1.4 De nieuwe kaart van Europa en 1.5 Nederland neutraal

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

H1 De eerste wereldoorlog

1.4 De nieuwe kaart van Europa

Par. 1.4 en 1.5 

- hoe na de WOI de vrede werd gesloten: Vrede van Versailles

- dat er veel nieuwe staten ontstonden

- dat het nationalisme grote invloed had

Je leert de gevolgen van de neutraliteit voor Nederland.

Je weet welke economische ontwikkelingen er plaatsvonden in Nederland .

Je weet je welke politieke ontwikkelingen er plaatsvonden.

Vredesonderhandelingen 

in Parijs

januari 1919

Een wapenstilstand (1918) is nog geen vrede. Hierover werd 

tussen januari en juni 1919 onderhandeld in de spiegelzaal van Versailles 

Vrede van Versailles.

precies vijf jaar na de moord op Frans Ferdinand werd het Verdrag getekend

14 punten van Wilson

• Vrijheid voor alle volken: elk volk moet een eigen land hebben, met eigen grenzen (= zelfbeschikkingsrecht)

• Democratie voor alle landen

• Oprichting Volkenbond (voorloper Verenigde Naties: eerst praten, dan vechten).

Belangrijkste maatregelen verdrag van Versailles

• Duitsland moest gebieden afstaan
• Duitsland moest herstelbetalingen doen 
• Duitsland verloor zijn koloniën
• Duitsland mocht geen groot leger meer hebben (maximaal 100.000 troepen)

De Duitsers noemen het verdrag ook wel het Dictaat van Versailles.

Wat werd er in 1919 geregeld in het Verdrag van Versailles?

1.  vrede met Duitsland

2. kaart van Europa werd veranderd omdat:

- grote oude rijken verdwenen (Oostenrijk-Hongarije, Ottomaanse Rijk, Russische Tsarenrijk en Duits keizerrijk

- nieuwe landen ontstaan (Polen, Finland, Estland, Letland, Litouwen)

2. oprichting Volkenbond

Vóór WO1

0

0

Neutraliteitspolitiek

In 1914 worden 200.000 Nederlandse soldaten naar de grenzen van Nederland gestuurd om de neutraliteit te verdedigen. Duitsland besloot Nederland met rust te laten.

De neutraliteit van Nederland

Nederland voerde een neutraliteitspolitiek, het koos geen partij en voerde geen oorlog.

Het Nederlandse leger werd wel gemobiliseerd om aan de grenzen de neutraliteit te verdedigen.

Duitsland had voordeel bij een neutraal Nederland: via Rotterdam kon het overzeese goederen krijgen.

Gevolgen WOI voor Nederland

- 200.000 soldaten bleven 4 jaar lang gemobiliseerd

- 1 miljoen Belgische vluchtelingen

- dodendraad als grens België - Nederland

- tekort aan voedsel, grondstoffen, overzeese producten

- werkeloosheid en armoede

-basisproducten " op de bon" 

- ontstaan van een "zwarte markt" (=illegale handel)

Schaarste en gebrek

De geallieerden beperkten de handel van Nederland naar Duitsland. 

Voedsel en brandstof werden ook in Nederland schaars.

Voedingsmiddelen waren alleen via een speciaal formulier in kleine hoeveelheden te krijgen. Ze waren op de bon.

Mensen kochten daarom op de zwarte markt (verboden handel).

Rotterdam wereldhaven

Door de aanleg van de Nieuwe Waterweg wordt de haven van Rotterdam één van de grootste van de wereld.

De haven was vooral belangrijk voor het Ruhrgebied, het belangrijkste Duitse industriegebied.

Twee politieke kwesties

In 1917 werden twee politieke kwesties opgelost:

• Schoolstrijd 
  
• Kiesrechtuitbreiding 
  

Bijzondere en openbare scholen kregen voortaan evenveel geld van de overheid.

Nederland werd een parlementaire democratie met een door het volk gekozen parlement.
Zowel mannen (1917) als vrouwen (1919) mochten kiezen.  

Vergissing van Troelstra

november 1918

Oproep tot socialistische revolutie door leider socialisten, Pieter Jelle Troelstra

De revolutie mislukt omdat: 

1. veel mensen  oranje-gezind zijn

2. het beter gaat met de arbeiders dankzij nieuwe sociale wetten 

Mustafa kemal

Verdreef de Grieken uit Anatolië 

Mustafa Kemal Atatürk. (vader van de Turken)

Nieuwe spanningen ontstaan

• Nieuwe landen ontstaan na val Rusland, namelijk: Estland, Letland, Litouwen, Polen, Finland.
  
• Vele Duitsers kregen tegen hun zin in een nieuw land (deel van Polen en Tsjecho-Slowakije).
  
• Opkomst van Adolf Hitler: wraak tegen verdrag van Versailles en is tegen een veelvolkerenstaat.

Hoe bekijk je een spotprent?

• 1e stap: Wat zie je? Geef hiervan een beschrijving
  
• 2e stap: Welke tekst staat er bij of in de spotprent?
  
• 3e stap: Zie je symboliek/ symbolen in de spotprent?
  
• 4e stap: Welk onderwerp/ thema of welke gebeurtenis behandelt de spotprent?
  
• 5e stap: Geef de mening van de tekenaar en/ of probeer de gestelde vragen te beantwoorden.
  

Verklaar de spotprent

League of Nations = Volkenbond

The dog of war

Over welk historisch onderwerp gaat de spotprent? Hoe weet je dat?

1

Heeft de spotprent een titel of een bijschrift?

2

Weet je iets over de tekenaar? Bijvoorbeeld bij welke groep hij hoorde of uit welk land hij kwam?

3

Versailles

Wie stellen de personen op de spotprent voor?

4

Zijn de personen positief of negatief afgebeeld? Hoe zie je dat?

5

Wat doen de personen?

6

Welke dingen zie je op de spotprent?

7

Wat stellen deze dingen volgens jou voor?

8

Legenda

Andere delen van de spotprent

De personen op de spotprent

Algemeen

Wat is de boodschap van de maker van de spotprent? Hoe weet je dat?

9

Conclusie