1.1 + 2.1

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

1.1 Wat is geschiedenis?

Geschreven bronnen

Bron met tekst

Ongeschreven bronnen

Bron zonder tekst

Primaire bronnen

Bron uit de tijd zelf

Secundaire bronnen

Bron die over een andere tijd gaat

Leerdoelen 1.1

1. Ik kan de geschiedenis in vier onderwerpen indelen.
2. Ik kan de tijd indelen in tijdvakken en rekenen met eeuwen en jaartallen.

Hebben jullie allemaal een schrift bij je?

Vier onderwerpen in een geschiedenisboek

1. politiek
hoe gebieden worden bestuurd

2. economisch

handel, geld, middelen van bestaan

3. sociaal

hoe (groepen) mensen met elkaar omgaan

4. cultureel

de gebruiken, ideeën, kunst en tradities van mensen

1. politiek

2. economisch

3. sociaal

4. cultureel

Eeuwen en jaartallen... hoe zit dat?

Samen kijken naar... 

Handboek: blz. 10

'De tijd tellen': blz. 11

In welke eeuw vallen de onderstaande jaartallen?
1993, 1, 1099, 800, 2024

Tijdbalk

Aan de slag

Handboek blz. 8 t/m 11.

Werkboek blz. 7 t/m 10.

Maken 1.1 opdracht 4, 5, 7, 8, 9 en 10.

Eerste 10 minuten in stilte.

Huiswerk volgende les.

Hoofdstuk 2: Jagers worden boeren

2.1 De eerste mensen jagen en verzamelen.

Voor de manier waarop de eerste moderne mensen zijn ontstaan, bestaan verschillende verklaringen. Welke ken jij?

Leerdoelen 2.1 les 1

1. Ik kan in eigen woorden uitleggen wat 'evolutie' betekent.
2. Ik kan vier belangrijke mensensoorten van elkaar onderscheiden.

Hoe is de eerste mens ontstaan?

1. Scheppingsverhalen
2. Evolutie

Scheppingsverhalen

Hierin wordt verteld hoe God (of goden) de aarde en de mensen zou(den) hebben geschapen.

Voorbeeld:

Genesis (Bijbel); God schept de wereld en mens in 7 dagen.

Vraag: wie waren volgens de Bijbel de eerste twee mensen?

Evolutie (1)

• Wetenschappers in de 19^e eeuw kwamen tot een andere conclusie: evolutie (= een langzame ontwikkeling).

• De mens zou langzaam ontwikkeld zijn uit primaten (halfapen en apen).

Links zie je Charles Darwin, grondlegger van de evolutietheorie.

Evolutie (2)

• Ca. 2 miljoen jaar geleden: homo habilis (handige mens)

• Ca. 1.8 miljoen jaar geleden: homo erectus (rechtopstaande mens)

• Ca. 250.000 jaar geleden: neanderthaler

• Ca. 200.000 jaar geleden: homo sapiens (denkende mens)

Huiswerk

Maken 2.1 opdracht 1 t/m 8 & 10 t/m 15.

HB: blz. 20 & 21.

WB: blz. 20 & 21.

Hoofdstuk 2: Jagers worden boeren

2.1 De eerste mensen jagen en verzamelen.

Leerdoelen 2.1 les 2

1. Ik kan minimaal drie kenmerken noemen van de levensstijl van de jagers-verzamelaars.
   
2. Ik kan minimaal twee gevolgen noemen na de ijstijd.

De eerste mensen in Europa

• 45.000 jaar geleden zijn de eerste homo sapiens in Europa.

• Neanderthalers leefden al in Europa.

• Maar, 40.000 jaar geleden stierven de neanderthalers uit.

• Wetenschappers denken dat homo sapiens en neanderthalers zijn gemengd. Of weggeconcurreerd!

Hoe kan het dat er mammoetbotten in de Noordzee zijn gevonden?

De laatste ijstijd

• Rond 10.000 v.Chr. eindigde de laatste ijstijd = een periode met veel ijs en een lagere temperatuur dan normaal.

• De mensen joegen op wilde dieren en verzamelden bessen. Daarom werden de eerste mensen jagers en verzamelaars genoemd.

Jagen tijdens de ijstijd

Na de ijstijd

Levenswijze van de jagers-verzamelaars

1. Nomaden = mensen zonder vaste woonplaats.
2. Hutten en tenten.
3. Jagen en verzamelen.
4. Taakverdeling man/vrouw: Mannen jagen. Vrouwen verzamelen en zorgen voor de kinderen.

Alles van de dieren werd gebruikt, voor bv. kleding en werktuigen.

Werktuigen (botten, vuurstenen)

Kleding (dierenhuiden)

Oorzaak & gevolg in de geschiedenis

• De reden waarom iets gebeurt, noemen we de oorzaak.
• Soms heeft een gebeurtenis meerdere oorzaken.
• Vraag: voorbeelden?

• Een gevolg komt na de oorzaak en gebeurtenis.
• Een gevolg is wat er dan gebeurt.
• Vraag: voorbeelden?

Stel je komt morgen te laat voor de bus naar kamp. Wat kunnen oorzaken zijn en wat zijn de gevolgen? Je mag ze zelf bedenken.

Gevolgen van het verdwijnen van de laatste ijstijd (10.000 v.Chr.)

1. De temperatuur steeg, waardoor het ijs smolt en zeespiegel steeg.
2. Er kwamen naaldbossen en moerassen (bv. in Nederland).
3. Sommige diersoorten stierven uit, er kwamen nieuwe (zie afbeelding rechts).
4. Jagers-verzamelaars konden langer op dezelfde plek blijven.

Huiswerk

Maken 2.1 opdracht 10 t/m 15.

Eerste 10 minuten in stilte.