Ethiek

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vmbo b, k, g
• Leerjaar 3

Ethiek

Doel

Aan het eind van de presentatie weet je wat ethiek is en kun je voorbeelden geven van een ethisch probleem/dilemma

Mag je door rood rijden om op tijd op school te zijn?

JA

NEE

Robin Hood. Mag je iets stelen om het aan iemand te geven die arm is?

JA

NEE

Ethiek en optieken

Ethiek heeft te maken met wat wij goed en fout vinden

Dan is natuurlijk belangrijk op welke manier wij iets zien.

Een optiek is een manier van kijken naar de werkelijkheid

I

Ethische optiek

Wanneer je ethisch naar iets gaat kijken dan bedenk je:

Wat is het juiste handelen; welke keuze(s) 

moet ik maken?

Wat juist is, is natuurlijk voor iedereen anders.

Dat heeft te maken met onze normen en waarden

Moraal: waarden + normen

• Iedereen heeft dingen die hij of zij belangrijk en waardevol vindt: je waarden. Voorbeelden van waarden zijn vriendschap, vrijheid, gezondheid, eerlijkheid enz.
  
• Bij je waarden maak je normen: regels die je waarden ondersteunen (bijvoorbeeld bij de waarde eerlijkheid kan de norm horen: nooit liegen)
  
• Samen vormen je waarden en normen je moraal: hoe jij vindt dat mensen zich moeten gedragen

Waarden
Wat is een van jouw waarden?

Wat zijn waarden?

1. Gedragregels die bepalen wat goed en fout is voor mensen.
2. Dit zijn overtuigingen die belangrijk zijn voor jou als persoon.

Respect voor ouderen is een...

1. Norm
2. Waarde

Ouderen aanspreken met 'u'
is een...

1. Norm
2. Waarde

Norm is stoppen bij rood stoplicht

Waarde  is ....veiligheid

www.123test.nl

Ethisch probleem/ dilemma

Een ethisch probleem/dilemma ontstaat wanneer je een keuze moet maken tussen twee waarden.

Beide waarden vind je belangrijk en wil je dus bereiken, maar dat gaat niet: soms ontstaan er situaties waarin je een keuze moet maken omdat beide waarden elkaar tegenspreken of met elkaar botsen.

Trolleyproblem

Je hebt een keuze, maar het is kiezen tussen 2 kwaden. Er zal altijd iemand gekwetst worden of iets lijdt ergens onder.

Waarom kies je voor het één en niet voor het ander? Wat is goed en wat is slecht? Is dat er überhaupt wel?

Heb je zelf ook een trolleyproblem?

Mag je liegen om iemand zijn leven te redden?

Mag je verkeersregels negeren als je écht haast hebt.

Wat zou jij doen?

Ik kies ervoor om niets te doen: 5 mensen dood

Ik kies ervoor om de hendel om te zetten: 1 mens dood

De situatie herhaalt zich (pechvogel). Weer vijf mensen op het spoor. Met een wissel kan je deze vijf redden. Maar nu ligt er niet zomaar iemand op het andere spoor, maar iemand die je liefhebt (vader, moeder, broertje, zusje oid). Wat doe je?

Wat ga je doen?

Ik kies ervoor om niets te doen: 5 mensen worden overreden

Ik kies ervoor om de hendel om te zetten: 1 mens wordt overreden

Gaat het alleen om de uitkomst?

 

Of is de manier hoe je die uitkomst bereikt ook belangrijk?

 

Je ziet weer de trein aankomen, en weer liggen er vijf spoormensen op de rails. Dit keer is er geen wissel, maar sta je op een brug. Voor je staat een dikke man, en je weet dat je de 5 mensen alleen kan redden als je de dikke man van de brug afgooit op het spoor, zodat die de trein zal stoppen voordat de 5 zullen worden overreden (de man is echt heel dik!!). Wat doe je nu? Gooi je de man op het spoor?

Wat zou jij doen?

Ik doe niets: 5 mensen worden overreden.

Ik kies ervoor om de dikke man op het spoor te gooien

Wat zou jij in deze situatie doen?

Morele Dilemma's

Voorbeelden van morele dilemma's zijn;

• Ga je liegen om straf te voorkomen, of ben je eerlijk en accepteer je de consequenties?
• Doe je mee met pestgedrag omdat jij zelf niet gepest wilt worden, of neem je het voor een ander op?
• Doe je mee aan gevaarlijke of ongezonde activiteiten om indruk te maken of kies je er voor om goed voor jezelf te zorgen?

Wat is de invloed van groepsdruk op dit soort Dilemma's? 

Bespreek even kort de voorbeelden, leg ook uit waarom dit een dilemma is. Een dilemma is vaak een keuze uit twee slechte opties: 

• Liegen en je rot voelen of straf krijgen...
• De ene vriend tegenspreken waardoor je de andere vriend laat voelen er voor deze persoon te zijn

Dilemma's zijn vaak lastig en zelden leuk...

OPDRACHT ETISCH PROBLEEM

Opdracht maak je in tweetallen

1. Kies een onderwerp uit de lijst

2. Verzamel informatie

3. Zet op papier: Wat is het probleem/welke meningen zijn er/eigen mening

Abortus

Abortus als de vrucht van een syndroom van down kindje is

1. Wat is het dilemma?
2. Meningen samenleving?
3. Eigen standpunt.

Doping

Dopinggebruik door een topsporter

1. Wat is het dilemma?
   
2. Meningen samenleving?
   
3. Eigen standpunt.

Vreemd gaan

Vreemd gaan als je een relatie hebt.

1. Wat is het dilemma?
   
2. Meningen samenleving?
   
3. Eigen standpunt.

Geweld 

Geweld in tv-films

1. Wat is het dilemma?
   
2. Meningen samenleving?
   
3. Eigen standpunt.