Tandformules